Brazilii

Pälidn om Brazilia.

Brazilijan Federativine Tazovaldkund
República Federativa do Brasil

Flag	Valdkundznam
Pälidn	Brazilia
Eläjiden lugu (2018)	208,846,892 ristitud
Pind	8,515,770 km²
Kel'	portugalijan
Valdkundan pämez'	Žair Bolsonaru
Päministr	Amilton Mouran
Religii	hristanuskond
Valüt	brazilijan real (R$) (BRL)
Internet-domen	.br
Telefonkod	+55
Aigvö	UTC−5..−2

Pindan dai ristitišton mödhe valdkund otab videnden sijan mail'mas.

Vn 1822 7. päiväl sügüz'kud Brazilii tedištoiti ripmatomudes Portugalijaspäi i kändihe Brazilijan imperijaks. Vn 1889 15. päiväl kül'mkud vahvištihe tazovaldkundad da sen ohjastust.

Valdkundan Konstitucii om kahesanz' lugul. Se om vahvištadud parlamental i tuli väghe vn 1988 5. päiväl redukud kaiken rahvahan ümbripagižmižen i znamasižiden kohendusiden löudmižen jäl'ghe. Konstitucii om väges äiluguižidenke vajehtusidenke.

 

Brazilii om mavaldkundröunoiš Venesuelanke (röunan piduz — 2137 km), Gajananke (1308 km), Surinamanke (515 km) da Francijan Gviananke (649 km) pohjoižes, Urugvainke suves (1050 km), Argentinanke (1263 km) da Paragvainke (1371 km) suvipäivlaskmas, Bolivijanke (3403 km) da Perunke (2659 km) päivlaskmas, Kolumbijanke lodehes (1790 km). Ühthine röunoiden piduz om 16,145 km. Valdkundan pohjoižpäivnouzmaižed, päivnouzmaižed da suvipäivnouzmaižed randad lainištab Atlantine valdmeri. Randanpird om 7491 km.

Tihedašti elänzoittud man pala sijadase Brazilijan mägištol. Kaikiš korktemb čokkoim om Piko Da Neblin-mägenoc 2994 m ü.m.t., seižub läz Venesuelan röunad. Znamasižed joged oma Amazonas ližajogidenke, Paran da sen ližajoged, i San Fransisku mugažo.

Londuseližed pävarad oma metallad (raudkivend, nikel', tin, marganc, kuld, platin, boksitad, uran, harvad londuses metallad), fosfatad, kivivoi, mec, gidroenergii.

 

Ohjandusen form om federativine prezidentine tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke. Valdkundan da sen ohjastusen pämez' om prezident (port.: Presidente da República Federativa do Brasil). Kaik rahvaz valičeb händast nelläks vodeks, kahtenden strokun voimuz om olmas (vspäi 1997). Üks' varaprezident om prezidentale abhu, kaik rahvaz valičeb händast mugažo nelläks vodeks.

Parlament om kaks'kodine Nacionaline Kongress (port.: Congresso Nacional do Brasil). Üläkodi om Federaline Senat 81 ühtnijanke (kahesaks vodeks). Alakodi om Ezitajiden Kodi 513 deputatanke, kaik rahvaz valičeb heid nelläks vodeks.

Brazilijan üläühthižed järgenduseližed valičendad oliba vn 2018 7. päiväl redukud, valitihe parlamentan molembiden kodiden ühtnijoid, i prezidentad varaprezidentanke. Nügüdläine Brazilijan prezident om Žair Bolsonaru vn 2019 vilukun 1. päiväspäi (1. tur — 46,06%, 2. tur — 55,13%); varaprezident om Amilton Mouran siš-žo päiväspäi.

   Kacu kirjutuz: Brazilijan administrativiž-territorialine jagand.

Brazilii jagase 26 štataks (valdkundaks, port.: estado), da 1 pälidnan federaline ümbrik om völ (Brazilia). Ühtetas štatoid vidhe statistižhe regionha (Pohjoine, Pohjoiž-päivnouzmaine, Päivlaskmaiž-keskuzline, Suvipäivnouzmaine da Suvine). Štatad alajagasoiš 5570 municipalitetaks (üks'lugu port. município).

Brazilijas elädas brazilijalaižed. Vn 2014 heinkus valdkundan ristitišt oli 202 656 788 eläjad. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Augotižlibundan mödhe (2010): evropalaižed — 47,7%, mulatad (segoitadud evropalaižed afrikalaižidenke) — 43,2%, afrikalaižed — 7,6%, azijalaižed — 1,1%, indejalaižed — 0,4%.

Uskondan mödhe (2010): riman katolikad — 64,6%, toižed katolikad — 0,4%, protestantad — 22,2%, toižed hristanuskojad — 0,7%, spiritistad — 2,2%, toižed uskojad — 1,4%, religijatomad — 8,0%, märhapanendata — 0,4%.

Valdkundan lidnad-millionerad (enamba 2 mln ristituid vl 2014, surembaspäi penembha): San Paulu, Rio-de-Žaneiro, Salvador, Brazilia, Fortalez, Belu Orizonti, Manaus. Lidnalaižiden pala om 87,1% (2020).

Vl 2012 Brazilijan päeksport oli raudkivend da sen koncentrat (13%), kivivoi (8%), sojanbabud (7%); toine eksport — rogosahar (5%), kodilind (3%), avtod (2%), kuld (1%), fruktsüdäivezi (1%).

• Brazilijan Federativižen Tazovaldkundan oficialine portal (Portal Brasil, brasil.gov.br). (port.)

	Suviamerikan valdkundad
	Argentin | Bolivii | Brazilii | Čili | Ekvador | Gajan | Kolumbii | Paragvai | Peru | Surinam | Urugvai | Venesuel