Arhitektur

Mugažo se om ristitun elon i radmižen sädai pertišt, kaik sädajad avaruzümbrištod pertid da sauvused.

Tedon nimi tuli venän i pol'šan keliden kal't amuižgrek.: αρχιτέκτων arhitekton-sanaspäi «päine sauvoi»: ἀρχη + τέκτων «punsauvoi», amuižvenän архитектонъ, latin.: architector. Arhitekturan radnik om arhitektor. Hänel om specializacijoid arhitekturan jagusen mödhe.

Arhitektur sädab organizuidud materiališt ümbrištod ristituiden takaindoiden tagut, heiden kacegiden estetikha i čomamahtho mödhe, nügüd'aigaižiden tehnižiden voimusiden kävutandanke. Nened ičendad oma sidodud arhitekturan objektoihe: funkcionaližed (kävutand, liža), tehnižed (varmduz, kulutandan hätkeližuz), estetižed (čomuz, mel'kuvad, čomamahtoine hama).

Ottas arhitekturan satusid čomamahton sädusikš, kul'turan i politikan simvolikš. Istorižed civilizacijad harakterizuidas ičeze arhitekturan muštnikoil. Arhitektur laskeb panda eloho ristitkundan funkcijoid, sil-žo aigal oigendab elon processoid, sädase ristituiden voimusiden i tarbhaižusiden mödhe.

Arhitekturan tedo sarakoičese nenikš agjoikš:

• pertiden i sauvusiden projektiruind;
• lidnansauvomine;
• landšaftarhitektur;
• pertin südäimen dizain;
• peniden formiden arhitektur;
• bumagaine arhitektur.

Jogavozne Pritckeran premii andase AÜV:oiš parahimiš satusiš arhitekturas vspäi 1979. Lugetas sidä Nobelän premijan analogaks arhitekturas, vägestai sab sertifikatad i 100 tuhad dollaroid.

Rahvahidenkeskeine arhitektoroiden ühtištuz om sätud vl 1948, päsekretariat sijadase Parižas. Sen organizacijan vn 1996 suiman pätandan mödhe panihe jogavottušt professionališt Mail'man arhitekturan päiväd, oigetas redukun ezmäižel ezmärgel.

• Eländkodi