4 De Majo: Data

· zugno · lujo · agosto · setenbre · otobre · novenbre · disenbre 

El 4 de majo el ze el 124° dì dal scumìsio de l'ano drio del całendàrio gregorian e el 125° inte i ani bizesti. Par rivar al cao de l'ano ghe vołe oncora 241 dì.

• 1471 – Guera de łe do roze: bataja de Tewkesbury – Eduardo IV el dèzema l'ezèrsito dei Lancaster e el copa Eduardo, prìnsipe del Gàłes
• 1493 – Papa Lisandro VI el mete fin a ła dèspesta so teritori del Novo Mondo intrà Spagna e Portogało, emanando ła boła "Inter Caetera"
• 1626 – L'esplorador ołandezo Peter Minuit el riva inte i Novi Paezi Basi (uncó Manhattan) in bordo del See Meeuw
• 1776 – El Rhode Island el divien ła prima de łe Trèdaze cołònie americane a renunsar al zuramento de fedeltà a Zorzi III
• 1789 – Versailles: rica serimònia de vertura dei Stati Zenerałi
• 1791 – Il Papa Pio VI el pùblega ła ensìclega "Quo luctu", so łe dèroghe a łe norme canòneghe par i véscovi de Fransa, par colpa de łe consevense de ła revolusion
• 1814 – Napoleon Bonaparte el riva a Portoferraio inte l'ìzoła d'Elba, andove che el taca el so bando
• 1861 – Manfredo Fanti decreta ła sopresion de l'Armada Sarda e el nasimento de l'Ezèrsito Italian
• 1863 – Guera de secesion americana: bataja de Chancellorsville – La bataja ła finise co ła ritirata de l'ezèrsito de l'Unione
• 1886 – Revolta de Haymarket Square: Na bonba ła vien tirada contro i polisioti che i prova de desólvar na mùcia sindacałe a Chicago (Illinois), copando 8 persone e ferìndoghene 60. La połisia ła spara so ła zente
• 1910 – Vien fondada ła Royal Canadian Navy
• 1912 – Guera ìtalo-turca: L'Itàlia ła òcupa l'ìzoła de Rodi
• 1915 – L'Itàlia ła denunsa ła Trìplega liansa
• 1919 – Movimento del Cuatro de majo – A Pechin, inte ła piasa Tienanmen, ghe ze łe dimostrasion scołaresche, par protestar contro el Tratà de Versailles, che el gaveva trasferio al Japon racuanti teritori cinezi.
• 1924 – Verti i Zughi de ła VIII Ołinpìade, avesti in Parize
• 1930 – La polisia britànega ła aresta el Mahatma Gandhi e lo sara inte ła prezon sentrale de Yeravda
• 1932 – A Atlanta (Georgia), el gangster Al Capone el vien metesto in gałera par descontar na condana de ùndaze ani par evazion fiscałe
• 1942 – Seconda guera mondiałe: bataja del Mar dei Corałi – Ła bataja ła scumìsia col lanso de aèrei de asalto da łe portaèrei statunitensi e japonezi
• 1945
  • Seconda guerra mondiale: Sarà el Canpo de consentramento de Neuengamme, arente a Anburgo, gràsie a l'ezèrsito britànego
  • Seconda guerra mondiale: Rendesta de l'Armada Todesca del Nord al maresało Bernard Law Montgomery (Convension de Luneburgo)
• 1946 – Inte ła baja de San Francisco i Marines, provegnenti da ła cazerma de Treasure Island, i ferma na revolta inte ła prezon federałe de Alcatraz. Sìncue persone łe more inte ła revolta
• 1949 – Roma: Dopo grandi debatiminti, l'Itàlia ła firma el tratà e ła entra inte ła NATO
• 1954 – Paraguay: El zenerale Alfredo Stroessner e ciapa el podere co un colpo de Stato
• 1959 – Anunsai i primi Grammy Award
• 1961 – Movimento american par i deriti siviłi: i Freedom Riders i taca un viajo in autobus verso sud
• 1970 – Guera del Vietnam: sparatoria de ła Kent State – La Guardia Nasionałe de l'Ohio, inviada a ła Kent State University dopo l'inséndio de l'edifegà del ROTC, ła verze el fogo contra ai scołari che i protestea contra l'invazion statunitense de ła Canboza. Cuatro scołari copai, 9 ferii
• 1989 – Irangate: l'ex consejero de ła Caza Bianca, Oliver North el vien declarà colpévoło de trè reati e el vien asolvesto de altre nove cuze. Le condane łe ze stae parò anułae inte l'apeło
• 1990 – Firma a Groote Schuur (Città del Capo) del Groote Schuur Minute, intrà Nelson Mandela del Congreso Nasionahe African (ANC) e Frederik Willem de Klerk, al tenpo presidente del Sudàfrica, e cao del Nasestional Party. El documento el signa de fato el scumìsio dei negosiai che i portarà a ła fin de l'Apartheid in Sudàfrica.
• 1990 – Letònia: Emanada ła declarasion de indipendensa transitòria che ła divegnarà definitiva inte el 21 de agosto del 1991, data andove ła divegnarà indipendente da l'Union Soviètega.
• 1994 – El primo ministro israelian Yitzhak Rabin e el lìder de l'OLP Yasser Arafat i firma un intento de paze, che el garantise l'autogoerno a ła Ciz-zordània
• 1998 – Un zùdaze federałe de Sacramento (California) el condana Theodore Kaczynski (alias Unabonber) a cuatro ergàstułi e in pì trenta ani de gałeria, dopo che Kaczynski el aceta un acordo par declararse colpévoło, che el ghe sparagna ła condana de morte
• 1999 – Inte ła notada, difarente tronba d'aria łe travolze ła parte sentro-osidentałe dei USA, fazendo inmanco 45 morti
• 2000 – El virus informàtego ILOVEYOU el colpise milioni de computer in tuto el mondo.
• 2002 – Un BAC 1-11-500 de ła EAS Airlines el casca in mezo al soborgo de Kano, Nizèria poco dopo el decoło, copando pì de 148 persone
• 2018 – L'Acadèmia svedeza ła anunsa che, par colpa de un scàndało, per ła prima volta dal 1943, no el vegnarà insegnà el Prèmio Nobel par ła leteratura, che el vegnarà insegnà l'an che vien in union co cheło del 2019
• 2020
  • Dezastro de ła LoveParade 2010: Duinsburg, Zermània: Archiviada l'inchiesta so łe càuze del dezastro
  • Dopo 8 stimane de cuarantena, in Itàlia taca ła cusita ciamada Faze 2

Internasionałi:

• Dì mondiałe del zugo del bałon (istituia da ła FIFA par comemorar ła Trazèdia de Superga)
• Star Wars Day (sełebrada par ła fraze May the Force be with you che ła połe sonar cofà May the 4th be with you)

Nasionałi:

•   Afganistan: Dì del recordo in onor dei màrtiri e descapasitai.
•   Cina: Dì de la Juventud, decretà inte el 1949 par conmemorar el Movimento del 4 de majo.
•   Stati Unii de l'Amèrica:
  • Rhode Island: Dì de l'Indipendensa.
•   Indonèzia:
  • Kuningan: festa hindú balineza, che ła vien fata anca el 30 de novenbre. Sto fenómano el ocore parché el ano śaka balinezo el ga 210 dì.
•   Japon: Kokumin no Kyûjitsu (Repozo nasionałe).
•   Łetònia: Dì de l'Indipendensa.
•   Namìbia: Dì de Cassinga.
•   Paezi Basi: Dodenherdenking (Dì Nasionałe del Recordo, rememorasion de la Seconda Guera Mondiałe).
•   Taiuan: Dì Literàrio, conmèmora el movimento del 4 de majo.
•   Tonga: Aniversario de la coronasion del rè George Tupou I.

Rełijoze

Cristianèzemo:

• Santo Afra de Brescia, matrona, màrtire
• Santi Agapio e Secondino, màrtiri
• Santo Agostino Webster, priore benedetin e màrtire
• Santo Antonina de Nicea, màrtire
• San Cassiano de Novellara, véscovo e màrtire
• San Ciriaco de Gerusalemme, véscovo e màrtire
• Santo Etelredo de ła Mercia, re e abate
• San Firmino de Verdun, véscovo
• San Floriano de Lorch, màrtire
• San Fortunato, letore e màrtire
• San Fulvio, màrtire
• Santa Fulvia, màrtire
• San Gottardo de Hildesheim, véscovo
• San John Houghton, màrtire
• San Lorenso de Novara, véscovo
• Santi e beati Màrtiri certozini de Londra
• San Paolino Bigazzini, monaco benedetin
• San Richard Reynolds, màrtire
• San Robert Lawrence, màrtire
• San Silvano de Gaza e 39 conpagni, véscovo e màrtiri
• Beate Angela Isabella e Angela Bartolomea dei Ransi, agostiniane
• Beato Giovanni Haile, sacerdote e màrtire
• Beato Jean-Martin Moyë, fondatore de łe Suore de ła Providensa
• Beato Ladislao da Gielniów, sacerdote francescan
• Beato Luca da Toro, mercedario
• Beato Marco Ongaro da Conegliano, francescan
• Beati Màrtiri de ła Gran Bretagna
• Beati Màrtiri inglezi (beatifegai nel 1987)
• Beato Tommaso da Olera (Acerbis), capucin

•   Wiki Commons el detien imàjini o altri file so 4 de majo