Иж Карлэн Историез

Иж городлэн кылдэмез

Удмуртилэн шоркарез кылдӥз 10-тӥ апреле 1760-тӥ арын. Кам шур шур котырысь заводъёслэн кивалтӥсьсы граф Пётр Иванович Шувалов Иж шур дурын кортэз ӵыжатонъя завод пуктыны малпаз. Та ӵектонзэ Сенат умоен лыдъяз но 20-тӥ октябре 1757-тӥ арын Указ поттӥз. Озьы кутскизы лэсьтӥськон ужъёс. Отын валтӥсь инженер луыса тыршиз Алексей Степанович Москвин. Заводэн артэ ӝутӥськизы улон, ужан юртъёс, ӵыпизы тымет.

Аръёс ортчемъя кылдӥз быдэс посёлок. Нырысь-валысь со пыриз Казанской губерниысь Хлыновской уездэ. 1780-тӥ арын выжиз Вятской губерниысь Сарапульской уездэ. Завод ар но ужаса вуттэ-а, уг-а - Пугачёв восстанилэн тулкымъёсыз татчы но вуо. Корт ӵыжатон удыс азинскемысь дугдэ.

Заводлэн кыкетӥ вордӥськонэз герӟаськемын инженерен Андрей Фёдорович Дерябинэн. 1807-тӥ арын татын пуктэмын вал ож тӥрлык поттонъя завод. Вакчи дыр куспын со ужзэ ӟеч-ӟеч радъяз. Нош 60-тӥ аръёсы ини татын усьтӥськыны ӧдъязы нимаз адямиослэн предприятиоссы. Кылсярысь, И. Ф. Петровлэн, Н. И. Березинлэн, А. Н. Евдокимовлэн но мукет.

1807-тӥ арын Ижысь вань заводъёс вырыны ӧдъязы ож тӥрлык поттонэн. Озьы 19-тӥ даурлэн 50-тӥ аръёсаз асьме дорысь пыӵалъёс тодмо луизы Екатеринбургын, Парижын. 1890-тӥ аръёсы, «трёхлинейка» поттыса, Ижлэн экономикаез пыд вылаз йыг-йыг султӥз. Но заводын ужасьёслэсь ӟеч улонзэс бугыртӥз Граждан ож. Сюрслэсь трос Ижын улӥсьёс семьяосынызы кошкылӥзы та интыосысь - кин Японие, кин Китае, кин Америкае.

21-тӥ феврале 1918-тӥ арын Ужасьёслэн Советсы Иж завод посёлокез городлы пӧрмытӥз.

1984-тӥ арын Ижлы Устинов ним сётэмын вал. Но калыклы со чик ӧз кельшы. 1987-тӥ арын сое берен Иж нимазы.

Чӧлсконъёс

Tags:

Иж

🔥 Trending searches on Wiki Удмурт кыл:

Вепс ВикипедияШарканАнна НетребкоТверьРестрепиеллаАкакаллисЕгипетМексикаысь сусыпуТол Олимпи шудонъёс 201822 куарусёнБелорус кылГрах2018 арМадагаскарИжмаш1997 ар1913 арКибьяДурианВавожАлнашПалладий (Шиман)Санто-ДомингоИж тыметОвидийЧукавинкаКыдёкысен адӟонЭскишехир22 коньывуонДобрев, НинаКоми Республикалэн гимнэзJuniperus osteospermaМуско дырХийумаа утемАрсланБрангуртысь песянайёс1924 арБречалов, Александр ВладимировичПрезидентПоздеев, Павел Геннадьевич29 оштолэзь24 гудырикошкон28 оштолэзьКувейт6 оштолэзьВатка губернияСалакКар (зоология)ВадЙеменПичипольша воеводствоПрикамская правда (газет)1885 арТаиландАнголаАлександр МакедонскойИрбисДенпасарЛилия сяськаё магнолия2008 арТатарское Кизеково1999 арТайваньысь сусыпуӦрӟиЛиван🡆 More