Менделеев, Дмитрий Иванович

Дми́трий Ива́нович Менделе́ев (1834 чылдың январь 27-де Тобольск хоорайга төрүттүнген — 1907 чылдың январь 20-де Санкт-Петербург хоорайга мөчээн) — орус энциклопедист-эртемден: химик, физикохимик, физик, метролог, экономист, технолог, геолог, метеоролог, нефтяник, башкы, ужудукчу.

Санкт-Петербургтуң император университединиң профессору; Санкт-Петербургтуң эртемнер академиязының кежигүн-корреспондентизи. Эң билдингир ажыдыышкыны — бойдустуң химиктиг бүдүмелдериниң аай-чурумнуг хоойлузун ажыткан.

Дмитрий Иванович Менделеев

орус. Дмитрий Иванович Менделеев

Менделеев, Дмитрий Иванович
Төрүмел ады орус. Дмитрій Ивановичъ Менделѣевъ
Төрүттүнген хүнү: 8 (20) февральдың 1834
Төрүттүнген чери:
Мөчээн хүнү: 20 январьның (2 февральдың) 1907 (72 хар)
Мөчээн чери:
Чурт:
Эртем сферазы: химия[d], Физика, экономика[d], геология, метрология[d], Химиктиг элемент биле Химиктиг элементилерниң периодтуг системазы
Ажыл чери:
Альма-матер:
Эртем деңнели: доктор[d] (1865)
Эртем удуртукчузу: Александр Абрамович Воскресенский[d]
Билдингир өөреникчилери: Дмитрий Петрович Коновалов[d], Гемилиан, Валерий Александрович[d], Александр Байков[d], Потылицын, Алексей Лаврентьевич[d] биле Сергей Михайлович Прокудин-Горский[d]
Шаңңалдары:
Хол үжүү: Подпись

Намдары

Ук-төөгүзү

Дмитрий Иванович Менделеев 1834 чылдың январь 27-де Тобольск хоорайга ол үеде Тобольсктуң гимназиязының база Тобольск округунуң училищелериниң директору турган Иван Павлович Менделеевтиң база Мария Дмитриевна Менделееваның (Корнильева). Дмитрий өг-бүлезинге 17 ажы-төлдүң хеймери кылдыр төрүттүнген.

Чогум боду ол уениң бичии оолдары ышкаш өзүп келген.

Менделеев, Дмитрий Иванович 
Иван Павлович Менделеев — Дмитрий Менделеевтиң адазы. Билдинмес чурукчу. XIX чүс чылдың бирги чартыы
Менделеев, Дмитрий Иванович 
Мария Дмитриевна Менделеева (төрүттүнгенде Корнильева), авазы.

Билдинмес чурукчу. XIX чүс чылдың бирги чартыы


Чаш үези

Д. И. Менделеев чаш турар үезинде Сибирьге шөлүттүрген декабристер А. М. Муравьёв, П. Н. Свистунов, М. А. Фонвизин Тобольск губерниязынга чурттап турганнар. Дмитрий Ивановичтиң улуг угбазы Ольга Мурнуу ниитилелдиң кежигүнү Н. В. Басаргин-биле өгленип алган. Дмитрий Ивановичтиң адазы чок болганда олар Менделеевтерниң өг-булезинге улуг дузаны чедирип турганнар.

База ол ышкаш ооң кижи кылдыр тургустунарынга улуг салдарны ооң даайы В. Д. Корнильев чедирген. Ооң өөнге дыка хөй чогаалчылар литературлуг кежээлерге киржип кээп турганнар. Оларның аразында: Ф. Н. Глинка, С. П. Шевырёв, И. И. Дмитриев, М. П. Погодин, Е. А. Баратынский, Н. В. Гоголь, Сергей Львович Пушкин, күчүлүг шүлүкчүнүң адазы, чурукчулар П. А. Федотов, Н. А. Рамазанов; эртемденнер Н. Ф. Павлов, И. М. Снегирёв, П. Н. Кудрявцев. 1826 чылда Корнильевтерниң өг-бүлезинге Александр Пушкин боду база кээп чораан.

Корнильевтерниң бажыңынга Д. И. Менделеев бир катап Н. В. Гогольду база көрген.

"Бүдүмелдерниң атомнуг деңзизи база химиктиг дөмейинге үндезилээн системазының дуржулгазы" деп ажылыны Менделеев "Химияның үндезини" деп номун бижип турда бажынга кирген химиктиг будүмелдерниң бойдузунга хамаарышкан бодалдарындан эгелээн. 1869 чылдың март 1-де дооскан ол ажылы химиктиг бүдүмелдерниң периодиктиг таблицазын тургузарының эгези, ажыдыышкыны болган.

Өг-бүлези база ажы-төлү

Дмитрий Иванович ийи катап өгленген. 1862 чылда Феозва Никитична Лещева-биле өгленген. Бо өг-бүлеге үш ажы-төл төрүттүнген: дочь Мария (1863),чажында чок болган, оглу Владимир (1865—1898) база уруу Ольга (1868—1950). 1876 чылдың төнчүзүнде 42 харлыг Дмитрий Менделеев 16 харлыг Анна Ивановна Попова-биле (1860—1942) таныжып алгаш, ынакшып каар. Ийиги кадайындан Д. И. Менделеевтиң дөрт ажы-төлү төрүттүнген: Любовь (1881—1939), Иван (1883—1936) база ийистер Мария (1886—1952) база Василий (1886—1922).

Д. И. Менделеев орус шүлукчү Александр Блоктуң кудээзи чораан, ол ооң уруу Любовьту кадай кылдыр алган.


Дыка хөй эртемнер академияларының база эртем ниитилелдериниң кежигүнү. Орус физик-химиктиг ниитилелиниң тургузукчузу база үшкү президентизи (амгы — Д. И. Менделеев аттыг Орус химиктиг ниитилели).

Амыдыралының кезектери

1841—1859 чылдар

Менделеев, Дмитрий Иванович 
Д. И. Менделеевтиң 1861 чылда чуруу. С. Л. Левицкий
  • 1841 — Тобольсктуң классиктиг гимназиязын дооскан.
  • 1855 — Санкт-Петербургта Кол педагогтуг институттуң физика-математика факультединиң бойдус эртемнери салбырын алдын медальдыг дооскан.
  • 1855 — Симферопольдуң эрлер гимназиязының бойдус эртемнериниң улуг башкызы кылдыр ажылдап кирген.
  • 1857—1890 — Санкт-Петербургтуң Император университединге башкылап турган.
  • 1863—1872 чылдарда — чергелештир Санкт-Петербургтуң практиктиг технологтуг институдунуң
  • 1859—1861 — Германияга эртем командировказынга чораан.

1860—1907

Менделеев, Дмитрий Иванович 
Орус химиктиг ниитилелдиң тургузукчулары. Солагай талазындан оң талазынче турар улус: Ф. Р. Вреден, П. А. Лачинов, Г. А. Шмидт, А. Р. Шуляченко, А. П. Бородин, Н. А. Меншуткин, Н. А. Соковнин, Ф. Ф. Бейльштейн, К. И. Лисенко, Д. И. Менделеев, Ф. Н. Савченков; олурар улус: В. Ю. Рихтер, С. И. Ковалевский, Н. П. Нечаев, В. В. Марковников, А. А. Воскресенский, П. А. Ильенков, П. П. Алексеев, А. Н. Энгельгардт (Д. И. Менделеев холу-биле бижээн)
  • 1860, 3—5 сентябрьда — Карлсруэге бир дугаар Делегей чергелиг химиктиг конгресске киришкен.
  • 1865 чылдың январь 31-де Санкт-Петербургтуң Император университединге Физика-математика факультединиң совединге «О соединении спирта с водой» (СПб.: Общественная польза, 1865. — 119 с.) деп аттыг доктор ажылын камгаланып алган.
  • 1876 чылдың декабрь 29-та Императорнуң Эртемнер Академиязының член-корреспондент кылдыр кирген. А 1880 чылда академик кылдыр чалаттырган.
  • 1890 — Санкт-Петербургтуң Император университединден үнген.
Менделеев, Дмитрий Иванович 
Д. И. Менделеев. "Бүдүмелдерниң атомнуг деңзизи база химиктиг дөмейинге үндезилээн системазының дуржулгазы" деп ажылының рукопизи.

Д. И. Менделеев Санкт-Петербургка 1907 чылдың январь 20-де 72 харлыында өкпези аарааш чок болган.

Менделеевтиң ады-биле 101-ги химиктиг бүдүмелди адаан — менделевий.

Эртем ажылы

Д. И. Менделеев — химия, физика, метрология, метеорология, экономика, ужудуушкун, көдээ ажыл-агый, улусчу чырыдылга, химиктиг технологияларга хамаарышкан үндезин ажылдарның автору. автор фундаментальных исследований по химии, физике, метрологии, метеорологии, экономике, основополагающих трудов по воздухоплаванию, сельскому хозяйству, химической технологии, народному просвещению и других работ, тесно связанных с потребностями развития производительных сил России.


Сконструировал в 1859 году — прибор для определения плотности жидкости. Создал в 1865—1887 годах гидратную теорию растворов. Развил идеи о существовании соединений переменного состава.

Менделеев 431 үндезин эртем ажылдарын бижээн, оларның аразында 40 — химияга тураскааттынган, 106 — физиктиг химияга, 99 — физикага, 22 — географияга, 99 — техника база үлетпүрге, 36 — экономикага база ниитилелдиң айтырыгларынга, 29 — көдээ ажыл-агыйга, кижизидилгег тураскааттынган ажылдарны бижээн.

Периодиктиг хоойлу

Менделеевтиң Таблицазын баштай 1869 чылдың март 26-27-де "Химияның үндезиннери" деп номунга парлаан. Оон ол таблицаны аңгы кылдыр катап парлааш, "дыка хөй химиктерге" чоруткан (журнал Русского химического общества). 1869 чылдың апрельде делегей чергелиг журналга парлаттынган соонда будүн делегейге тараан.

1999 чылда Менделеевтиң периодиктиг системазының амгы вариантызы тургустунган.

Химиктиг бүдүмелдерниң периодиктиг таблицазын кылганындан өске химияга оон-даа хөй улуг ажыктыг ажыдыышкыннарны кылган.

Педагогика болгаш чырыдыышкын ажылы

Д. И. Менделеев чүгле эртемден эвес, база ол ышкаш салым-чаяанныг башкы, педагог чораан. Бодунуң ада-чуртунга ынакшылының демдээ кылдыр башкылаар ажылды көрүп чораан. 35 чыл иштинде башкылап келген.

Менделеев өөредилгениң үзүк чок боорун улуг ужур-уткалыг деп санап чораан. Бир өөредилге черин дооскаш, дораан оон бедик чаданың өөредилге черинче кирер деп санап чораан.

Литература

Шөлүглер

Демдеглелдер

Tags:

Менделеев, Дмитрий Иванович НамдарыМенделеев, Дмитрий Иванович Эртем ажылыМенделеев, Дмитрий Иванович Педагогика болгаш чырыдыышкын ажылыМенделеев, Дмитрий Иванович ЛитератураМенделеев, Дмитрий Иванович ШөлүглерМенделеев, Дмитрий Иванович ДемдеглелдерМенделеев, Дмитрий ИвановичТобольск

🔥 Trending searches on Wiki Тыва:

МарсДхармаАраб дылЛьвивБүгү делегейниң херээженнер хүнүТыва РеспубликаТыва дылДаңгыракВишняСолунРоссияАратАй (үнүш)БулутТываның төөгүзүТүрк дылдарСамдан, Зоя Баир кызыЛинкольн, АвраамЭнеГестапо2030 чылдарЭмчиАнай-хаакСан адыОожум океанНаречиеБелок10ЭР КИЖИНИҢ АЖЫП ЭРТЕР ТОС БЕРГЕЗИ24 Дөрт айГрафикаХерээжен кижи2019 чылКоролев, Александр ФедоровичМезилКөстүкТернопильАльбиносТос чүзүн малШайВалютаXүналп, Айхан2014 чылСедисУатт, ДжеймсКадыкшылАдрианов, Александр ВасильевичЧатыр-ТауВулканизацияОктавиан АвгустУлуг-ХемШколаДүжүлгелер оюну (телесериал)ВИТАМИН СПолитеизмАлдан-МаадырларҮш дугаар хүнКолумб, ХристофорПушкин, Александр СергеевичМагеллан, ФернанБетховен, Людвиг ванКара–Сал, Эрес Доржу оглуЛимон6 Он бир айЭлектромагниттиг херелдениишкин🡆 More