Геодезия

γεωδαισία «черни үлээри»: γῆ «Чер» + δαΐζω «үлээр») — Чер дугайында эң бурунгу эртемнерниң бирээзи, Черниң хевирин, гравитациялыг шөлүн, дескинериниң база үе аайы-биле өскерлириниң шинчилээр ылаптыг эртем.

Астрономия иштинге Черниң прецессиязын, нутациязын, полюзун база дескинериниң дүргенин шинчилээри-биле удур-дедир харылзаалыг.

• Черниң хевирин, хемчээлин база гравитациялыг шөлүн тодарадыры;
• тус күрүнениң, диптиң болгаш бүгү Черниң кандыг-бир девискээринге чаңгыс аай координаталар системазын нептередири;
• черниң кырынга хемчээлдер кылыры;
• топографтыг карталарга болгаш планнарга чер кырының кезектерин чурууру;
• чер картының блоктарының делегей масштабтыг чылзырыгларын өөренири.

1. Тыва дылдың тайлыбыр сөстүү (словарь). Том I, "Наука", Новосибирск 2003ч.