Жумабаев, Магжан: Казах шүлүкчү, педагог

Казах литература болгаш уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы. Казах чогаалдың үндезилекчилериниң бирээзи.

Магжан Жумабаев
каз. Мағжан Бекенұлы Жұмабай
Төрүттүнген хүнү	1893 июньнуң 25(1893-06-25)
Мөчээн хүнү	1938 марттың 19(1938-03-19) (44 хар)
Чурт	ССРЭ

Магжан Жумабаев хөй ажы-төлдүг бай-шыдалдыг өг-бүлеге төрүттүнген. Ооң адазы Бекен болгаш өгбелери Жумабай-хаджи, Шонай, Утеген, Утемис — Аргын деп төрел-бөлүктен атыгай сөөктүң Кудайберд деп аймаандан сураглыг, күчүлүг улус чораан.

1905—1910 чч. — Петропавловск хоорайга медреске өөренген, аңаа араб, фарси, турк дылдарны өөредип турган.

1910—1911 чч. — Уфага «Галия» деп медреске өөренип турган, аңаа башкыларының бирээзи — татар литератураның классиги Галимджан Ибрагимов.

1912 чылда Казань хоорайга ооң баштайгы шүлүктер чыындызы «Шолпан» деп аттыг казах дылда үнген.

1913—1916 чч. — Омскунуң башкы семинариязынга өөренип турган, ону алдын медальдыг дооскан.

• Қазақтың көңіл күйі, шүлүк, “Үзік” жинағында, Орал, 1912;
• Шолпан, шүлүктер, Қазан, 1912;
• Өлеңдері, Қ.-О., 1922;
• Өлеңдері, Ташкент, 1923;
• Шығармалары, Алматы, 1989;
• Таңдамалы, Алматы, 1992;
• Шығармалар, 3 т., Алматы, 1995.

Магжанның сураглыг шүлүктериниң бирээзи "Мен Жастарға Сенемін" (мен аныяктаргa бүзүрээр мен).

 

1990 — «Мағжан» — «Магжан» («Казахтелефильм», реж. Калила Умаров). Документальный фильм о великом казахском поэте Магжане Жумабаеве (можно посмотреть на сайте режиссёра).

1993 — фильм «Батыр Баян» («Казахфильм», реж. Сламбек Таукел) по мотивам одноименной поэмы Магжана Жумабаева о реальном историческом лице, одном из героев 200-летней войны казахов с джунгарами.

• Мағжанды жазып жазықты болып едiк... Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine
• Мағжанға тағзым. Жас Алаш №67 (15629) 23 тамыз, сейсенбі 2011 Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine
• Жүректi тiтiренткен Колыма Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine
• Мағжанға тағзым. Жас Алаш №65 (15627) 16 тамыз, сейсенбі 2011 Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine
• Жүсiп хан (поэма) Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine
• Мағжанның ақындығы туралы. Жүсiпбек Аймауытұлы. “Жас Алаш”, журналы, 1923 жыл. (Соңы) Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine
• Мағжанның ақындығы туралы. Жүсiпбек Аймауытұлы (Басы) Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine
• Мағжан Жұмабаевтың өлеңдері Archived 2015-12-25 at the Wayback Machine
• Мағжанның суреті туралы. Ербақыт Амантайұлы
• Алашорда әскерінің ұраны: «Жасасын, Отанның адал ұлдары!»
• Қазақтың Ұлы ақыны Мағжан Жұмабаевтың ескерткiшi Archived 2012-03-06 at the Wayback Machine
• Мағжан Жұмабаев шығармалары (чедимчок шөлүг)
• Солтүстік Қазақстан облысының М. Жұмабаевқа арналған порталы Archived 2012-03-30 at the Wayback Machine
• Жумабаев М. Стихи. Буклет. (К 100-летию поэта. Пер. на рус. Сост. К.Бакбергенов). Алматы: Жазушы, 1993.
• Магжан Жумабаев. «Пророк» (Стихи и поэмы в пер. на рус. Сост. Б. Канапьянов). Алматы: «Жибек Жолы», 2002. - 400 стр.
• Жұмабаев М. Адассам елім деп адастым. Өлеңдер. Я солнцем огненным рожден. Стихи / Мағжан Жұмабаев. – Алматы: RS, 2011. – 146 б. – каз., рус. – (Бірінші республикалық Мағжан өнер фестиваліне орай).
• Жұмабаев М. Батыр Баян. – Петропавл: «Полиграфия» АҚ, 2008. – 36 б.
• Жұмабаев М. Өлеңдері, прозасы және әдеби зерттеулер / Құрастырған Ж.Сүлейменов. – Петропавл, 2006. – 428 б.
• Жумабаев М. Исповедь / Пер. с каз. А.Кодара. - Петропавловск, 2011. - 376 с.
• Мағжан: әдеби-көркем көпшілік журнал. – 2007- .
• Нұрқатов А. 3 т. Идея және образ: әдеби-сын мақалалар. Шығармалар жинағы. – Алматы, 2010. – 416 б.