Sierra Leone
| |||
Nnipa dodoɔ | 8,059,155 ab. (2015) |
Sierra Leone(pronounciation of "Sierra Leone" (help·info)) yɛ ɔman bi a ɛwɔ Afrika Atɔe fam mpoano anafo fam atɔe. Ɔman no ahenkuro ne Freetown. Ɛne Liberia bɔ hyeɛ wɔ anafoɔ apueɛ, na Guinea atwa ɔman no atifi fam fa ho ahyia. Sierra Leone a ne kɛse yɛ kilomita 71,740 (akwansin ahinanan 27,699) no wɔ wim tebea a ɛyɛ hyew, na mmeae ahorow fi savanna so kosi kwae a osu tɔ na owia bɔ kɛse wom so. Ɔman no mu nnipa dodoɔ yɛ 8,791,092 wɔ afe 2023 nnipakan mu. Freetown yɛ ahenkurow ne kurow a ɛso sen biara. Wɔakyekyɛ ɔman no mu ayɛ no amansin anum a wɔhwɛ so, na wɔakyekyɛ mu ayɛ no amansin nkumaa 16.
Sierra Leone yɛ ɔmampanyin man a mmarahyɛ bagua a ɛwɔ asɛnnibea biako ne ɔmampanyin a wɔpaw no tẽẽ. Sierra Leone yɛ ɔman a ɛnyɛ wiasefo (ɛne nyamesom anaa honhom mu nsɛm nni abusuabɔ) a mmarahyɛ bagua no kyerɛ sɛ wɔbɛtetew ɔman ne nyamesom mu ne ahonim mu ahofadi (a adwene ne nyamesom mu ahofadi ka ho). Nkramofo yɛ nnipa dodow no mu bɛyɛ nkyem anan mu abiɛsa, ɛwom sɛ na Kristofo kakraa bi a wɔwɔ nkɛntɛnso wɔ hɔ de. Nyamesom mu abodwokyɛre a ɛwɔ Afrika Atɔe Fam man no mu no dɔɔso yiye na wɔtaa bu no sɛ ɛyɛ ade a wɔtaa yɛ ne Sierra Leone amammerɛ mu nipasu fa.
Nnipa a wotutu fam hwehwɛ tetefo nneɛma mu kyerɛ sɛ anyɛ yiye koraa no, nnipa atra Sierra Leone bere nyinaa mfe 2,500 ni; a nnipa a wofi Afrika mmeae afoforo tu kɔɔ hɔ nnidiso kɔbɔ wɔn bra. Wɔfii ase de dade a wɔde di dwuma yɛɛ adwuma wɔ afeha a ɛto so akron no mu, na ebeduu afe 1000 Y.B.A, na wɔreyɛ kua wɔ mpoano. Bere kɔɔ so no, wim tebea sesae kɛse, na ɛsakraa ahye a ɛda mmeae ahorow a nneɛma a atwa yɛn ho ahyia no ntam, na ɛkaa atutra ne nkonimdi. Wobuu Sierra Leone kwae a osu tɔ na owia bɔ kɛse wom ne atɛkyɛ a atwa yɛn ho ahyia no sɛ wontumi nkɔ mu; na ɛhɔ nso na tsetse nwansena a ɛde yare bi a ekum apɔnkɔ ne anantwi a wɔfrɛ wɔn zebu a nkurɔfo a wɔka Mande kasa de di dwuma no wɔ no. Saa tebea yi bɔɔ ne nkurɔfo ho ban fii nkonim a Mandinkafo ne Afrika ahemman afoforo bedi so, na ɛmaa Mali Ahemman no nkɛntɛnso ano hye kɔɔ fam. Susu aguadifoɔ, aguadifoɔ ne atubrafoɔ a wɔfiri atifi ne apueeɛ na wɔde Islam baeɛ, na wɔgye toom kɛseɛ wɔ afeha a ɛtɔ so dunwɔtwe mu.
Europafo nkitahodi a ɛwɔ Sierra Leone mu no ka nea edi kan wɔ Afrika Atɔe fam wɔ afeha a ɛto so 15 mu no ho.
Abibiman | |
---|---|
Algeria • Angola • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Camerun • Cape Verde • Central African Republic • Chad • Comoros • Democratic Republic de li Congo • Republic de Congo • Costa de Ivor • Djibouti • Egiptia • Equatorial Guinea • Eritrea • Ethiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Guinea • Guinea-Bissau • Kenya • Lesotho • Liberia • Libya • Madagascar • Malawi • Mali • Mauritania • Mauritius • Morocco • Mozambique • Namibia • Niger • Nigeria • Rwanda • São Tomé e Príncipe • Senegal • Seychelles • Sierra Leone • Somalia • Sudafrica • Sud-Sudan • Sudan • Swaziland • Tanzania • Togo • Tunisia • Uganda • Zambia • Zimbabwe |
This article uses material from the Wikipedia Twi article Sierra Leone, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Nsɛm a ɛwɔ ha yi bo nnu CC BY-SA 4.0 gye sɛ wɔkyerɛ sɛ bo no yɛ foforo. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Twi (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.