Биек Аю Көпшәсе

Биек аю көпшәсе
	Биек аю көпшәсе
Кыскача исем	A. lycoctonum
Халыкара фәнни исем	Aconitum lycoctonum L., 1753
Таксономик ранг	төр
Югарырак таксон	Аю көпшәсе
Таксонның халык атамасы	Gelber Eisenhut, oměj vlčí mor һәм hukanukonhattu
Нинди вики-проектка керә	ВикиПроект Инвазив биология[d]
GRIN URL	npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=401434
	Биек аю көпшәсе Викиҗыентыкта

Ашарга ярамый, аның б/н сарык һәм кәҗәләр еш агулана.

Үсемлек исеме

Аю көпшәсе дигән исемен Татар теле сүзлекләрендә теркәлгән. Татар теленең аңлатмалы сүзлегендә аю көпшәсе ботаник термин буларак кабул ителгән: Бала-чага да аю көпшәсен кисеп насос ясый да су сибешә, нәниләр күбәләк куа И.Рәмиев.

Тышкы күренешләре

Эре, куе яшел яфраклы юан һәм озын көпшәле үсемлек. Салкынга чыдам, туфракка таләпчән түгел. 100-200 см озынлыктагы үсемлек. Тамыры бүлбесыман, төерле. Сабагы туры, ботаклы. Яфраклары эре, бармаксыман бүленмәле яисә телмәле. Чәчәкләре – соргылт-тонык миләүшә төсле, сирәк кенә ак, сабак очындагы куе чукка җыелган. Җимешләре – өч кырлы күп орлыклы табакча. Май-июнь айларында чәчәк ата. Күбесенчә орлыктан үрчи.

Таралулар

300 гә якын Аю табанының Биек аю көпшәсе дигән төре генә Татарстанда очрый. Ул урман аланнарында, куак араларында, елга буйларында үсә.

Кулланышлары

Халык медицинасында аны дару үләне буларак беләләр һәм файдаланалар. Тамырларында һәм шулай ук җир өстендәге өлешләрендә шактый микъдарда алкалоидлар бар.

Искәрмәләр

↑ FloraWeb

↑ Portál informačního systému ochrany přírody — Agentura ochrany přírody a krajiny České republiky.

↑ Finnish Biodiversity Information Facility — 2012.

↑ GRIN үсемлекләр таксономиясе

↑ Табигыять һәм биология терминнары. Казан, 1935. 123 б.; Татарча-русча сүзлек. М.: Советская энциклопедия. 1966. 864 б.; Русча-татарча авыл хуҗалыгы терминнары сүзлеге. Казан, 1971. 304 с.

↑ Татар теленең аңлатмалы сүзлеге: Өч томда. Казан: Татар кит. нәшр., 1 т. 1977. 475 б.

↑ Хәйретдинова Т.Х. Табигать концепты: үсемлекләр дөньясы / Т.Х. Хәйретдинова. – Ка-зан: ТӘһСИ, 2017. – 384 б. ISBN 978-5-93091-232-6

↑ Татар энциклопедиясе: 6 томда / Баш мөхәррир М.Х.Хәсәнов, җаваплы мөхәррир Г.С.Сабирҗанов. — Казан: «ТР ФАнең Татар энциклопедиясе институты» дәүләт учреждениясе, 2008. 1 т.:А-В. — 259 б.

↑ Иванова Р.Г.Словарь справочник по флоре Татарии. Казань, 1988. 285 с.