Belize

Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka Belize, 17 15 N, 88 45 W ka gaga na nniqan.

Flag of Belize
Flag of Belize-Kwoci Peyris (貝里斯國旗)
Belize
File:Coat of arms of Belize.svg-Kwohwey.(國徽)
Belize
File:BLZ orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)

Belize

Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka Belize, 17 15 N, 88 45 W ka gaga na nniqan.

Kana ka knlbangan na o 22,966 sq km(hangan na o Tg152)

(knlbanga dxgal o 22,806 sq km, knlbangan qsiya o 160 sq km).

Kana ka sejiqun o niqan 353,858 hiyi.

Gaga Belmopan ka pusu alang paru, jiyax 10 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.

Manu ka dxgal Belize ga wada sugan 6.90% ka dxgal qpahan, 60.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 32.50% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’ qqrasan koka

Peyris(貝里斯)

Peris( kari inko: Belize ), shangan dha Poric, brah u ne inko Honturas kiya, na Conmaco quri dxral hraan hidaw wa murux na  koka. Peris quri uqiyan hidaw u mslutuc Mosik, tuhunac mi tunarac u way mslutuc  Tkamala kiya, uciling Ciyalepi mquri  hran hidaw kiya. Knbbaraw dxral na u yabay 290 konri (108 inri), knllaban na u 110 konri( 68 inri ), kiya Conmeyco unanq hiya ka  uka Taypinyan  hayan na koka. Kana  bay dxral Peris u 22,800 pinfankori   ( 8,800 pinfanknri ) kana sediq hiya  u 387,879(knkawas 2017) Koka Conmeco u kiya sediqu niqan 1.87% knkawas 2015)knrana na sediq alang hiya u tudha  ou ka dhiya, mniq sow Cipanciyo u  tukinganl mraban bay ou sediq ka dhiya.

Peyris nii  o niqan ou kluwam ka waya  mi kari dha nisu  spuwan lnlamu bay ou uda ka ealang dha uri, kiya  ni klaan mita ou bay ka endaan n dha cbiyaw. Kari Amirika u kiya kari Kanfan Peris, sow kari Kriawr u kari dha a sediq Peyris kiya uxay kari Kanfan kiya, hmrinas  cmka sediq ou kluwan kari,  kari asipanya  mtna kiya  ka qtaan ka uxay  kari Kanfan  kiya. Payris nii u asi dha ngali sa  koka Conmeyco  mi mssiyaw ucilung  koka Ciyalepi ,  kiya mssupu kingal hiyi Ciyalepi(CARICOM), msupu kingal hiyi  koka Latingmeyco  mi koka Ciyalepi (CELAC)mi Conmenco asi msupu kingal(SICA)dsediq  kingal Taingkosey koka ka peyris  bukung Ingko Irisapeyars u Kiya ka bukun mi  Yenso ka hiya.

Peyris mi mngari idas niqan ka, ou bay ka Ciyaws  mi fontan ppyusan kiya niqan bay hangan hiya.

Kari Inko u sun dha “Belize”,kari Cipanya u snu dh“ Belice」” . Hangan cbiyaw Peyris u “British  Honduras ” knkawas  1973 dow way dga pryuxan hangan syay da. Hangan alng  do ini prngawi kda,  niqan kan kari u rmngaw hangan Payris nii  u pniyah phngak kari u  hnan Cipanya, knkawas knkawas cnduray hari dow hangan  nii u pniyah kari Maya “ British Honduras ” , nisu rmngaw “  mrmuh Ica ” ( kari ingko ) elu.  

Risi (歷史)

Knkawas 1502,  Krunpu u enda  onten ssiyaw  ucilung Peyris, dinaw ini bay uda  msangay Peyris.  

Knkawas 1511, plalay musa  mtarin alang  Peyris u sediq Ocow kiya  ka sediq tmqcurux Cipanya, dinaw hbaraw  bay ka wada hmtan mari sediq tnalang Yama qrapun dha mi ngalan dah  buway utux mi quli. Tucka hiya u niqan kingal ka mnangan cumi sediq  Konsaro. Kereyro “ kari damay u Gonzalo Guerrero ”   enbukuy dow snun enpdudun dow snun enpdudun sediq Ceytumar  Nacanken hiti  dow msturun wewa n“ Nachankan ”  Muda uda kndsan sow Mayas. Dhiya u niqan turu laqi mpusu bay sediq Maystisow. Knkawas 1638, prading bay han u mniq hiya ka sediq Awcow han, binaw knkawas 1670 cida ini  bay hrinas  kingal knkawas ka nniqan dha hiya. Dsediq nii u llaban bay ka pntrqam dha qhuni, adow duma na  qhuni u “ soka qhuni  Mosuwey, Pasihonmu ” tduwa mhaqun mquri Ocow smluun dha quri  lhan kiya .

Tubrah bay knkawas 1700, plkan dha bay briyun musa alang icing qhini  Tayeytawhuwasing. Sow diyax cnduray nii hbaraw bay ka Haytaw  muda mkksa hiya , niqan ka mnniq sediq hiya sediq Cipanya, niqan ka ini  kpiya sediq Ingtan musa  knrmux dhiya  Cida snruwa pkruc qhini sbiway koka Sipanya binaw ini sruwa pdhdin ka sediq ingko. Knkawas 1798 mccbu ka Ingko mi Cite, seyhu Sipanya  skawun 32  asu musa  mluk hiya  Idas, 9 diyax 3 duq idas 9 diyax 10, ini stoq  mccbu ka ssiyaw Peyris, dhuq malah hiya ka Spanya. Nii u kiya ka “ Battle of St. George's Idas 9 diyax Caye”.  10 kika  diyax sngayan koka, kiya kinen “ Battle of St. George's Caye “

Tuputung bay 18 sci, Ingko u enthan ni snkaun musa alang  hiya.

Knkawas 1840, Ingko u enduwa na bay mptndhral hiya ka Peyris. Knkawas 1862 wana psnakan  tmdhran tnsapah bukung da. Kiya shangan  na “ nen lngko Hontulas ” . knlaan en quri Hontulas knkawas 1904 endaan qmita ka knhbaraw sediq u cida kana sediq alang brnux hiya u : Peyriscen : 9969

Stankerikecen : “Stann Creek Town ” : 2459 Krowsar : 1969 Citaw : Fontakrta : 706 Senikenasikai “San Ignacio Cayo ” : 421 Hohecen ” Monkey River Town ” 384 Mringsrifo : 243 Knkawas 1964 idas 1 dmuuy pndaan enprngaw mptuku bay pnhiyu Cccenfu knkawas 1973 idas 6, dxral nii u balay bay shangan dha kndadh “ meingko Hongturas ” way  pryuxan “ Peyris ”.

Tiri (地理)

Way mniq siyaw ucilung Conmeyco  ka alang brnux Peyris, mssdalih  Sipey mi Mocike, mslutuc Sinan mi Kuwatimala, Tonpinhonturaswan .Knbbaraw Hayansien u 320konri, Siyaw ucilung u ou bay Tawi;alang ruma u ou bay ddwiyaq、dxral rumu mi bbuyu . dxral hiya u tduwa snakun me hraan hidaw mi uqiyan hidaw : tuhunac dxral u me ddwiyaq Mayasanmay,  dwiyaq me Sinan-mquri  musa Tonpey, mcpay na u duyaq Kkskemu Haypa 1121.97 konc, kana koka u tuputing bay  ddwiyaq;llbu ka dxral upiyan hidaw siyaw ucilung,  spun u ini dhuq 61  konc, kcka hiya u to bay dxral rumu. Yayung Mok mi yayung alang brnux Peyris kiya pusu bay yayung kiya.

Tuhunac u mquri sow mccilux sow mccilux  mi ou quyux ka karac hiya, kana niya dow mquir mccilux sow karac bbrnux hiya, kingal knkawas u mddngu mi mhuriq, idas 3-5 u karac mddngu、idas 6-11 u mmhuriq kiya. Kingal knkawas kntlxan na u 17-25tu, knou qnuyux qsiya na  u 1350  hawmi quri nanpu u dhuq 4575 hawmi . sow enbungan bbuyu u kana knllaban  koka u 70% ijiyo. Rbawan  mi   krpuhan u niqan bay  bwihuq beyhing bay .

Cngc(政治)

Muda kaygi ka Peyris u puba Mincuc, kiya meTaingkosey  pssliyan dsediq.

Uda seyhu u  dmuuy puda sow Ingko Siminc, sow puda  hurici u puda muru sow  Ingkran katan  na hari uda kiya, Peyris mi siyaw koka  Kstariciya u kiya udha uuda Cenc   mi Can kiya  pkray koka Conmeyco.   Saya u niqan dha ka Centan kaygi Peyris : cka mquri hari irin u   Jenmingrenhetan kiya “People's  United Party ” mcka mquri   narac  u Renhemincutan “United DemocraticParty”.

Peyris u way psnakan mturu alang

Alang         sapah bukun         patas dxran

Alang Peyris       alang drnux Peyris

1

Belize 
File:BelizeNumbered.png

Belize             Belize City

Alang Kayey        Seniknacaw

2

Cayo              San Ignacio

Alang Krosar        Krosarcen

3

Corozal            Corozal Town

Alang Citaw         Citaw

4

Orange Walk        Orange Walk Town

Alang Stankrik       Tankriciya

5

Stann Creek          Dangariga

Torayto             Fontakrta

6

Toledo              Punta Gorda

Waycyaw(外交)

Dha mkkla Kuwatimala

Ado yasa na dha Kuwatimala mi Peyris thdin tnalang Ingko  knkawas 1589 wada  peuda matas Aysineyna-weyk” kari Cipanya: Tratado Wyke-Aycinena   ” “Aycinena-Wyke ”   pntasan  dha u ini  tduwa, kiya Kuwatimala shangan na kingal hangan dxral nanaq ka hiya, knkawas 1981 murux nanaq ka Peyris u rmngaw ka Kuwatimala ini sruwapsburux, dhuq bay knkawas 1991 dow Kuwatimala u kiya snruwa Peyris da, binaw uda siyaw koka dha u ini day kaykeycu na, knkawas 2003 idas  10 dha koka nii u mniq koka Meyco kana ka pssliyan mtna knkawas idas 2 muda  pbatas “ mhcupi bay puda mi sinsingcic ”muda   empprngaw mi puuda kaygi snhuya enca ppslu ka uda , enbiyax bay puda blaiq psslu ka uda nisu enppkiyux ni.

Knkawas 2018 idas 4 diyax 15 Kuwa  timala nii u puuda konto. Seyhu Peyris u knkawas 2019 idas  5 diyax  8 muda  cmiyuk konto , hiti bay nkonto dha koka nii u nasi ou ka smruwa ngalun ka nisu prngwan ka dxral nii sbuwayKuwocifayen” ICJ” san pssilin , kiya asika tmawa pndaan hndu qntaan dha ka kuwocifayen da.  

Dha mkkla Cuwonhuwaminko

Drah muruh nanaq ka Peyris, Cuwonkuwaminko mi Kuwatimala u pkmalu balay. Knkawas 1981 murux   ka Peyris dow , niqan kingal ka niqan lutuc dara Conkuwo  way Peyris  ka sediq emddari Uyoncien mi sediq Peyris kiya ka empdudu jenminrenhkuwo, pradin spuda na Sayit. Musa “ kari Amirika: Said Musa ” rngwan  dha cida  ka Conri Peyris Ciyawc .Katr.1urays, pknalu dha Cuwonhuwaminkuwo emca.

Knknwas 1984 idas  5, Cuwonhuwaminkuwo cida musa   Kuwatimala tqita Tas Ruicen miyah dhuq Peyris pqqita Conri Uyuoncien  mi Purays, emppsilin  yaa musa phiyu sow tduwa pkmalu ka dhiya , wada snruwa ka Cuonri Purays, binaw miyah Kuwatimala ka tas Tayriku dow , cida adow Kuwatimala u rmngaw  ka Peyris  u emdKuwatimala ka dxral koka dha enca haya   Cuwonhuwaminko mi  Peyris ida pkmalu u wada sqyaan mi spowhan Huconri Kuwatimal Rutawfu. Ropos.samola“Rodolfo Rodolfo Lobora Zamora”kiya kaygi ka Kuwatimala , nasi smriwa   Conhuwaminko ka Pryris , Kuwatimala dow enpalah Cuwonhuwa minko  da , Tas Tayriku Ruicen mtbiyax cnbu qnawan seyhu Cuonhuwamiko rmngaw sa iya bay krawhi ka uda tipin wada su  srhuqan ka beyhing  na uda da   enca ,  puman naq Conri Purays mquri  Jenminrenhetan ka hiya cida muda maau   bukun cida u wada mtutin,  Cayyeytan renhemincutan ka way enbukun  cida, kiya seyhu Cuonhuwamiko sow uda pkmalu nii u nisu na   psaan siyaw han. Knkawas  1989 idas 9 Purays  u wada mangan Conri  dungan, Sayit. Musa ka mangan   Wayciyawpucan, dha nii u emphan muda dungan, mniq knkawas 1989 idas 10 diyax 13 dow balay bay pkmalu da.

Dha pkmalu Cuonhuwajinminkonheko Knkawas idas 2  ditax 23 , Cuonhuwajinminkonheko mi Peyris   u pkmalu   , adow pkmalu  ka Cuonhuwaminkomi Pryris ,kiya wada ppalih ka Cuonhuwajinminkonheko mi Peyris da. Qpahun Peyris pusu na bay u quri qpahun mhuma qqhuni   , cnduray nii u hbaraw bay ka  sntama mangan  quri nojiyo,  sow ka sibus、mi hiyi qhunimudu、keke、payay、sudu puqan、blbun、hiyi dapa.  Quri qpahu tnqcurux u hiciyo uri.   Qpahun sslun   u smalu Asu、uqun snalu、ninun、ddiyun sapah、deyci mi puqan.

Pndaan kari Amirika Conyancinpawci pntasan dha patas sow   Sciyekaykuwan, Peyris u mniq Conmeyco  u hbaraw bay uka qpahun u niqan “9.4% ”    mqrinuc sediq u   niqan 33.5% .

Knkawas 1999  sow GDP knkala na u 6.4%  , sow knkawas  2000 u10.5% . sow kndakin na knkawas   2001 wada stabuy 3% , kiya adow ka kana qpahun wada knhuwa mcilux babaw dxral mi beyhing bay ka  bwihur beyhing kiya muda sliqan tnqpahan 、tnqcurux mi empqpah muda rmiwaw knalang ssediq wada ou bay ka uka ngngalan. Sow dalih diyax  nii han u asi ka mangan dnayaw Kuwoci han kiya tduwa lihun ka knoua mqrinuc ssediq.

Pnyahan pnatas(參考資料)

Tags:

Belize (貝里斯)Belize

🔥 Trending searches on Wiki Taroko:

OmanEgyptCzechiaReynhekwoStrung ka seejiq mi hawlingMamiEquatorial GuineaAfghanistanUzbekistanSeediq BalePakistanAlbaniaSeroLuxembourgMaliErnest Bai KoromaRseno ma sinoSliyan qsiya WantaHakaw utuxMadagascarTerebiBanawCroatiaKnbungSingaporeNsgan Na-ma-syaTnluunganDonald John TrumpDatongCilafinanThailandBunerSerbiaHungaryDwiyaqKabangKurgyzstanSeydangIdassTanah TunuxAlolongMklawa ttgsa klwaan Cunghwu MinkwoPala ratuNorth KoreaCipuypuyanAustraliaSouth SudanGmarang kari utuxKari bhuway tarux sariDimaSejiq Komaran pnerjingan endaan alang qburah pnslianM’ihuUkraineSeediqAlexander Van der BellenTslusuqPspuhan🡆 More