Yukarı Gövher ağa Camii (Azerice: Yuxarı Gövhər Ağa Məscidi), Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bulunan Şuşa kentindeki bir cami.
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Şuşa, Azerbaycan |
| Koordinatlar | 39°45′36″K 46°45′09″D / 39.76000°K 46.75250°D |
| İnanç | İslam |
| Mimari | |
| Mimar(lar) | Kerbelayı Sefihan Karabaği |
| Mimari tür | Cami |
| İnşaat başlangıcı | 1750 |
| Tamamlanma | 1884 |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 2 |
İsmini Karabağ hanı İbrahim Halil'in, Cevahir hanımdan olan kızı Gövher Ağa'dan almıştır. Günümüzde İran sınırlarında olan Hoy kentinden olan Hoyski hanlık ailesine 1806 yılında gelin verilen Gövher ağanın hiç çocuğu olmamıştır. 1814 yılında kocası Caferkulu Han'ın vefatından sonra Şuşa'ya baba evine dönen Gövher Ağa, burada birçok hayır işleri yapmıştır.
Bu hayır işlerinden biri de Yukarı Gövher Ağa Camii'dir. Söz konusu yapının yerinde, 1750'lerde Karabağ Hanlığı'nın kurucusu Penah Ali Han'ın kamıştan bir mescit yaptırdığı, bundan tahminen 20 sene sonra oğlu İbrahim Halil Han'ın bu mescidin yerinde taştan yeni bir bina inşa ettirdiği tarihi kaynaklarda belirtilmiştir. 1800'lerin ortalarına doğru, mescit Gövher Ağa tarafından restore edilmiştir. Fakat 19. yüzyılın sonlarına doğru, Gövher Ağa'nın isteği doğrultusunda, dönemin önemli mimarlarından, Karabağ'da birçok caminin mimarı olan Kerbelayı Sefihan Karabaği'nin mimari projesi ile yeni bir inşa kararlaştırılmıştır. Caminin süslemelerini Karabağlı sanatçı Mir Muhsin Nevvab üstlenmiştir.
Karabağ Savaşı sırasında, Şuşa kentinin Ermeniler tarafından işgalinden sonra caminin minareleri hasara uğramış, iç kısımlarındaki halı vb. eşyalar yakılmıştır. Geçen yıllar boyunca yapı, Ermeniler tarafından hakaretlere maruz kalmış, cami duvarlarına Türklere ve Azerilere yönelik hakaret içerikli yazılar yazılmış, yine hakaret amacıyla cami ahır olarak kullanılmıştır. Azerbaycan'ın uluslararası örgütler aracılığı ile yaptığı baskılar sonucu cami 2000'li yıllarda koruma altına alınmıştır.
Sovyet döneminde cami kapatıldı ve müze olarak kullanıldı ancak 1988'de yeniden ibadete açıldı. Şuşa'nın 1992'de Karabağ-Ermeni güçleri tarafından ele geçirilmesinden sonra cami kapatıldı. 2008–2009 yıllarında caminin çatısı küçük bir restorasyonunun ile tamir edildi. Dağlık Karabağ Ekonomi Bakanlığı yetkilileri, restorasyon çalışmalarını yürütmek için İranlı uzmanları işe alarak bir restorasyon projesi gerçekleştirdi. Azerbaycanlı yetkililer, Devlet Dini Kuruluşlarla Çalışma Komitesi Başkan Yardımcısı Gündüz İsmayilov'un sözleriyle "Ermenistan'ın Şuşa'daki tarihi Azerbaycan camisini restore etme niyetinin, Azerbaycan'a yaptığı vandalizmi örtbas etme girişimi olduğunu" iddia ederek restorasyon projesinden duydukları mutsuzluğu dile getirdi. Ermenistan Kalkınma Girişimleri (IDeA) Vakfı, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Hükûmeti ve Doğu Tarihi Mirasın Yeniden Canlandırılması Vakfı arasındaki işbirliği çerçevesinde, Gövher Ağa Camii restore edilmiştir.
Yukarı Gövher Ağa Camii, komşu medrese ve park 14 Ekim 2019'da düzenlenen törenle halka açılmıştır. İkinci Karabağ Savaşları sonrasında 27 yıl sonra yeniden Azerbaycan hakimiyetine dönmüştür.
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Yukarı Gövher Ağa Camii, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
