Uranüs: Güneş sisteminin 7. gezegeni

gezegenidir. Çap açısından Jüpiter ve Satürn'den sonra üçüncü, kütle açısındansa bu iki gezegen ve Neptün'ün ardından dördüncü sırada gelir. Adını Yunan mitolojisindeki gökyüzü tanrısı Uranos'tan (Yunanca'da Οὐρανός, Latinceleştirilmiş şekli ile Uranus) alır. 1781 yılında William Herschel tarafından keşfedilmiştir ve Buz devi sınıfına girer.

Uranüs

Voyager 2, 24 Ocak 1986'da Uranüs'ü görüntüledi
Keşif
Keşfeden	William Herschel
Keşif tarihi	13 Mart 1781
Adlandırmalar
Adın kaynağı	Latince Ūranus Yunan tanrısından Οὐρανός Ouranos
Sıfatlar	Uranian
Sembol
Yörünge özellikleri
Dönem J2000
Günöte	20,11 AU
Günberi	18,33 AU
Yarı büyük eksen	19,2184 AU
Dış merkezlik	0,046381
Yörünge periyodu	84,0205 y 30.688,5 g 42.718 Uranüs güneş günü
Kavuşum dönemi	369,66 gün
Ortalama yörünge hızı	6,80 km/sn
Ortalama ayrıklık	142,238600°
Eğiklik	Tutuluma 0,773° Güneş ekvatoruna 6,48° Değişmeyen düzleme 0,99°
Çıkış düğümü boylamı	74,006°
Günberi zamanı	19 Ağu 2050
Perihelyon açısı	96,998857°
Bilinen doğal uydusu	28
Fiziksel özellikler
Görünür büyüklük	5,38 ile 6,03
Açısal çap	3,3″ ile 4,1″
Ortalama yarıçap	25.362 ± 7 km
Ekvatoral yarıçap	25.559 ± 4 km 4,007 Dünya
Kutupsal yarıçap	24.973 ± 20 3,929 Dünya
Basıklık	0,0229 ± 0,0008
Çevresi	159.354,1 km
Yüzey alanı	8,1156 × 109 km2 15,91 Dünya
Hacim	6,833 × 1013 km3 63,086 Dünya
Kütle	(8,6810 ± 0,0013) × 1025 kg 14,536 Dünya GM=5.793.939 ± 13 km3/sn2
Ortalama yoğunluk	1,27 g/cm3
Yüzey kütle çekimi	8,69 m/sn2 0,886 g
Atalet momenti faktörü	0,23 (tahmini)
Kurtulma hızı	21,3 km/sn
Yıldız dönme süresi	-0,71833 g (ters yön) 17 sa 14 dak 24 sn
Ekvatoral dönme hızı	2,59 km/sn 9.320 km/sa
Eksen eğikliği	97,77° (yörüngeye)
Kuzey kutbu sağ açıklık	17sa 9d 15s 257,311°
Kuzey kutbu dik açıklık	−15,175°
Albedo	0,300 (Bond) 0,488 (geom.)
Yüzey sıcaklığı min. ort. maks. 1 bar seviyesi 76 K (−197,2 °C) 0,1 bar (tropopoz) 47 K 53 K 57 K
Atmosfer
Ölçek yüksekliği	27,7 km
Bileşimleri	(1,3 bar'ın altında) Gazlar: %83 ± %3 hidrojen (H 2) %15 ± %3 helyum (He) %2,3 metan (CH 4) %0,009 (%0,007–0,015) hidrojen döterid (HD) hidrojen sülfür (H 2S) Buzlar: amonyak (NH 3) su (H 2O) amonyum hidrosülfür (NH 4SH) metan buzu
Wiki Commons'ta ilgili ortam

Uranüs, Güneş çevresinde bir devrini 84 yılda tamamlar. Hafifçe eliptik olan yörüngesi boyunca, Güneş'e uzaklığı yaklaşık 18-20 astronomik birim arasında değişir.

Uranüs’ün kütlesi Dünya’nınkinin 15 katı, hacmi ise 63 katıdır. Uranüs’ün çevresinde ince, keskin hatlı ve koyu renkli 10 halkanın olduğu tespit edilmiştir. Halkaların tümü, yaklaşık 1 m çapında koyu renkli kaya benzeri parçalardan oluşmaktadır. Bunların yapısı henüz belirlenememiştir. Uranüs, kutbu güneşe bakacak şekilde tekerlek gibi döner. Böylece etrafındaki halkalar da dik olarak onunla birlikte döner.

Uranüs’te, Dünya’nın ve Satürn’ün çevresindekilerle karşılaştırılabilecek ölçüde manyetik alan vardır. Manyetik alanın ekseni, gezegenin dönme eksenine göre 55^o eğiktir ve bu diğer gezegenlere oranla oldukça yüksek bir değerdir. Bu eğiklik manyetik alanın, güneş rüzgarı karşında tirbuşon benzeri uzun bir kuyruk yapmasına neden olur. Gezegenin dönme periyodu yaklaşık olarak 17.5 saattir ve dönme ekseni olağan dışıdır. Uranüs’ün eriyik halde bulunan ağır bir çekirdeği vardır. Çekirdeğin çevresinde ise su, metan ve amonyaktan oluşan birkaç bin ^oC sıcaklığında ve binlerce km kalınlığında bir manto yer alır. Bu aşırı sıcak mantonun, üzerindeki atmosferin ağırlığından kaynaklanan devasa basıncın etkisiyle kaynayamadığı ve buranın elektriksel olarak iletken olduğu, gezegenin manyetik alanını sınırladığı düşünülmektedir.

 

Kütlesi Dünya'nınkinin yaklaşık 14.5 katıdır ve bu onu büyük gezegenler arasında en az kütleli gezegen haline getirir. Bununla birlikte, çapı, Neptün'ünkinden biraz daha büyüktür, Dünya çapının yaklaşık dört katıdır. Toplam 1.27 g / cm yoğunluk Uranüs'ü Satürn'den sonra ikinci en az yoğun gezegen yapar. Uranüs yapısının standart modeli üç katmandan oluşmasıdır: merkezdeki kayalık çekirdek, ortada donmuş bir manto ve bir dış hidrojen veya helyum gazı tabakası. Buz örtüsü terimiyse insanlar tarafından geleneksel olarak bilinen buz değil, su, amonyak ve diğer uçucu maddelerden oluşan sıcak ve yoğun bir sıvıdır.

Yukarıdaki model makul standart olmasına rağmen benzersiz değildir, diğer modeller de gözlemleri karşılar. Örneğin, donmuş mantoda önemli miktarda hidrojen ve kaya materyali karıştırılırsa, içindeki toplam buz kütlesi daha küçük olacak ve sonuç olarak, toplam kaya ve hidrojen kütlesi daha büyük olacaktır. Şu anda mevcut veriler bilimin hangi modelin doğru olduğunu belirlemesine izin vermemektedir.

• Etkin sıcaklık58 K
• 1 bar basınçtaki sıcaklık76 K
• 1 bar basınçtaki yoğunluk0.42 kg/m³
• Rüzgâr hızı0 ile 200 m/s arası
• Skala yüksekliği27.7 km
• Ortalama moleküler ağırlık2.64 g/mol
• Bileşim: Hidrojen (H2)  % 83, Helyum(He) %15, Metan (CH4) %2, Aerosoller: Amonyum buzu; su buzu; amonyum hidrosülfit; Metan buzu

 

Uranüs’ün 28 uydusu bilinmektedir. Jüpiter ve Satürn’den sonra en fazla uyduya sahip olan gezegendir. Beş büyük uydusunun (Miranda, Umbriel, Ariel, Oberon ve Titania) çapları 470–1580 km arasında değişir.

Küçük uydular: Cordelia, Ophelia, Bianca, Cressida, Desdemona, Juliet, Portia, Rosalind, Belinda, Puck, Caliban, Stephano, Trinculo, Sycorax, Prospero, Setebos, S/1986 U10, S/2001 U2, S/2001 U3, S/2003 U1, S/2003 U2, S/2003 U3