Katalanca: Latin dili

Katalanca, Hint-Avrupa dillerinin Latin koluna bağlı bir dildir.

İspanya'nın bazı bölgelerinde ve Andorra'da resmî dildir. Katalanca konuşanların çoğu İspanya'da yaşar.

Katalanca
català
BölgeKatalan Ülkeleri
EtnisiteKatalanlar
Konuşan sayısı4,079,420  (2012)
Dil ailesi
Hint-Avrupa
Standart formlarAcadèmia Valenciana de la Llengua
Institut d'Estudis Catalans
Yazı sistemiLatin
Resmî durumu
Resmî dilKatalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar Andorra
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar İspanya
Tanınmış azınlık diliKatalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar Fransa
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar İtalya
Dil kodları
ISO 639-1ca
ISO 639-2cat
ISO 639-3cat
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar
Katalanca'nın konuşulduğu yerler.

Dil hakkında

Katalanca, İspanya'nın Akdeniz kıyılarında, özellikle Barselona kentinde konuşulan bir Latin dilidir. Güney Fransa'da konuşulan Oksitancaya ve İspanyolcaya oldukça yakın bir dildir. Katalanca, 13. yüzyılda Oksitanca'dan farklılaşıp gelişmiş bir güney lehçesidir. Dil, İspanyolca ve Portekizce ile çok benzer özellikler taşımaktadır. Katalancayı anadili olarak konuşanlar bugün çoğunlukla İspanya'nın Katalonya özerk bölgesinde yaşamaktadırlar ve bu bölgede Katalanca, İspanyolcadan önce gelmektedir. Öyle ki hemen bütün tabelalarda önce Katalanca sonra İspanyolca açıklamalar yazmaktadır. Katalanca, İspanyolcadan çok İtalyanca ve Portekizceye yakındır.[kaynak belirtilmeli]

Katalan dili, Katalanca Català, Doğu ve kuzeydoğu İspanya'da - özellikle Katalonya ve Valensiya'da - ve Balear Adaları'nda konuşulan Roman dili. Ayrıca Fransa'nın Roussillon bölgesinde, Andorra'da (resmî dil olduğu yerde) ve İtalya'nın Sardinya Adası'nın Alghero şehrinde konuşulmaktadır. Katalanca, İspanya'da yaklaşık 9.000.000, Fransa'da yaklaşık 125.000, Andorra'da yaklaşık 30.000 ve Alghero'da yaklaşık 40.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.

Dilbilimsel olarak, modern Katalancada iki ana lehçe grubu vardır: Batı Katalanca ve Valensiyaca ; ve Doğu Katalan, Balear ve Roussillonnais dahil olmak üzere doğu grubu ve 14. yüzyılda Katalancanın tanıtıldığı Alghero'da konuşulan lehçe. İspanya İç Savaşı zamanından beri, Valensiya ile Katalan arasındaki ilişkiye dair siyasi nedenli tartışmalar acıdı. İkisi yalnızca küçük açılardan (telaffuz, kelime haznesi ve fiil çekiminin ayrıntıları) farklılık gösterdiğinden ve karşılıklı olarak kolayca anlaşılabilir olduğundan, çoğu dilbilimci ve Valensiya Dil Akademisi, Valensiyaca ve Katalancayı aynı dil için farklı isimler olarak kabul eder. Küçük farklılıkları genellikle yazılı dile yansıtılmaz.

Katalancaya en yakın diller Güney Fransa'da konuşulan Oksitanca ve İspanyolca olsa da Katalanca her ikisinden de oldukça farklıdır.

Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma

Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Türkçe Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Katalanca Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Oksitanca Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Sardunyaca Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  İtalyanca Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Fransızca Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  İspanyolca Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Portekizce Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Rumence
kuzen cosí cosin fradili cugino cousin primo primo văr
erkek kardeş germà fraire fradi fratello frère hermano irmão frate
yeğen nebot nebot nebodi nipote neveu sobrino sobrinho nepot
yaz (mevsim) estiu estiu istadi estate été verano
estío
verão
estio
vară
akşam vespre ser
vèspre
seru sera soir tarde
noche
tarde
serão
seară
sabah matí matin mangianu mattina matin mañana manhã
matina
dimineață
tava paella padena paella padella poêle sartén frigideira
fritadeira
tigaie
yatak llit lièch
lèit
letu letto lit cama
lecho
cama
leito
pat
kuş ocell
au
aucèl pilloni uccello oiseau ave
pájaro
ave
pássaro
pasăre
köpek gos
ca
gos
canh
cani cane chien perro
can
cão
cachorro
câine
erik pruna pruna pruna prugna prune ciruela ameixa prună
tereyağ mantega bodre burru
butiru
burro beurre mantequilla
manteca
manteiga unt
parça tros tròç
petaç
arrogu pezzo morceau
pièce
pedazo
trozo
pedaço
bocado
bucată
gri gris gris canu grigio gris gris
pardo
cinzento
gris
gri
sur
cenușiu
sıcak calent caud callenti caldo chaud caliente quente fierbinte
çok fazla massa tròp tropu troppo trop demasiado demais
demasiado
prea
istemek voler vòler bolli(ri) volere vouloir querer querer a vrea
almak prendre prene
prendre
pigai prendere prendre tomar
prender
apanhar
levar
a lua
dua etmek pregar pregar pregai pregare prier orar orar
rezar
pregar
a se ruga
sormak demanar
preguntar
demandar dimandai
preguntai
domandare demander pedir
preguntar
pedir
perguntar
a cere
a întreba
aramak cercar/buscar cercar circai cercare chercher buscar procurar
buscar
a căuta
ulaşmak arribar arribar arribai arrivare arriver llegar
arribar
chegar a ajunge
konuşmak parlar parlar chistionnai
fueddai
parlare parler hablar
parlar
falar
palrar
a vorbi
yemek menjar manjar pappai mangiare manger comer
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  manyar
comer
manjar
a mânca

İspanyolcadan Farklılıklar

Katalanca, İspanyolcadan şu özellikleri bakımından farklıdır:

  • Yükselen ikili ünlülerin eksikliği (Katalanca be ve İspanyolca bien "iyi", Katalanca bo ve İspanyolca bueno "iyi", Katalanca ie ve İspanyolca ue ile karşılaştırıldığı gibi.) ve çok sayıda düşen ikili ünlüler (Katalanca eu, au, ou ve İspanyolca peu "ayak", Katalanca buu ve İspanyolca buey "öküz" ile karşılaştırıldığı gibi).
  • Katalanca ayrıca j (Fransızcadaki j gibi telaffuz edilir), z, tj ya da tx (Arnavutçadaki ç gibi telaffuz edilir), x (İngilizcedeki sh gibi okunur) seslerini de korur; bu ünsüzlerin hiçbiri modern İspanyolcada görülmez.
  • Katalanca, İspanyolcada olduğu gibi (Katalanca VENdre, İspanyolca venDER “satmak”) mastar sondan ziyade kökte bazı fiilleri vurgular. Katalanca, Oksitanca'ya göre İspanyolcadan daha az farklıdır, ancak genellikle farklı ünlü sesler ve ikili ünlüler kullanır ve ayrıca biraz farklı dilbilgisi kurallarına sahiptir.

21. yüzyılın başlarında Katalanca, artık Aragon'un resmi dili olarak 1137 ile 1749 yılları arasında olduğu kadar yaygın olmasa da eski hâlinden çok az şey kaybetti. Orta Çağ'da diyalektalizasyon kanıtı olmamasına rağmen, belki de Aragon Krallığı'ndaki resmi kullanımının standartlaştırıcı etkisinden dolayı, 16. yüzyıldan beri Barselona, Valensiya ve Balear Adaları lehçeleri, özellikle Orta Çağ'dan farklılaşma eğiliminde olmuştur. Bununla birlikte, edebi dilde bir dereceye kadar tekdüzelik korunmuştur. 1970'lerin sonlarında başlayan idari yeniden yapılanma ile Katalonya bir comunidad autónoma (“özerk topluluk”) haline geldi ve Katalan bir kez daha doğu İspanya'da üstünlük kazandı.

Coğrafi dağılım

Katalanca konuşulan bölgeler

Katalanca konuşulan bölgeler
Ülke Bölge Katalan İsmi Notlar
Andorra Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Andorra Andorra Katalancanın resmî dil olduğu bir egemen devlet. Andoralılar, Batı Katalancanın bir çeşidini konuşurlar.
Fransa Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Kuzey Katalonya Catalunya Nord Fransa'daki Pyrenees-Orientales bölgesinde
İspanya Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Katalonya Catalunya Katalonya'nın kuzeybatısında bulunan Val d'Aran'da Oksitancanın dışında Katalanca, İspanyolca ve Fransızca da konuşulur.
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Valensiya Comunitat Valenciana 18.yüzyıldan itibaren Batı ve Güney'deki Aragonca/İspanyolca konuşan bölgeler harici, "Valensiyaca" olarak bilinen ağız konuşulur.
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  La Franja La Franja Batı Katalonya'yı çevreleyen bir şekilde Aragon'un bir bölümünde konuşulur. Ribagorça, Llitera, Baix Cinca ve Matarranya bölgelerinde yoğunluktadır.
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Balear Adaları Illes Balears Mallorca, Minorka, Ibiza ve Formentera adalarını kapsar.
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Carche El Carxe 19.yüzyılda yerleşen, Murcia'nın küçük bir bölümünde konuşulur.
İtalya Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Alghero L'Alguer Sardinya adasının Sassari vilayetinde bir şehirde, Alghero şehrinde kendine özgü bir ağızla konuşulur.

Konuşan sayısı

Katalanca konuşulan bölgeler
Bölge Ülke Anlayan Konuşabilen
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Katalonya Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  İspanya 6.502.880 5.698.400
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Valensiya Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  İspanya 3.448.780 2.407.951
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Balear Adaları Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  İspanya 852.780 706.065
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Roussillon Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Fransa 203.121 125.621
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Andorra Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Andorra 75.407 61.975
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  La Franja (Aragon) Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  İspanya 47.250 45.000
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Alghero (Sardinya) Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  İtalya 20.000 17.625
Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  Carche (Murcia) Katalanca: Dil hakkında, Diğer Romen Dilleriyle Karşılaştırılma, İspanyolcadan Farklılıklar  İspanya Veri yok Veri yok
Toplam Katalanca konuşulan bölgeler 11.150.218 9.062.637
Dünyanın geri kalanı Veri yok 350.000
Toplam 11.150.218 9.412.637
    1.^ The number of people who understand Catalan includes those who can speak it.
    2.^ Figures relate to all self-declared capable speakers, not just native speakers.

Katalan Edebiyatı

Katalan'da hayatta kalan en eski yazılı materyaller - bir tüzük ve altı vaaz - 12. yüzyıldan kalmadır ve şiirler 13. yüzyıldan itibaren gelişir; 13. yüzyıldan önce Katalan şairleri Provençal'da yazdı. İlk gerçek Katalan şairi Ramon Llull (1232 / 33-1315 / 16) ve en büyük Katalan şairi bir Valensiyalı olan Ausias March (1397-1459) idi. Dil, 1474'te Aragon ve Kastilya kronlarının birleşmesi düşüşünün başlangıcına kadar gücünü korudu. Bundan sonra, ağırlıklı olarak gramer çalışmaları ortaya çıktı; dil, 19. yüzyılın sonlarına kadar rönesansını (Renaixença) beklemekti. 1906'da ilk Katalan Dili Kongresi 3.000 katılımcıyı çekti ve 1907'de Institut d'Estudis Catalans kuruldu. Yine de 1944'e kadar Barselona Üniversitesi'nde Katalan filolojisi dersi yoktu; 1961'de burada bir Katalan dili ve edebiyatı kürsüsü kuruldu. 20. yüzyılın sonlarında Katalonya daha fazla özerklik kazandıkça, Katalanca, Katalonya'da siyaset ve eğitimin ve genel olarak kamusal yaşamın ana dili olarak yeniden canlandırıldı.

Bazı ifadeler

Aşağıda Katalanca bazı önemli ifadeler yer almaktadır:

  • Merhaba: hola [ˈɔla]
  • Hoşça kal: adéu [aˈðeu]
  • Lütfen: per favor [paɾ faˈvoɾ]
  • Teşekkürler: gràcies [ˈgɾasias]
  • Özür dilerim: perdó [peɾˈðo]; ho sent [uˈsant] veya [uˈseŋt]; ho lamente [ˈu laˈmante]
  • Ne kadar?: quant val? [ˈkwantˈval]; quant és? [ˈkwanˈtes]
  • Evet: [si]
  • Hayır: no [no]
  • Anlamıyorum: no ho entenc [ˈnowanˈtaŋk]
  • Banyo nerede?: on és el bany? [ˈoˈnezalˈβaɲ]
  • Katalanca konuşabiliyor musun?: Parles català? [ˈpaɾlas kataˈla]

Kaynakça

Tags:

Katalanca Dil hakkındaKatalanca Diğer Romen Dilleriyle KarşılaştırılmaKatalanca İspanyolcadan FarklılıklarKatalanca Coğrafi dağılımKatalanca Katalan EdebiyatıKatalanca Bazı ifadelerKatalanca KaynakçaKatalancaAndorraDilHint-Avrupa dilleriLatin dilleriİspanya

🔥 Trending searches on Wiki Türkçe:

GürcistanSaid NursîYaşar KemalII. MustafaAnna Hatunİlk Müslümanlar listesiMillî EdebiyatMert DemirİslamBursaTRT SporYozgat'ta 2024 Türkiye yerel seçimleriMoğol İmparatorluğuBedir MuharebesiSait Faik Abasıyanıkİttihat ve TerakkiMersin'in ilçeleriAndromeda GalaksisiI. AmalrikTürk halklarıDolmabahçe SarayıYalı ÇapkınıÖzgü NamalIII. SelimYapım ekiTürk bayrağıCenk ÖzkacarFerhan ŞensoyI. Süleymanİstanbul'da Mart 2019 Türkiye yerel seçimleriPamukkaleKenan Sofuoğluİsmailağa CemaatiHürrem SultanRasim Ozan KütahyalıRoma İmparatorluğuİstanbul Büyükşehir BelediyesiBirleşik KrallıkKonya'da 2024 Türkiye yerel seçimleriManisa'da 2024 Türkiye yerel seçimleriKenan EvrenBalıkesirAntarktikaElementler listesiHakan FidanHürriyet (gazete)Ahmet HaşimKardeşlerimSurvivor TürkiyeEfesTürk Kara KuvvetleriErdal BeşikçioğluKarabük Üniversitesiİbrahim ÇelikkolCanlıBir sonraki Türkiye genel seçimleri için yapılan anketlerİstanbul'da 2024 Türkiye yerel seçimleriKuzey MakedonyaGibiKutadgu BiligErmeni Kırımı26 MartHalkbankİzmir'de 2024 Türkiye yerel seçimleriZağanos PaşaLionel MessiMuhammed AliAlmanya millî futbol takımıM7 (İstanbul metrosu)Menemen OlayıYunanistanTeşkilat (dizi)Türk KızılayServet-i Fünûn yazarlarının eserleri listesiSovyetler BirliğiKaragöz ve HacivatKemal Sunal filmografisiTürk dizileri listesiTürkiye millî futbol takımı🡆 More