Jonas Edward Salk (28 Ekim 1914 – 23 Haziran 1995), ilk başarılı çocuk felci aşısını geliştiren Yahudi kökenli Amerikalı virolog ve tıp araştırmacısıdır.
Doğup, büyüdüğü New York'ta bulunan ve New York Şehir Koleji ve New York Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde tıp ve biyoloji öğrenimi gördü. Daha sonra, sıradan sağlıkçı doktor olmak yerine, araştırmacı doktor olmayı seçti ve 1939'da New York'taki uygulamalı öğrenim hizmeti veren Mount Sinai Hastanesi'nde staj öğrenimi gördü. İki yıl sonra, Michigan Üniversitesi'nde doktora hocası Thomas Francis Jr.'ın öğrenim çatısı altında, viroloji ve virüsle oluşan grip hastalıkları alanında öğrenim görmesini sağlayacak bursu kazandı.
Jonas Salk | |
|---|---|
 Jonas Salk Kopenhag Havalimanı'nda (Mayıs 1959). | |
| Doğum | Jonas Salk 28 Ekim 1914 New York, ABD |
| Ölüm | 23 Haziran 1995 (80 yaşında) La Jolla, California, ABD |
| Defin yeri | El Camino Memorial Park, San Diego, Kaliforniya |
| Milliyet | Yahudi |
| Vatandaşlık |  ABD |
| Mezun olduğu okul(lar) | |
| Tanınma nedeni | Polio vaccine aşısını buldu |
| Evlilik | Donna Lindsay (e. 1939; b. 1968) Françoise Gilot (e. 1970; ö. 1995) |
| Ödüller | Lasker Ödülleri |
| Kariyeri | |
| Dalı | Tıbbî araştırma, viroloji ve epidemiyoloji |
| Çalıştığı kurum | |
| İmza | |
 | |
Salk, 1914 yılında New York'ta, Rus İmparatorluğu'ndaki Yahudilere yapılan zulümlerden ve ayrımcılıklardan kurtulmak için ABD'ye göçen iki Aşkenazi Yahudisi çiftin oğlu olarak dünyaya geldi. Kendisinden küçük, iki kardeşi vardı: Herman ve gelecekte çocuk psikologu olacak Lee. Ailesi Doğu Harlem'den, Bronx, Elsmere Place'e taşındı. Daha sonra ise yaşamlarını bir süre Queens, Arverme'deki 439 Beach bölgesinin 69. caddesinde geçirdiler.
Tıp tahsilini yaptıktan sonra kendisini virüs araştırma çalışmalarına verdi. Önce Michigan Üniversitesi’nde, ardından Pittsburgh Üniversitesi’nde Virüs Araştırma Laboratuvarı’nda çalıştı. Çocuk felci dahil birçok konuda bilimsel makaleler yazdı. 1947 senesinde bakteriyoloji profesörü oldu. Aynı sene Virüs Araştırma Merkezi'nin Başkanlığı görevi de verildi. Dr. J. Salk buradaki çalışmaları sırasında maymun böbreği dokularında polyo (çocuk felci) virüslerini üretmeyi başardı. 1952 yılında ABD, tarihinde görülen en korkutucu çocuk felci salgını ile karşı karşıya kalmıştı: 57.628 çocuk felci vakası yaşandı. Salk, salgından iki yıl sonra formaldehitle öldürülmüş virüsten aşı elde etmeyi başardı. İlk olarak kendi karısı ve üç çocuğunu medya önünde aşıladı. Ardından 1954 ve 1955 yıllarında yapılan geniş çapta tecrübeler, aşının çocuk felcine etkili olduğunu kesin olarak gösterdi. Dr. Salk, ülke çapında kahraman ilan edildi. 1957 yılına gelindiğinde, Salk’ın aşısı sayesinde ABD’de görülen çocuk felci vakaları %80-90 oranında azaltılmıştı. Salk, bulduğu çocuk felci aşısı için patent çıkarmamıştır. Eğer patent çıkarsaydı 7 milyar dolar kazanç sağlayabilirdi. O insanları kurtarmayı seçti.
Salk, 1957’de deneysel tıp alanında profesör oldu. 1960’ta La Jolla, Kaliforniya’da Salk Biyolojik Çalışmalar Enstitüsü’nü kurdu; kendisini multiple sclerosis ve kanser araştırmaların a verdi. 1968’de sonlanan ilk evliliğinin ardından 1970'te Françoise Gilot (ressam Picasso’nun ilk eşi ve iki çocuğunun annesi) ile ikinci evliliğini yaptı. 1970'lerde bilim ve bilimin sosyal rolü hakkında kitaplar yazdı. 1977’de Başkan Özgürlük Madalyası ile ödüllendirildi.
23 Haziran 1995'te San Diego’da kalp rahatsızlığı nedeniyle hayatını kaybetti.
| Vikisöz'de Jonas Salk ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Jonas Salk, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
