Mikroekonomi · Makroekonomi Ekonomik düşünce tarihi Metodoloji · Heterodoks
| Ekonomi |
_per_capita_in_2019.png) |
Bölgelere göre ekonomi |
| Ana hatlar |
|---|
| Genel sınıflandırma |
| Teknikler |
| Matematiksel · Ekonometri |
| Dalları ve alt dalları |
| Davranışsal · Kültürel · Çevresel |
| Listeler |
| Kategoriler · Başlıklar · Ekonomistler |
Ekonomi İdeolojileri Anarşizm · Kapitalizm · Liberalizm |
Ekonomi, üretim, ticaret, dağıtım ve tüketim, ithalat ve ihracattan oluşan insan etkinliğidir. İnsanın ihtiyaçlarını karşılamada yapılan her türlü faaliyeti içerir.
Ekonomi belli bir bölge içindeki ekonomik sistemden oluşur. Bu sistem o bölgedeki iş gücünü, sermayeyi, doğal kaynakları; üretim, ticaret ile dağıtımda rol alan ekonomik kuruluşları ve o bölgedeki mal ile hizmetlerin tüketimini içerir. Bir ekonomi teknolojik evrim, tarih ve sosyal organizasyon ile coğrafya, doğal kaynaklar, gelir ve ekoloji gibi ana faktörlerin birleşmesiyle oluşur.
Ekonomi, insanların ihtiyaçlarını karşılamak için hangi kaynakların kullanılması gerektiğini inceler ve bu kaynakların en etkin bir şekilde kullanılmasını sağlar. Ekonomi sözcüğünün; "oikia" (Yunanca: ev) ve "nomos" (Yunanca: kural) köklerinden gelir, "ev yönetimi" anlamındadır.
Tüm meslekler, kuruluşlar veya ekonomik faaliyetler ekonomiye katkıda bulunur. Tüketim, tasarruf ve yatırım ekonominin çekirdek öğelerindendir ve pazarın dengesini belirler. Ekonominin birincil, ikincil ve üçüncül olmak üzere üç sektörü mevcuttur.
Tarih boyunca toplumlar karmaşıklaştıkça ekonomi de gelişti. Sümerler mal paraya dayanan büyük ölçekte bir ekonomi oluştururken, günümüzdeki anlamıyla ilk ekonomiyi Babilliler ve komşu şehir devletleri kurdu.
Ekonomi, genellikle aşağıdaki alt dalları içerir.
Mikroekonomi: Bir firma, bir birey ya da bir grubun mal ve hizmetlerle ilgili davranışlarını inceler.
Makroekonomi: Bir ülkenin genel ekonomik durumunu inceler. Bu alt dal, ülkenin büyüme oranı, enflasyon oranı, işsizlik oranı gibi genel ekonomik göstergeleri inceler.
İktisat: Mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım ve tüketimini inceler.
Finans: Bir ülkenin ya da bir kuruluşun finansal yapısını inceler.
Birisi mal veya hizmet ürettiği, tedarik ettiği ve dağıttığı sürece bir tür ekonomi var olmuştur; toplumlar büyüdükçe ve karmaşıklaştıkça ekonomiler de büyüdü.
Sümer emtia parasına dayalı büyük ölçekli bir ekonomi geliştirdi.
Babilliler ve onların komşu şehir devletleri daha sonra borçla ilgili kurallar/kanunlar, ticari uygulamalarla ilgili yasal sözleşmeler ve hukuk kuralları ve özel mülkiyet açısından düşündüğümüz en eski ekonomi sistemini geliştirdiler.
Antik ekonomi öncelikle geçimlik tarıma dayanıyordu. Şekel, Sami halkları tarafından kullanılan ağırlık ve para birimini ifade eden ilk birimdir. Terimin ilk kullanımı M.Ö. 3.000 yıllarında Mezopotamya'da ortaya çıkmış ve gümüş, bronz, bakır vb. gibi diğer değerleri bir metrikle ilişkilendiren belirli arpa kütlesine atıfta bulunmuştur.
Tıpkı İngiliz Sterlini'nin başlangıçta bir poundluk gümüş kütlesini ifade eden bir birim olması gibi arpa/şekel başlangıçta hem para birimi hem de ağırlık birimiydi.
Mal alışverişinin çoğu sosyal ilişkiler yoluyla gerçekleşti. Pazar yerlerinde takas yapan tüccarlar da vardı. Şu anki İngilizce 'ekonomi' sözcüğünün kaynaklandığı Antik Yunanistan'da, pek çok insan, özgür sahiplerinin kölesiydi. Ekonomik tartışma kıtlıktan kaynaklanıyordu.
Çin ekonomi hukukunda kurumsal yeniliğin devasa döngüsü bir fikir içerir. Piyasa dışı bir ekonomiye hizmet etmek, bir firmanın yasal olarak garanti altına alınan ve bürokratik fırsatlardan korunan görev süresini teşvik eder.
Piyasa ekonomisi, mal ve hizmetler'in arz ve talebe göre takas veya kredi veya para birimi gibi borç değeri değişim aracı ile katılımcılar (ekonomik birimler) arasında üretildiği ve değiş tokuş edildiği ekonomidir.
Planlı ekonomi, siyasi aktörlerin neyin üretildiğini ve nasıl satılıp dağıtıldığını doğrudan kontrol ettiği ekonomidir.
Yeşil ekonomi, düşük karbonlu ve kaynak verimlidir. Yeşil ekonomide gelir ve istihdamdaki büyüme, karbon emisyonlarını ve kirliliği azaltan, enerji ve kaynak verimliliğini artıran ve biyoçeşitlilik ve ekosistem hizmetlerinin kaybını önleyen kamu ve özel sektör yatırımlarınca yönlendirilir.
Gig ekonomisi, kısa vadeli işlerin talep üzerine atandığı veya seçildiği ekonomidir.
Dünya ekonomisi, genelde insanlığın ekonomik sistem veya sistemleri anlamına gelir.
Kayıt dışı ekonomi ne vergilendirilen ne de devlet tarafından izlenen ekonomidir.
Ekonominin, aşağıdaki aşamalar veya öncelik dereceleriyle geliştiği kabul edilir:
Modern ekonomilerde bu aşamalar üç sektör modeli ile ifade edilir:
Gelişmiş toplumun diğer sektörleri şunlardır:
Bir ülkenin gayri safi yurtiçi hasılası (GSYİH), ekonomi büyüklüğünün ölçüsüdür veya daha özel olarak, üretilen tüm nihai malların ve hizmetlerin piyasa değerinin parasal ölçüsüdür. Bir ülkenin en geleneksel ekonomik analizi, büyük ölçüde GSYİH ve kişi başına düşen GSYİH gibi ekonomik göstergelere dayanır. Genellikle yararlı olsa da, GSYİH yalnızca paranın değiş tokuş edildiği ekonomik faaliyetleri içerir.
Modern zamanlarda finans sektörünün artan önemi nedeniyle reel ekonomi terimi, politikacıların yanı sıra analistler tarafından da ekonominin gerçek mal ve hizmetlerin üretimle ilgili bölümünü belirtmek için kullanılır ve görünüşte "kağıt ekonomisi" ile veya mali piyasalarda alım satımla ilgilenen ekonominin mali yönüyle tezat oluşturur,
Alternatif terminoloji gerçek değerlerle (enflasyon için düzeltilmiş) ifade edilen gerçek GSYİH ekonominin veya nominal değerlerle (enflasyon için düzeltilmemiş) ifade edilen ölçülerini birbirinden ayırır.
Ekonomi çalışmaları kabaca makroekonomi ve mikroekonomi olarak ikiye ayrılır. Günümüzde ekonomiyi inceleyen çalışma alanları, ekonomi sosyal bilimi etrafında dönmekte olup aynı zamanda sosyolojiyi, tarihi, antropolojiyi ve coğrafyayı da kapsayabilir.
Bir bütün olarak mal ve hizmetlerin üretimi, dağıtımı, değişimi ve tüketimini içeren insan faaliyetleriyle doğrudan ilgili pratik alanlar, işletme, mühendislik, hükümet, ve sağlık hizmetleridir.
Makroekonomi bölgesel ve ulusal düzeyde incelenir ve ortak analizler arasında gelir ve üretim, para, fiyatlar, istihdam, uluslararası ticaret ve diğer konular yer alır.
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Ekonomi, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
