Suw

Suwuň molekulasy öz aralarynda kowalent baglanyşyk bilen birleşýän iki sany hidrogen we bir sany kislorod atomyndan ybaratdyr. Ol adaty şertlerde dury suwuklyk bolup durýar, onuň reňki (kiçi göwrümde), ysy we tagamy bolmaýar. Onuň gaty ýagdaýy buz, gar ýa-da gyraw diýlip, gaz görnüşli ýagdaýy bolsa, suw bugy diýlip atlandyrylýar. Suw suwuk kristal görnüşinde hem bolup bilýär (gidrofil ýerlerde) Ýer ýüzüniň 71 %-ini (361,13 mln km²) suw (okeanlar, deňizler, köller, derýalar, buzlar) gaplap alýar. Ýerdäki suwuň takmynan 96,5 %-i okeanlarda ýerleşýär, dünýädäki suw zapasynyň 1,7 %-ini ýerasty suwlar, ýene 1,7 %-ini Antarktidanyň we Grenlandiýanyň buzluklary we buzly örtükleri, uly bolmadyk bölegini derýalardaky, köllerdäki we batgalyklardaky suwlar we 0,001 %-ini bulutlardaky suwlar emele getirýär. Ýerdäki suwlaryň uly bölegi şor bolmak bilen, ol oba hojalygy we agyz suwy üçin ýaramsyzdyr. Süýji suwuň paýy 2,5 % çemesi bolup, onuň hem 98,8 %-i buzluklarda we ýerasty suwlarda ýerleşýär. Tutuş süýji suwuň 0,3 %-e golaýy derýalarda, köllerde we atmosferada saklanýar, ondan hem az bölegi (0,003 %) bolsa, janly organizmlerde ýerleşýär.

Ol oňat güýçli polýar erediji bolup durýar. Tebigy şertlerde hemişe özünde erän maddalary (duzlar, gazlar) saklaýar.

Suw Ýeriň ýüzünde ýaşaýşyň döremeginde we dowam etdirilmeginde, janly organizmleriň himiki gurluşynda, klimatyň we howanyň formirlenmeginde uly ähmiýete eýedir. Ol Ýer planetasynda ähli janly jandarlar üçin iň möhüm madda bolup durýar.

Suw tebigy ýagdaýda

Suw – ýaşaýan palanetamyzda iň köp ýaýran organiki däl birleşme bolup, tebigatda suwuk, gaty, gaz halynda saklanýar. Suw ähli ýaşaýyş hadysalarynyň esasydyr, fotosintez hadysasynda kislorodyň ýeke-täk çeşmesidir. Suw diňe bir suw toplumlarynda däl-de, howanyň we topragyň, ähli janly-jandarlaryň düzüminde, umuman, biosferanyň ähli çäklerinde saklanýar. Janly organizmler özleriniň biomassasynda 80-90%-e çenli suwy saklaýar we onuň 10-20%-iniň ýitirilmegi ölüm howpuny abandyrýar.

Tebigy ýagdaýda suw hiç haçan goşyndysyz bolmaýar. Onda ergin halynda dürli gazlar we duzlar, gaýmalaşýan gaty bölejikler saklanýar. 1 litr süýji suwuň düzüminde 1 grama çenli duzlar bolýar.

• Л.Кульский, В.Даль, Л.Ленчина. Вода: знакомая и загадочная
• Мембрана: Впервые созданы пятиугольные кристаллы льда Archived 2014-07-14 at the Wayback Machine

• Вода как химическое соединение

Salgylanmak üçin materiallar

• Теплофизические свойства воды и водяного пара
• Диаграмма фазовых состояний(iňlis dilinde)
• Основы геологии Геологическая работа текучих вод

Makalalar

• Водные ресурсы России и мира Archived 2015-04-23 at the Wayback Machine

 

This user account is a bot operated by Harej (talk). It is not a sock puppet, but rather an automated or semi-automated account for making repetitive edits that would be extremely tedious to do manually. Administrators: if this bot is malfunctioning or causing harm, please block it.

---

Bu gidrologiýa makala ownuk makaladyr. Ony üýtgetmek hem-de ösdürmek arkaly Wikipediýa kömek edip bilersiňiz.

Bu fizika makala ownuk makaladyr. Ony üýtgetmek hem-de ösdürmek arkaly Wikipediýa kömek edip bilersiňiz.

Bu himiýa makala ownuk makaladyr. Ony üýtgetmek hem-de ösdürmek arkaly Wikipediýa kömek edip bilersiňiz.

Bu geologiýa makala ownuk makaladyr. Ony üýtgetmek hem-de ösdürmek arkaly Wikipediýa kömek edip bilersiňiz.