Gün Ulgamy
Gün ulgamy — merkezdäki ýyldyz bolan Güni we onuň daşyndan aýlanýan ähli tebigy asman jisimlerini öz içine alýan ulgam.
Ol takmynan 4,57 milliard ýyl mundan ozal gaz-tozan buludynyň grawitasion gysylmagy arkaly emele gelipdir.
Gün ulgamyndaky jisimleriň massasynyň uly bölegi Günüň özüne degişli bolup durýar; galan bölegi bolsa, tas töwerekleýin diýen ýaly orbitalary bar bolan we tas diýen ýaly tekiz disk görnüşindäki ekliptika tekizliginiň çäginde ýerleşýän sekiz sany otnositel özbaşdak planetadan durýar. Ulgamyň jemi massasy — 1,0014 M☉ töweregi.
Gün ulgamy Akmaýanyň ýoly galaktikasynyň düzümine girýär.
Planetalary we kiçi planetalary deňeşdirýän tablissa
Dykyzlykdan, Güne we hemralara bolan aradaşlykdan başga aşakdaky ähli parametrler Ýeriň maglumatlaryna bolan gatnaşyklaryna görä berilýär.
| Planeta (kiçi planeta) | Diametr, otnositel | Massa, otnositel | Orbita radiusy, a. b. | Aýlanyş periody, ýer ýyly | Gije-gündiz, otnositel | Dykyzlyk, kg/m³ | Hemralar |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Merkuriý | 0,382 | 0,06 | 0,38 | 0,241 | 58,6 | 5427 | ýok |
| Wenera | 0,949 | 0,82 | 0,72 | 0,615 | 243 | 5243 | ýok |
| Ýer | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 1,0 | 5515 | 1 |
| Mars | 0,53 | 0,11 | 1,52 | 1,88 | 1,03 | 3933 | 2 |
| Serera | 0,074 | 0,000013 | 2,76 | 4,6 | 0,46 | ~2000 | ýok |
| Ýupiter | 11,2 | 318 | 5,20 | 11,86 | 0,414 | 1326 | 67 |
| Saturn | 9,41 | 95 | 9,54 | 29,46 | 0,426 | 687 | 62 |
| Uran | 3,98 | 14,6 | 19,22 | 84,01 | 0,718 | 1270 | 27 |
| Neptun | 3,81 | 17,2 | 30,06 | 164,79 | 0,671 | 1638 | 14 |
| Pluton | 0,098 | 0,0017 | 39,2 | 248,09 | 6,3 | 2203 | 5 |
| Haumea | 0,032 | 0,00066 | 42,1 | 281,1 | 0,03 | ~1900 | 2 |
| Makemake | 0,033 | 0,00065 | 45,2 | 306,28 | 1,9 | ~1700 | ýok |
| Erida | 0,1 | 0,0019 | 68,03 | 561,34 | 1,1 | ~2400 | 1 |
Bellikler
Salgylanmalar
- NASA-nyň Gün ulgamy simulýatory
- Gün ulgaynyň üç ölçegli modeli (Flash) Archived 2013-07-03 at the Wayback Machine
- Gün ulgamynyň we Günüň masştably illýustrasiýasy
- Ф. Уипл. Gün maşgalasy Archived 2013-08-19 at the Wayback Machine
- Gün ulgamynyň Moskwadaky ýadygärligi
- Gün ulgamynyň görkezme modeli
 | Bu astronomiýa makala ownuk makaladyr. Ony üýtgetmek hem-de ösdürmek arkaly Wikipediýa kömek edip bilersiňiz. |
This article uses material from the Wikipedia Türkmen article Gün ulgamy, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Başga görkezilmedik bolsa, mazmun CC BY-SA 4.0 esasynda elýeterlidir. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkmen (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.