เสม็ดแดง

เสม็ดแดง
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Rosids
อันดับ:	Myrtales
วงศ์:	Myrtaceae
สกุล:	Syzygium
สปีชีส์:	S.  antisepticum
ชื่อทวินาม
Syzygium antisepticum
ชื่อพ้อง
Acmena grata (Wight) Walp. Calyptranthes aromatica Blume nom. illeg. Caryophyllus antisepticus Blume Eugenia antiseptica (Blume) Kuntze Eugenia collinsae Craib Eugenia cuprea Koord. & Valeton nom. illeg. Eugenia glaucicalyx Merr. Eugenia grata Wight Jambosa aromatica Miq. Myrtus quadrangularis Buch.-Ham. ex Duthie Syzygium glaucicalyx (Merr.) Merr. Syzygium gratum (Wight) S.N.Mitra Syzygium ovatifolium Merr. & L.M.Perry

เป็นพืชที่สามารถพบในป่าดิบแล้งโดยเฉพาะบริเวณชายฝั่ง มีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ภาคพื้นสมุทร ได้แก่ หมู่เกาะสุมาตรา ชวา และเกาะบอร์เนียว พบขึ้นตามป่าธรรมชาติทุกภาคของประเทศไทย สันนิษฐานว่าใช้ในการอ้างอิงเป็นชื่อของเกาะเสม็ด ปัจจุบันหาได้ยากในลักษณะที่เป็นผักสด

เสม็ดแดง หรือ Syzygium antisepticum จัดอยู่ในวงศ์ชมพู่ (Myrtaceae) ชื่ออื่น: ผักเสม็ด, ผักเม็ก (นครราชสีมา); ไคร้เม็ด (เชียงใหม่); เม็ก (ปราจีนบุรี); เม็ดชุน (นครศรีธรรมราช); เสม็ด (สกลนคร, สตูล); เสม็ดเขา, เสม็ดแดง (ตราด); เสม็ดชุน (ภาคกลาง); ยีมือแล (มลายู – ภาคใต้)

เป็นไม้ยืนต้น ไม่ผลัดใบ ขนาดกลางมีความสูงโดยทั่วไป 7 เมตร สามารถสูงได้ 10-15 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มกลม เปลือกสีน้ำตาลแดง แตกสะเก็ดแผ่นบางๆ โคนต้นที่มีอายุมากมักเป็นพูพอน

กิ่งอ่อนเป็นสี่เหลี่ยม ใบอ่อนสีแดง ใบเดี่ยวเรียงตรงข้าม ใบรูปหอกแกมรูปไข่สีเขียว ใบด้านบนเป็นมัน ขอบใบเรียบ ปลายใบแหลม

ดอกสีขาว ถึง สีเหลืองอ่อน ออกเป็นช่อแบบช่อกระจุกแยกแขนงตามปลายกิ่งและซอกใบ ช่อดอกยาว 8-12 ซม. ดอกไม่มีก้านดอก ฐานรองดอกรูปถ้วย ปากแคบ ขนาด 4-10 มม. กลีบเลี้ยง 5 แฉก กลีบดอก 5 กลีบ มีเกสรตัวผู้จำนวนมาก ยาว 5-10 มม มักมีดอกดกและดอกบานพร้อมกัน ออกดอกเดือน มีนาคม-เมษายน

ผลสีขาว สีขาวขุ่น ทรงกลมขนาดเล็ก ขนาด 8-12 มม. มีเนื้อเมล็ดเดี่ยว ผลอ่อนสีเขียว ติดผลดกเป็นพวง ผลรสหวาน ออกผลเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน

เสม็ดแดง ต่างจาก เสม็ดขาว ที่มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์ใกล้เคียงกัน คือ ทรงของใบ เส้นใบ สีของยอดอ่อน สีของเปลือกต้น

ต้นอายุน้อยใช้ปลูกในสวนสมุนไพร ลำต้นที่มีอายุมากใช้ประดับสวน มีผิวที่สวยโดดเด่น ให้ร่มเงาในบ้าน แข็งแรงและดูแลง่าย สามารถเพาะพันธุ์จากเมล็ด และ ขยายพันธุ์ด้วยการตอนกิ่ง

ยอดอ่อน ใบอ่อน มีรสเปรี้ยวอมฝาด ลวก หรือใช้รับประทานเป็นผักสดกับน้ำพริก ขนมจีนหรือข้าวยำ ในใบเสม็ดแดง (ผักเม็ก) มีสารออกซาเลต (Oxalate) สูง การรับประทานสดหรือจำนวนมากอาจเสี่ยงต่อการเป็นนิ่วในไตได้

ใช้ใบสดตำพอกแก้เคล็ดขัดยอกฟกบวม ตำรับยาพื้นบ้านอีสาน ยอดอ่อน กินเป็นยาขับลม แก้ท้องขึ้น ท้องอืด ท้องเฟ้อในเด็ก

•  
  ผลสดสีขาวทรงกลมขนาดเล็ก
•  
  เปลือกสีน้ำตาลแดงแตกสะเก็ดเป็นแผ่น
•  
  ดอกสีขาวขนาดกระทัดรัดออกเป็นช่อกระจุก