หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ยุคล: พระอนุวงศ์ไทย

2485) หรือ ท่านชายมุ้ย (แต่ส่วนใหญ่มักเรียกท่านสั้น ๆ ว่า ท่านมุ้ย) เป็นพระโอรสในพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ กับหม่อมอุบล ยุคล ณ อยุธยา ถือเป็นรัชทายาทโดยสันนิษฐาน ลำดับที่ 5 ตามกฎมณเฑียรบาลว่าด้วยการสืบราชสันตติวงศ์ พระพุทธศักราช 2467

หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ยุคล
ประสูติ	29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2485 (81 ปี)
หม่อม	ศริยา บุษปวณิช วิยะดา อุมารินทร์ ภรณี เจตสมมา กมลา เศรษฐี
พระบุตร	หม่อมราชวงศ์ปัทมนัดดา ยุคล หม่อมราชวงศ์เดชาเฉลิม ยุคล หม่อมราชวงศ์มงคลชาย ยุคล หม่อมราชวงศ์สุทธิภาณี ยุคล หม่อมราชวงศ์ศรีคำรุ้ง ยุคล หม่อมราชวงศ์เฉลิมชาตรี ยุคล
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ
พระมารดา	หม่อมอุบล ยุคล ณ อยุธยา

หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม (ท่านชายมุ้ย) ประสูติเมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2485 เป็นพระโอรสในพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ กับหม่อมอุบล ยุคล ณ อยุธยา (สุฤทธิ์) เป็นพระนัดดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ และเป็นพระราชปนัดดาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม มีเจ้าพี่เจ้าน้องร่วมหม่อมมารดาสี่องค์ ได้แก่

• มาลินีมงคล อมาตยกุล (ท่านหญิงหยอย; 24 มิถุนายน พ.ศ. 2483)
• ปัทมนรังษี เสนาณรงค์ (ท่านหญิงเม้า; 12 สิงหาคม พ.ศ. 2484)
• หม่อมเจ้าจุลเจิม ยุคล (ท่านชายใหม่; 22 มกราคม พ.ศ. 2490)
• หม่อมเจ้านภดลเฉลิมศรี ยุคล (ท่านหญิงยุ้ย; 23 ตุลาคม พ.ศ. 2496)

ท่านทรงคุ้นเคยกับการสร้างภาพยนตร์ตั้งแต่ทรงพระเยาว์ เนื่องจากตามเสด็จพระบิดา และมารดา ผู้บุกเบิกภาพยนตร์ไทย และก่อตั้งบริษัทละโว้ภาพยนตร์ ซึ่งผลิตภาพยนตร์เรื่องแรกเมื่อ พ.ศ. 2481

หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ศึกษาชั้นมัธยมที่วชิราวุธวิทยาลัยและโรงเรียนมัธยมที่โรงเรียนจีลอง แกรมม่า สคูล เมืองเมลเบิร์น ออสเตรเลีย ทรงสำเร็จการศึกษาจากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ลอสแอนเจลิส วิชาเอกสาขาธรณีวิทยา และวิชาโท สาขาภาพยนตร์ เป็นเพื่อนร่วมห้องเรียนกับฟรานซิส ฟอร์ด คอปโปลา และโรมัน โปลันสกี้ ในระหว่างศึกษาชั้นปริญญาตรีทรงฝึกงานเป็นผู้ช่วยในทีมงานของ มีเรียน ซี. คูเปอร์ ผู้กำกับ และผู้อำนวยการสร้างภาพยนตร์เรื่อง ช้าง (1927) และ คิงคอง (1933)

เริ่มนิพนธ์บท และกำกับละครโทรทัศน์ เรื่อง "ผู้หญิงก็มีหัวใจ" ในปี พ.ศ. 2511 ถวายพระบิดา จากนั้นทรงก่อตั้งบริษัท พร้อมมิตรภาพยนตร์ (จากชื่อซอยพร้อมมิตร ถนนสุขุมวิท ที่ตั้งของวังละโว้และโรงถ่ายละโว้ภาพยนตร์ของพระบิดา) มีผลงานกำกับละครโทรทัศน์ "ห้องสีชมพู" (2512) , "เงือกน้อย" (2515) , และ"หมอผี" (2516)

ทรงกำกับภาพยนตร์ "มันมากับความมืด" เป็นเรื่องแรก เมื่อ พ.ศ. 2514 และ ทรงได้รับรางวัลผู้กำกับภาพยนตร์ดีเด่น พ.ศ. 2516 จากเรื่องเขาชื่อกานต์ และส่งให้สรพงศ์ ชาตรี เป็นพระเอกยอดนิยมต่อมา

หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม โปรดการดำน้ำ ทรงใช้เวลาว่างในการดำน้ำตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ ทั้งในประเทศไทย และระหว่างทรงศึกษาชั้นมัธยมที่ออสเตรเลีย และศึกษาธรณีวิทยาที่สหรัฐอเมริกา โดยทรงอธิบายถึงสาเหตุที่เลือกเรียนวิชาธรณีวิทยา สืบเนื่องจากความประทับใจในธรรมชาติ อันเนื่องมาจากการดำน้ำ ทรงนิพนธ์หนังสือบอกเล่าประสบการณ์ในการดำน้ำ ชื่อ โลกสีคราม ได้รับเลือกเป็น 1 ใน 88 เล่มหนังสือดี ประเภทสารคดี ของโครงการวิจัย หนังสือดีวิทยาศาสตร์ จากสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.)

ด้านสุขภาพ หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ทรงมีโรคประจำองค์ คือ เบาหวาน, โรคหัวใจ และโรคมะเร็ง

เมื่อวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2550 มหาวิทยาลัยรังสิตได้ถวายปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิชาผู้นำทางสังคม ธุรกิจ การเมือง แด่ หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ยุคล โดยได้รับปริญญานี้พร้อมกับ หม่อมหลวงไกรฤกษ์ เกษมสันต์ ตุลาการรัฐธรรมนูญ และ นายสนธิ ลิ้มทองกุล สื่อมวลชนผู้ก่อตั้งหนังสือพิมพ์ผู้จัดการ

เมื่อวันที่ 13 กันยายน พ.ศ. 2559 ราชกิจจานุเบกษาได้เผยแพร่ประกาศคำสั่งศาลล้มละลายกลาง ให้หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิมเป็นบุคคลล้มละลาย ต่อมาได้รับการปลดให้พ้นจากการจากการเป็นบุคคลล้มละลาย นับตั้งแต่วันที่ 2 มีนาคม 2562

หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม เสกสมรสกับหม่อมศริยา ยุคล ณ อยุธยา (บุษปวณิช) พระสหายนักศึกษาไทยที่พบกัน ณ มหาวิทยาลัยยูซีแอลเอ เมื่อเดือนธันวาคม พ.ศ. 2505 ประเทศสหรัฐอเมริกา มีโอรส - ธิดา 2 คน คือ

• หม่อมราชวงศ์ปัทมนัดดา ยุคล (คุณหญิงนุ้ย)
• หม่อมราชวงศ์เดชาเฉลิม ยุคล (คุณชายเมี่ยง)

ต่อมาเสกสมรสกับวิยะดา อุมารินทร์ (ตรียะกุล) นักแสดง มีโอรส 1 คน คือ

• หม่อมราชวงศ์มงคลชาย ยุคล (คุณชายเอี่ยว)

ต่อมาเสกสมรสกับ หม่อมภรณี ยุคล ณ อยุธยา (เจตสมมา) มีธิดา 1 คน คือ

• หม่อมราชวงศ์สุทธิภาณี ยุคล (คุณหญิงนุ่น)

ต่อมาเสกสมรสกับหม่อมกมลา ยุคล ณ อยุธยา (เศรษฐี) อดีตนักแสดง มีโอรส - ธิดา 2 คน คือ

• หม่อมราชวงศ์ศรีคำรุ้ง ยุคล (คุณหญิงแมงมุม) สมรส พลตรี พัชร รัตตกุล
• หม่อมราชวงศ์เฉลิมชาตรี ยุคล (คุณชายอดัม)

กำกับภาพยนตร์

 

1. มันมากับความมืด (2514)
2. เขาชื่อกานต์ (2516)
3. เทพธิดาโรงแรม (2517)
4. ผมไม่อยากเป็นพันโท (2518)
5. ความรักครั้งสุดท้าย (2518)
6. เทวดาเดินดิน (2519)
7. นางแบบมหาภัย (2519)
8. รักคุณเข้าแล้ว (2520)
9. ทองพูน โคกโพ ราษฎรเต็มขั้น (2520)
10. ล่า (2520)
11. กาม (2521)
12. อุกาฟ้าเหลือง (2523)
13. เครือฟ้า (2523)
14. นายฮ้อยทมิฬ (2523)
15. ถ้าเธอยังมีรัก (2524)
16. มือปืน (2526)
17. ไอ้เก่ง (2526)
18. ล็อตเตอรี่ (2527)
19. หน่วย 123 (2527)
20. อิสรภาพของทองพูน โคกโพ (2527)
21. ครูสมศรี (2528)
22. หยุดโลกเพื่อเธอ (2528)
23. รักสองต้องห้าม (2528)
24. ข่าวหน้า 1 (2529)
25. เธอกับเขา และ รักของเรา (2530)
26. เมียหมายเลข 1 (2530)
27. พลอยทะเล (2530)
28. ไอ้มือดำ (2531)
29. คนเลี้ยงช้าง (2533)
30. น้องเมีย (2533)
31. นางฟ้าอีดิน (2533)
32. มือปืน 2 สาละวิน (2536)
33. เฮโรอีน (2537)
34. เสียดาย (2537)
35. เสียดาย 2 (2539)
36. กล่อง (2541)
37. สุริโยไท (2544)
38. 7 ประจัญบาน (2545) อำนวยการงานสร้าง
39. ความรักครั้งสุดท้าย (2546)
40. 7 ประจัญบาน 2 (2548) อำนวยการงานสร้าง
41. ต้มยำกุ้ง (2548) อำนวยการงานสร้าง
42. โหน่งเท่ง นักเลงภูเขาทอง (2549) อำนวยการงานสร้าง
43. หนูหิ่น เดอะมูฟวี่ (2549) อำนวยการงานสร้าง
44. มนุษย์เหล็กไหล (2549) อำนวยการงานสร้าง
45. ฅนไฟบิน (2549) อำนวยการงานสร้าง
46. ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภาค 1 องค์ประกันหงสา (2550)
47. ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภาค 2 ประกาศอิสรภาพ (2550)
48. สลัดตาเดียวกับเด็ก 200 ตา (2551) อำนวยการงานสร้าง
49. ปืนใหญ่จอมสลัด (2551) อำนวยการงานสร้าง
50. นาคปรก (2553) อำนวยการงานสร้าง
51. ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภาค 3 ยุทธนาวี (2554)
52. ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภาค 4 ศึกนันทบุเรง (2554)
53. อสูรน้อยในตะเกียงแก้ว (2555)
54. ขุนเดช (2555)
55. ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภาค 5 ยุทธหัตถี (2557)
56. เพลงรักฝาปืนแตก (2557)
57. ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภาค 6 อวสานหงสา (2558)
58. ผีห่าอโยธยา (2558)
59. ตะพดโลกันตร์ (2558)
60. 4 ยอดกุมาร (2558)
62. พันท้ายนรสิงห์ (2558)
63. 7 ประจัญบาน 2016 สยามยุทธ (2559)
64. ตากสินมหาราช (2559)
65. ไกรเทพ 2121 (2560)
66. ตากสินมหาราช 2 (2558)
67. จอมขมังเวทย์ 2020 (2562)

กำกับละครโทรทัศน์

1. ผู้หญิงก็มีหัวใจ (2511)
2. ห้องสีชมพู (2512)
3. เงือกน้อย (2515)
4. หมอผี (2516)
5. จดหมายจากเมืองไทย (2525)
6. พันท้ายนรสิงห์ (2559)

การแสดงละครโทรทัศน์

• เสียดาย (2563)

โฆษณา

• เบียร์สิงห์ เบียร์ไทย (2544)

ภาพยนตร์ยอดเยี่ยม

• รางวัลตุ๊กตาทอง
  

พ.ศ. 2522 - อุกาฟ้าเหลือง (เข้าชิง)
พ.ศ. 2527 - อิสรภาพของทองพูน โคกโพ
พ.ศ. 2536 - มือปืน 2 สาละวิน
พ.ศ. 2537 - เสียดาย
พ.ศ. 2539 - เสียดาย 2
พ.ศ. 2541 - กล่อง

• รางวัลสุพรรณหงส์
  

พ.ศ. 2534 - คนเลี้ยงช้าง (เข้าชิง)
พ.ศ. 2539 - เสียดาย 2

• ชมรมวิจารณ์บันเทิง
  

พ.ศ. 2533 - คนเลี้ยงช้าง (เข้าชิง)
พ.ศ. 2534 - น้องเมีย (เข้าชิง)
พ.ศ. 2536 - มือปืน 2 สาละวิน (เข้าชิง)

ผู้กำกับภาพยนตร์ยอดเยี่ยม

พ.ศ. 2516/17 - เขาชื่อกานต์
พ.ศ. 2522 - อุกาฟ้าเหลือง (เข้าชิง)
พ.ศ. 2524 - ถ้าเธอยังมีรัก
พ.ศ. 2527 - อิสรภาพของทองพูน โคกโพ
พ.ศ. 2528 - ครูสมศรี (เข้าชิง)
พ.ศ. 2533 - น้องเมีย
พ.ศ. 2536 - มือปืน 2 สาละวิน
พ.ศ. 2537 - เสียดาย
พ.ศ. 2539 - เสียดาย 2
พ.ศ. 2541 - กล่อง

ผู้กำกับภาพยนตร์ยอดเยี่ยม
พ.ศ. 2521 - อุกาฟ้าเหลือง
พ.ศ. 2529 - ครูสมศรี
พ.ศ. 2534 - คนเลี้ยงช้าง
พ.ศ. 2536 - มือปืน 2 สาละวิน (เข้าชิง)
พ.ศ. 2537 - เสียดาย (เข้าชิง)
พ.ศ. 2539 - เสียดาย 2 (เข้าชิง)

ผู้กำกับภาพยนตร์ยอดเยี่ยม
พ.ศ. 2533 - คนเลี้ยงช้าง (เข้าชิง)
พ.ศ. 2534 - น้องเมีย (เข้าชิง)
พ.ศ. 2536 - มือปืน 2 สาละวิน (เข้าชิง)
พ.ศ. 2537 - เฮโรอีน (เข้าชิง)

อำนวยการสร้าง

1. คืนบาปพรหมพิราม (2546)
2. โหมโรง (2547)

บทนิพนธ์

• โลกสีคราม พิมพ์โดยสำนักพิมพ์ดวงตา,พ.ศ. 2524
• เหี้ย ห่า และสารพัดสัตว์ สำนักพิมพ์สามสี, มิถุนายน 2535 ได้รับรางวัลส่งเสริมสิ่งแวดล้อมจากชมรมสิ่งแวดล้อมสยาม
• จดหมายเหตุสุริโยไท สำนักพิมพ์แพรวเอนเตอร์เทน,พ.ศ. 2544
• ตามรอยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช แพรวสำนักพิมพ์, ธันวาคม พ.ศ. 2549
• รักสองต้องหาม (ชาตรีเฉลิม - เชิด ทรงศรี) นำเสนอโดยคณะละครวิทยุ "สยาม 81" ทางสถานีวิทยุกรมการพลังงานทหาร (วพท) เอ เอ็ม จันทร์-ศุกร์ เวลา 10.30 น. พ.ศ. 2555

ผลงานอื่น ๆ

• ภาพยนตร์เพลงสรรเสริญพระบารมี จัดทำขึ้นเพื่อแสดงความอาลัยแด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (ออกฉายครั้งแรก 14 พฤศจิกายน 2559)^{[ต้องการอ้างอิง]}

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2555 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2551 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2539 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้าวิเศษ (ต.จ.ว.)
• พ.ศ. 2545 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 4 จตุตถดิเรกคุณาภรณ์ (จ.ภ.)
• พ.ศ. 2539 –   เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 4 (ภ.ป.ร.4)
• พ.ศ. 2493 –   เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)

ปริญญากิตตมศักดิ์

• พ.ศ. 2542 - วารสารศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
• พ.ศ. 2550 - ศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาวิชาการภาพยนตร์และวีดิทัศน์ มหาวิทยาลัยรังสิต
• พ.ศ. 2559 - ปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขาสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยรามคำแหง

รางวัลเกียรติยศ

• พ.ศ. 2534 - รางวัลภาพยนตร์แห่งชาติ สุพรรณหงส์ สาขาผู้กำกับภาพยนตร์ยอดเยี่ยม
• พ.ศ. 2544 - รางวัลศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ภาพยนตร์และละคร)
• พ.ศ. 2547 - รางวัล Lotus Award for Lifetime Achievement, World Film Festival of Bangkok
• พ.ศ. 2549 - รางวัลภาพยนตร์แห่งชาติ สุพรรณหงส์ รางวัลความสำเร็จในชีวิต
• พ.ศ. 2562 - รางวัลนราธิปพงศ์ประพันธ์ ประจำปี 2562