ภาษาเซอร์เบีย

ภาษาเซอร์เบีย
српски језик / srpski jezik
ออกเสียง	[sr̩̂pskiː]
ประเทศที่มีการพูด	เซอร์เบีย บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา มอนเตเนโกร คอซอวอ
ภูมิภาค	ยุโรปตะวันออกเฉียงใต้
ชาติพันธุ์	ชาวเซิร์บ
จำนวนผู้พูด	ป. 12 ล้านคน  (2009)
ตระกูลภาษา	อินโด-ยูโรเปียน บอลต์-สลาฟ สลาฟ สลาฟใต้ เซอร์โบ-โครเอเชีย ชโตกาเวีย ชโตกาเวียใหม่ เฮอร์เซโกวีนาตะวันออกและชูมาดียา-วอยวอดีนา ภาษาเซอร์เบีย
ระบบการเขียน	อักษรซีริลิกเซอร์เบีย อักษรละตินเซอร์เบีย อักษรเบรลล์ยูโกสลาฟ
สถานภาพทางการ
ภาษาทางการ	เซอร์เบีย  คอซอวอ (ร่วมทางการ)  บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา (ร่วมทางการ)  มอนเตเนโกร (ร่วมทางการ)
ภาษาชนกลุ่มน้อยที่รับรองใน	โครเอเชีย  ฮังการี  สโลวาเกีย  เช็กเกีย  มาซิโดเนียเหนือ  โรมาเนีย
ผู้วางระเบียบ	คณะกรรมาธิการมาตรฐานภาษาเซอร์เบีย
รหัสภาษา
ISO 639-1	sr
ISO 639-2	srp
ISO 639-3	srp
Linguasphere	ส่วนหนึ่งของ 53-AAA-g
ประเทศ/ภูมิภาคที่ภาษาเซอร์เบียเป็นภาษาราชการ   ประเทศ/ภูมิภาคที่ภาษาเซอร์เบียเป็นภาษาชนกลุ่มน้อย
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทอักษรสากล หากระบบของคุณไม่รองรับการแสดงผลที่ถูกต้อง คุณอาจเห็นปรัศนี กล่อง หรือสัญลักษณ์อย่างอื่นแทนที่อักขระยูนิโคด

ภาษาเซอร์เบียมาตรฐานอิงจากภาษาย่อยชโตกาเวีย (เฉพาะเจาะจงที่ภาษาย่อยชูมาดียา-วอยวอดีนาและเฮอร์เซโกวีนาตะวันออก) ภาษาย่อยบอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบียที่แพร่หลายที่สุด ซึ่งภาษาย่อยนี้ก็อิงจากวิธภาษาโครเอเชีย, บอสเนีย และมอนเตเนโกรมาตรฐาน และดังนั้น จึงมีการตีพิมพ์ปฏิญญาว่าด้วยภาษากลางของชาวโครแอต บอสนีแอก เซิร์บ และมอนเตเนโกรใน ค.ศ. 2017 ภาษาย่อยอื่นที่ชาวเซิร์บพูดด้วยคือตอร์ลาเกียในเซอร์เบียตะวันออกเฉียงใต้

ภาษาเซอร์เบียเป็นภาษามาตรฐานในยุโรปภาษาเดียวที่ผู้พูดใช้งานรูปเขียนสองแบบ (digraphic) โดยใช้ทั้งอักษรซีริลลิก และอักษรละติน ชุดตัวอักษรซีริลลิกเซอร์เบียได้รับการประดิษฐ์ใน ค.ศ. 1814 โดยวูก คารัดฌิช (Vuk Karadžić) นักภาษาศาสตร์ชาวเซอร์เบียที่สร้างขึ้นตามหลักการเชิงหน่วยเสียง ส่วนชุดตัวอักษรละตินสำหรับภาษาเซอร์เบีย (latinica) ได้รับการออกแบบโดยลูเดวิต กาย (Ljudevit Gaj) นักภาษาศาสตร์ชาวโครแอตในคริสต์ทศวรรษ 1830 ตามระบบภาษาเช็กที่มีความสัมพันธ์ระหว่างหน่วยอักขระ-หน่วยเสียงหนึ่งต่อหนึ่งระหว่างอักขรวิธีซีริลลิกกับละติน ทำให้เกิดระบบคู่ขนาน

ภาษาเซอร์เบียเป็นวิธภาษามาตรฐานของภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบีย ภาษาที่อยู่ในกลุ่มย่อยสลาฟใต้ในภาษากลุ่มสลาฟ (อินโด-ยูโรเปียน) ส่วนรูปมาตรฐานอื่นของภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบียได้แก่ภาษาบอสเนีย โครเอเชีย และมอนเตเนโกร "การตรวจสอบ 'ระดับ' ภาษาหลัก ๆ ทั้งหมดแสดงให้เห็นว่า ภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-เซอร์เบีย (BCS) เป็นภาษาเดียวที่มีระบบไวยากรณ์เดียวอย่างชัดเจน" ผู้พูดภาษาเซอร์เบียสามารถเข้าใจภาษาบัลแกเรียและภาษามาซิโดเนีย ภาษากลุ่มสลาฟใต้ฝั่งตะวันออก ได้น้อยกว่าภาษาสโลวีเนีย (ภาษาสโลวีเนียเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มย่อยสลาฟใต้ฝั่งตะวันตก แต่มีความแตกต่างทางคำศัพท์ ไวยากรณ์ และรูปสะกดต่างจากรูปมาตรฐานของภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบีย แม้ว่าจะมีความใกล้ชิดกับภาษาย่อย Kajkavian และ Chakavian ของภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบียก็ตาม)

ภาษาเซอร์เบียมาตรฐานใช้งานทั้งอักษรซีริลลิก (ћирилица, ćirilica) และอักษรละติน (latinica, латиница) สื่อและผู้จัดพิมพ์มักเลือกตัวอักษรตัวใดตัวหนึ่ง โดยทั่วไป จะมีการใช้งานอักษรใดก็ได้ ยกเว้นในขอบเขตทางกฎหมายที่ต้องใช้อักษรซีริลลิก ไม่มีบริบทที่อักษรใดมีอำนาจเหนือกว่า

ถึงแม้ว่าผู้วางระเบียบภาษาเซอร์เบียยอมรับสถานะทางการของอักษรทั้งสองในภาษาเซอร์เบียมาตรฐานร่วมสมัยเป็นเวลามากกว่าศตวรรษครึ่ง อักษรซีริลลิกได้รับการทำให้เป็นอักษรราชการในฝ่ายการปกครองของเซอร์เบียตามรัฐธรรมนูญฉบับ ค.ศ. 2006 ด้วยเหตุผลทางประวัติศาสตร์

อักษรละตินยังคงใช้ในบริบทที่เป็นทางการ แม้ว่ารัฐบาลจะแสดงความปรารถนาที่จะยุติสิ่งนี้เนื่องจากทัศนคติของชาติ กระทรวงวัฒนธรรมเชื่อว่าอักษรซีริลลิกเป็น "อักษรอัตลักษณ์" ของประเทศเซอร์เบีย

อย่างไรก็ตาม กฏหมายไม่ได้ควบคุมการใช้อักษรในภาษามาตรฐานหรือตัวภาษาเอง ทำให้การใช้งานอักษรนั้นเป็นเรื่องของความชอบส่วนบุคคลและมีเจตจำนงเสรีในทุกด้านของชีวิต (สิ่งพิมพ์ สื่อ การค้าและพาณิชย์ ฯลฯ) ยกเว้นการผลิตเอกสารของรัฐบาลและการสื่อสารเป็นลายลักษณ์อักษรอย่างเป็นทางการกับเจ้าหน้าที่ของรัฐ ซึ่งจำเป็นต้องใช้อักษรซีริลลิก

การใช้งาน

สำหรับชาวเซอร์เบียส่วนใหญ่ อักษรละตินมีแนวโน้มที่จะสื่อถึงทัศนคติที่เป็นสากลหรือเป็นกลาง ในขณะที่อักษรซีริลลิกดึงดูดความรู้สึกแบบดั้งเดิมหรือแบบสมัยก่อนมากกว่า

การสำรวจใน ค.ศ. 2014 แสดงให้เห็นว่าประชากรเซอร์เบียร้อยละ 47 นิยมอักษรละติน ส่วนร้อยละ 36 นิยมอักษรซีริลลิก

อักษรซีริลลิกกลายเป็นที่นิยมในเซอร์เบียมากขึ้นเรื่อย ๆ เนื่องจากสามารถพิมพ์ลงในโทรศัพท์และคอมพิวเตอร์ได้ง่าย

ลำดับอักษร

ลำดับอักษรสำหรับชุดตัวอักษร ćirilica (ћирилица):

• ลำดับอักษรซีริลลิกมีชื่อเรียกว่า Azbuka (азбука): А Б В Г Д Ђ Е Ж З И Ј К Л Љ М Н Њ О П Р С Т Ћ У Ф Х Ц Ч Џ Ш

ลำดับอักษรสำหรับชุดตัวอักษร latinica (латиница):

• ลำดับอักษรละตินมีชื่อเรียกว่า Abeceda (абецеда): A B C Č Ć D Dž Đ E F G H I J K L Lj M N Nj O P R S Š T U V Z Ž

ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนข้อที่ 1 เขียนในภาษาเซอร์เบีย อักษรซีริลลิก:

Сва људска бића рађају се слободна и једнака у достојанству и правима. Она су обдарена разумом и свешћу и треба једни према другима да поступају у духу братства.

ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนข้อที่ 1 เขียนในภาษาเซอร์เบีย อักษรละติน:

Sva ljudska bića rađaju se slobodna i jednaka u dostojanstvu i pravima. Ona su obdarena razumom i svešću i treba jedni prema drugima da postupaju u duhu bratstva.