พจมาน ณ ป้อมเพชร

2499) เป็นอดีตภรรยาของดร.ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 23 อดีตกรรมการมูลนิธิจุฬาภรณ์ ผู้ถือหุ้นอันดับหนึ่ง บริษัท โรงพยาบาลพระราม 9 จำกัด (มหาชน) โดยถือหุ้นร้อยละ 37.44 %

คุณหญิง พจมาน ณ ป้อมเพชร ม.ป.ช., ม.ว.ม., ป.ภ., ต.จ.
พจมาน ใน พ.ศ. 2562
คู่สมรสนายกรัฐมนตรีไทย
ดำรงตำแหน่ง 17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544 – 19 กันยายน พ.ศ. 2549 (5 ปี 214 วัน)
นายกรัฐมนตรี	ทักษิณ ชินวัตร
ก่อนหน้า	ภักดิพร สุจริตกุล
ถัดไป	จิตรวดี จุลานนท์
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2499 (67 ปี) อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ
พรรคการเมือง	พลังธรรม (2531–2541) ไทยรักไทย (2541–2550) พลังประชาชน (2551) เพื่อไทย (2551–ปัจจุบัน)
คู่สมรส	ทักษิณ ชินวัตร (2523–2551)
บุตร	พานทองแท้ ชินวัตร พินทองทา คุณากรวงศ์ แพทองธาร ชินวัตร
บุพการี	พลตำรวจโท เสมอ ดามาพงศ์ (บิดา) คุณหญิงพจนีย์ ณ ป้อมเพชร (มารดา)

คุณหญิงพจมาน ณ ป้อมเพชร มีชื่อเล่นว่าอ้อ เป็นบุตรคนสุดท้องในจำนวน 4 คนของ พลตำรวจโท เสมอ ดามาพงศ์ อดีตผู้ช่วยอธิบดีกรมตำรวจและผู้บัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง กับคุณหญิงพจนีย์ ณ ป้อมเพชร เธอมีพี่ชายสามคนคือ พงษ์เพชร ดามาพงศ์, พลตำรวจเอก เพรียวพันธ์ ดามาพงศ์ และ พลตำรวจโท นายแพทย์ พีระพงศ์ ดามาพงศ์ นอกจากนี้ยังมีพี่ชายบุญธรรมคือ บรรณพจน์ ดามาพงศ์

เมื่อแรกเกิด พจนีย์ตั้งชื่อให้ว่า "สร้อยเพชรพจมาน" ต่อมาจึงลดลงเหลือเพียงพจมาน ในปี พ.ศ. 2513 บิดาและมารดาได้หย่ากัน โดยมารดากลับไปใช้นามสกุลก่อนสมรสคือ ณ ป้อมเพชร พจมานมีอุปนิสัยเรียบร้อย พูดน้อย มีความเป็นระเบียบเช่นบิดา และมีใจเอื้ออารีเช่นมารดา

บรรพชนทางฝ่ายบิดาของคุณหญิงพจมานอพยพมาจากจังหวัดหนองคาย เป็นทวดชื่อ ดา ดามาพงศ์ ต่อมาได้มาตั้งรกรากอยู่ในตำบลหนองโดน อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ สมรสกับนางบุญมา มีบุตรชายชื่อสมิง (ที่ต่อมาคือ ร้อยตำรวจเอก จำปา) ซึ่งเป็นปู่ของคุณหญิงพจมาน ส่วนบุรพชนฝ่ายมารดา ผู้จัดการออนไลน์ (2557) และ ข่าวสด (2557) ระบุว่าสืบเชื้อสายมาจากพระยาไชยวิชิตสิทธิสาตรา (นาค) มีบุตรชายกับภริยานางหนึ่ง คือ พันตำรวจเอก พร้อม ณ ป้อมเพชร ซึ่งเป็นตาของคุณหญิงพจมาน ขณะที่เว็บไซต์ The101.World (2562) ให้ข้อมูลว่า พร้อม ณ ป้อมเพชร มีบิดาชื่อหลวงคลัง (ต่วน) มีปู่ย่าชื่อ มาและโหมด ซึ่งมาเป็นบุตรชายของคุ้ม ซึ่งเป็นบุตรสาวของเหลียง แซ่อึ้ง กับทองกาวเลอ ชาวจีนและชาวมอญผู้เป็นบรรพชนของสกุล ณ ป้อมเพชร์

อนึ่งคุณหญิงพจมาน เป็นเครือญาติกับสุชน ชาลีเครือทางฝ่ายบิดา และเป็นญาติกับท่านผู้หญิงพูนศุข พนมยงค์ และพิมพ์เพ็ญ เวชชาชีวะทางฝ่ายมารดา

คุณหญิงพจมานศึกษาชั้นอนุบาลจนถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ที่โรงเรียนเซนต์โยเซฟคอนเวนต์ หลังจบมัธยมศึกษาปีที่ 3 พลตำรวจโทเสมอส่งคุณหญิงพจมานไปศึกษาต่อจบสำเร็จการศึกษาอนุปริญญาบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเคนทักกี สหรัฐอเมริกา ซึ่งการเดินทางไปศึกษาต่อของเธอนั้นเป็นแรงบันดาลใจให้ทักษิณสอบได้เป็นที่หนึ่งของรุ่น ได้รับทุนคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน (ก.พ.) ไปศึกษาต่อปริญญาโทที่มหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเคนทักกี สหรัฐอเมริกา^{[ต้องการอ้างอิง]}

คุณหญิงพจมานพบกับทักษิณ เป็นครั้งแรกขณะเป็นนักเรียนนายร้อยตำรวจ รุ่นพี่ของพงษ์เพชร ผู้เป็นพี่ชาย และพบกันอีกครั้งที่สหรัฐอเมริกาขณะที่พจมานไปศึกษาต่อ ก่อนเดินทางกลับมาประกอบพิธีมงคลสมรสที่ประเทศไทย เมื่อ พ.ศ. 2519 และเดินทางกลับไปยังสหรัฐอเมริกาอีกครั้ง เมื่อทักษิณ ได้รับทุนศึกษาต่อปริญญาเอก ส่วนคุณหญิงพจมานสำเร็จปริญญาตรี Associate of Arts และสาขาบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเคนทักกี และให้กำเนิดบุตรชายคนโตคือ พานทองแท้ ขณะพักอยู่ที่สหรัฐอเมริกา

หลังจากกลับมายังประเทศไทยพร้อมกับทักษิณ ก็ช่วยเหลือกิจการต่าง ๆ ของสามีตลอดมา ไม่ว่าจะเป็นพนักงานขายผ้าไหม เจ้าหน้าที่รับจองคอนโดมีเนียม รวมถึงคอยปรนนิบัติสามีและดูแลบุตร จนกระทั่งเมื่อ ทักษิณ ก่อตั้งบริษัทชินวัตร คอมพิวเตอร์ จำกัด ซึ่งประกอบกิจการให้เช่าคอมพิวเตอร์ และต่อมากลายเป็นบริษัทชิน คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) ที่ดำเนินกิจการโทรคมนาคม คุณหญิงพจมานก็ยังคงดำรงตำแหน่งผู้บริหารระดับสูง ช่วยเหลือสามีดูแลกิจการตลอดมา ^{[ต้องการอ้างอิง]}

คุณหญิงพจมาน มีบุตร-ธิดากับทักษิณ รวม 3 คนคือ พานทองแท้, พินทองทา และแพทองธาร

วันที่ 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2551 ศาลอาญาพิพากษาจำคุกคุณหญิงพจมาน และบรรณพจน์ พี่ชายบุญธรรม คนละ 3 ปี ในคดีร่วมกันจงใจหลีกเลี่ยงภาษีหุ้น บริษัทชินวัตร คอมพิวเตอร์ แอนด์ คอมมิวนิเคชั่นส์ จำกัด (มหาชน) มูลค่า 546 ล้านบาท

ในปลาย พ.ศ. 2551 คุณหญิงพจมานจดทะเบียนหย่ากับทักษิณ แล้วกลับมาใช้นามสกุลเดิม "ณ ป้อมเพชร" ของฝ่ายมารดา แต่ยังคงใช้คำนำหน้านามว่า "คุณหญิง" ตามเดิม เนื่องจากสตรีที่เคยสมรส แล้วต่อมาหย่าร้างกับสามี ยังสามารถใช้คำนำหน้านามนี้ได้^{[ต้องการอ้างอิง]}

• พ.ศ. 2545 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2544 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2541 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 1 ปฐมดิเรกคุณาภรณ์ (ป.ภ.)
• พ.ศ. 2546 –   เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 3 ตติยจุลจอมเกล้า (ต.จ.) (ฝ่ายใน)

• พจมาน ชินวัตร นายหญิงแห่งวังจันทร์ส่องหล้า ผู้ค้ำบัลลังก์ทักษิณ
• พจมาน ชินวัตร “หญิงผู้ทรงอิทธิพล”

ก่อนหน้า		พจมาน ณ ป้อมเพชร		ถัดไป
ภักดิพร สุจริตกุล		คู่สมรสนายกรัฐมนตรีไทย (17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544 – 19 กันยายน พ.ศ. 2549)		จิตรวดี จุลานนท์