БПНМ (Бемории Пайдошудаи Норасоии Масуният; СПИД аз русӣ: синдром приобретённого иммунного дефицита) — бемориест, ки онро вируси норасоии масунияти одам (ВНМО) ба вуҷуд меорад.
ВНМО/БПНМ | |
---|---|
Номҳои дигар | бемории ВНМО, сирояти ВНМО, СПИД |
Лентаи сурх барои ҳамбастагӣ бо одамони мубталои ВИЧ ва онҳое, ки бо СПИД зиндагӣ мекунанд. | |
Ихтисос | Инфектология |
Нишонаҳо | Аввала: Ба бемории зуком монанд Баъдтар: Гуреҳҳои лимфаҳои калон, табларза, талафоти вазн |
Вазниншавиҳо | Инфексияи оппортунистӣҳо, варамҳо |
Давомнокӣ | Давоми умр |
Сабабҳо | Вируси норасоии масунияти одам (ВНМО) |
Омилҳои хавфӣ | Алоқаи ҷинсии бемуҳофизати аналӣ ё маҳбалӣ, доштани инфексияи бо роҳи ҷинсӣ гузаранда, мубодилаи сӯзан, расмиёти тиббӣ бо буридан ё сӯрохкунии безарар ва эҳё кардани ҷароҳати сӯзанӣ |
Усули ташхис | Санҷиши хун |
Пешгирӣ | Алоқаи ҷинсии бехавф, Иваз кардани сӯзан, хатна кардани мардон, Пешгирии пеш аз дучоршавӣ, Пешгирии пас аз дучоршавӣ |
Табобат | Табобати антиретровирусӣ |
Пешгӯиҳо (тиб) | Давомнокии умри тақрибан муқаррарӣ бо табобат 11 сол давомнокии умр бе табобат |
Паҳншавӣ | 64,4 миллион - 113 миллион ҳолати умумӣ 1,5 миллион ҳолати нав (2021) 38,4 миллион гирифтори ВНМО (2021) |
Оқибатҳои марговар | 40,1 миллион фавти умумӣ 650,000 (2021) |
СПИД-ин зинаи охирини ВИЧ мебошад. Беморӣ, ки ҳамчун аломати норасоии масъунияти бадан муайян карда мешавад, аз аввали солҳои 80-и асри XX маълум аст. Имрӯзҳо тибқи маълумоти Барномаи Муттахидаи СММ оид ба мубориза алайҳи СПИД хар рӯз дар ҷаҳон 16 ҳазор нафар аз вируси норасоии масъунияти бадан сироят меёбанд, ки тақрибан 50%-ро ҷавонони синнашон аз 14 то 20 сола ташкил медиханд.
Аз рӯзи пайдо шудани ин бемори дар ҷаҳон тақрибан 60 млн, нафар одамон аз вируси норасоии масъунияти бадан (ВИЧ) сироят ёфтанд, қи аз онҳо 20 млн нафар ба ҳалокат дучор шудаанд.
ВИЧ-(вируси норасоии масьунияти бадан) барангезандаи бемории СПИД мебошад. Ҳангоми ба вуҷуди одам дохил гаштани вирус на ҳама вақт нишонаҳои беморӣ дида мешавад, аммо он шахсон метавонанд дигаронро сироят кунанад. ВИЧ-бевосита ба хуҷайраҳои системаи худмуҳофизати (иммунии) инсон зарар мерасонад. Вирус ҳуҷайраҳои системаи иммунии оринизмро хароб карда, вайро аз қобилияти табии худмуҳофизат маҳрум месозад.
Хуни инсон аз заррачаҳои сафеди хун (лейкоситҳо) ва заррачаҳои сурхи хун (эритротситҳо) иборат мебошад. Лейкоситхо ба системаи иммунӣ тааллуқ дошта, организми инсонро аз микроб ва вирусҳои касалиовар муҳофизат мекунанд. Вале вируси норасоии масъунияти бадан бевосита ба таркиби лейкоситҳо ва лимфоситҳо ворид гашта, онҳоро нобуд месозад. Барон ҳамин системаи худмуҳофизатии одам суст мегардад. Он қадаре, ки вируси ВИЧ лейкоситҳоро зиёд нобуд кунад, ҳамон қадар системаи иммунии инсон хароб мегардад.
Суcт ва хароб гаштани иммунитети инсон боиси авҷ гирифтани ҳар гуна бемориҳои сирояткунанда шуда метавонад. СПИД-ин зинаи охирини ВИЧ мебошад. Бемори, ки ҳамчун аломати норасоии масьунияти бадан муайян карда мешавад. Аз авали солҳои 80 асри XX маълум аст. Имрӯзхо тибқи маълумоти Барномаи Муттахиди СММ оид ба мубориза алайҳи СПИД хар рӯз дар ҷаҳон 16 ҳазор нафар аз вируси норасоии масъунияти бадан сироят меёбанд, ки тақрибан 50%-ро ҷавонони аз 14 то 20 сола ташкип медиханд.
Аз рӯзи пайдо шудани ин бемори дар ҷаҳон тақрибан 6О млн, нафар одамон аз вируси норасоии масъунияти бадан (ВИЧ) сироят ёфтанд, ки аз онҳо 20 млн, нафар ба халокат расиданд.
Ибтидои эпидемияи ВИЧ-СПИД дар мамолики муштаракул манофеъ ба қайд гирифта шудааст. То 80%-и ҳодисаҳои сирояти ВИЧ-СПИД дар МММ ба нашъамандон, ки моддаҳои нашъаоварро ба воситаи сузандору ба рагҳои хун мегузаронанд, ба қайд гирифта шудааст. Алҳол дар Ҷумҳурии Тоҷикистон 305 нафар, дар вилояти Суғд 88 нафар, дар шаҳри Исфара 22 нафар шахсони гирифтори ВИЧ ба қайд гирифта шудаанд. Чи тавр вирус сироят мекунанд?
Ба ВИЧ, занҳо, мардҳо ва кудакон гирифтор шуда метавонанд. Барои ВИЧ-СПИД синну сол ва миллат вуҷуд надорад. Одамоне, ки ба вируси ВИЧ дучор шуданд дар давоми чандин сол худро тамоман солим ҳис мекунанд. Вале худи одам барои атрофиёнаш хатарнок аст ва метавонад бемориро фаъолона паҳн кунад. Аз сироятшави то пайдо шудани аломат ва нишонаҳои клиники аз 1 то 5 ва 10 сол гузаштанаш мумкин аст.
Асосан се роҳи гирифторшавии вирус вучуд дорад:
Бештар киҳо гирифтори ин бемори мегарданд?
ВИЧ-СПИД дар байни шахсоне, ки (хатарнок таааллук доранд, бештар дида мешавад; Бо нашъамандоне, ки моддаҳои нашьа сузандоруҳо мегузаронанд ва ин асбоб намекунанд, ба занҳои сабукфикр ва шахсоне, ки бо одамони камшинос алоқаи ҷинси мекунанд; бо гомос (шахсоне, ки алокаи ҷинси мард бо ME биосексуалистҳо (алокаи ҷинси ҳам бо зан).
ВИЧ-СПИД бо дигар роҳ сироят намешаванд:
Беҳрӯз Искандарзода бо дастгирии Илмхона ва Барномаи рушди Созмони Милали Муттаҳид (UNDP) боти телеграмм барои расонидани кумаки комилан махфӣ ва беном ба шахсони мубталои ВНМО таъсис додааст.
№ | 🏢 Шаҳр/ноҳия | 📍Суроға | ☎️ Рақами телефонӣ | 📫Почтаи электронӣ | 📋Шахси мутассадӣ |
---|---|---|---|---|---|
1 | Душанбе | к. А.Навои 4а | 236-26-32 | [email protected] | Сабурхонов Дилшод, 918533856 |
Вилояти Хатлон | |||||
2 | Бохтар | 735140 / к С. Айни 90 | [email protected] | Саидов Илёсидин Рахмонкулович, 918663409 | |
Вилояти Суғд | |||||
3 | Хуҷанд | 735700 / С -в промзона / СЭС | 83422 5-25-15 | [email protected] | Комилов Фируз, 927050505 |
ВМКБ | |||||
4 | Хоруғ | С. Абдурахмон 60 | 2-64-81 | [email protected] | Абдуллоев Мулоабдул, 917327164 |
НТҶ | |||||
5 | Турсунзода | к. Ахмади Дониш 134 | (83130) 2-80-83 | [email protected] | Кушаков Шамсиддин, 918 63 60 31 |
This article uses material from the Wikipedia Тоҷикӣ article БПНМ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Муҳтаво таҳти иҷозатномаи CC BY-SA 4.0 ва ё дигар дастрас аст. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Тоҷикӣ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.