ನೇಪಾಳ

ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲ್‌ಡ್ ಉಪ್ಪುನ ನೇಪಾಳ ಸುತ್ತಲಾ ಭೂಪ್ರದೇಶೊಲೆರ್ದ್ ಆವೃತವಾದ್ ಉಂಡು. ನೇಪಾಳದ ಉತ್ತರೊಗು ಟಿಬೆಟ್ ಬೊಕ್ಕ ಒರಿನ ಮಾತ ದಿಕ್ಕ್‌ಲೆಡ್‌ಲಾ ಭಾರತ ಉಂಡು. ಎವರೆಸ್ಟ್ ಸೇರ್‌ನಂಚ ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ಉನ್ನತ ೧೦ ಪರ್ವತ ಶಿಖರೊಲೆನ ಪೈಕಿ ೮ ನೇಪಾಳೊಡೇ ಉಂಡು. ನೇಪಾಳದ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ೧೪೧,೭೦೦ ಚ.ಕಿ.ಮೀ. ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಸುಮಾರ್ ೨.೭ ಕೋಟಿ. ರಾಷ್ಟ್ರದ ರಾಜಧಾನಿ ಕಠ್ಮಂಡು.

	[[Image:\|85px\|ನೇಪಾಳ ದೇಶದ ಚಿಹ್ನೆ]]
ಧ್ವಜ	ಚಿಹ್ನೆ

ಧ್ಯೇಯ: (ಸಂಸ್ಕೃತ) जननी जन्मभूमिष्च स्वर्गादपि गरीयसी
ಜನನಿ ಮತ್ತು ಜನ್ಮಭೂಮಿ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲು

ರಾಷ್ಟ್ರಗೀತೆ: ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾನ್

ರಾಜಧಾನಿ ಕಠ್ಮಂಡು
27°42′N 85°19′E

ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ನಗರ ಕಠ್ಮಂಡು

ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ(ಗಳು) ನೇಪಾಳಿ ಭಾಷೆ

ಸರಕಾರ ಹಂಗಾಮಿ ಸರ್ಕಾರ

- ಮಹಾರಾಜ ಗ್ಯಾನೇಂದ್ರ ಬೀರ್ ಬಿಕ್ರಂ ಶಾ ದೇವ್

- ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗಿರಿಜಾ ಪ್ರಸಾದ್ ಕೊಯ್ರಾಲ

ಏಕೀಕರಣ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೧, ೧೭೬೮

ವಿಸ್ತೀರ್ಣ

- ಒಟ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ೧೪೭,೧೮೧ ಚದರ ಕಿಮಿ ; (೯೩ನೇ)

೫೬,೮೨೭ ಚದರ ಮೈಲಿ

- ನೀರು (%) ೨.೮

ಜನಸಂಖ್ಯೆ

- ೨೦೦೫ರ ಅಂದಾಜು ೨೭,೧೩೩,೦೦೦ (೪೨ನೇ)

- ೨೦೦೨ರ ಜನಗಣತಿ ೨೩,೧೫೧,೪೨೩

- ಸಾಂದ್ರತೆ ೧೮೪ /ಚದರ ಕಿಮಿ ; (೫೬ನೇ)
೪೭೭ /ಚದರ ಮೈಲಿ

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉತ್ಪನ್ನ (PPP) ೨೦೦೫ರ ಅಂದಾಜು

- ಒಟ್ಟು $39.14 billion (೮೭ನೇ)

- ತಲಾ $1,675 (153rd)

ಮಾನವ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ
ಸೂಚಿಕ (೨೦೦೩) 0.526 (136th) – ಮಧ್ಯಮ

ಕರೆನ್ಸಿ ನೇಪಾಳಿ ರುಪಾಯಿ (NPR)

ಸಮಯ ವಲಯ NPT (UTC+5:45)

- ಬೇಸಿಗೆ (DST) not observed (UTC+5:45)

ಅಂತರ್ಜಾಲ TLD .np

ದೂರವಾಣಿ ಕೋಡ್ +977

ನೇಪಾಳ ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಭಾಗೊಡು ಉಪ್ಪುನ ಒಂಜಿ ಎಲ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರ. ಉಂದು ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ಭಾರತದ ಭಾಗನೇ ಆದ್‌ಇತ್ತ್ಂಡ್. ವಿಸಾ ಇಜ್ಯಾಂತೆ ನೇಪಾಳಗ್ ಪೊವೊಲಿ. ನೇಪಾಳದ ರಾಜಧಾನಿ ಕಠ್ಮಂಡು. ಅವುಲುಪ್ಪುನ ಪಶುಪತಿನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ ಭಾರೀ ಪುದರ್ ಪೋಯಿನವು. ಮುಲ್ತ ಪರ ಶಿವಲಿಂಗೊನು ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೩೪೯ಡು ಬಂಗಾಳದ ಸುಲ್ತಾನನ ದಾಳಿದ ಪೊರ್ತುಗು ಭಿನ್ನ ಆಯಿನೆಕ್ಕ್ ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೩೬೦ಡು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಐಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಕರ್ನಾಟಕದಕುಲು ಪೂಜೆ ಮಲ್ಪೊಡು ಪನ್ಪುನ ಕಟ್ಟ್ ಆಂಡ್. ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೧೦೦ಡ್ದ್ ೧೩೨೪ ಮುಟ್ಟ ಕರ್ನಾಟಕ ಮೂಲದ ರಾಜೆರ್ನಕುಲು ಆಳಿಯೆರ್.

ಇತಿಹಾಸೊ

ಕ್ರಿ.ಪೂ.೬ ಬೊಕ್ಕ ೫ನನೆ ಶತಮಾನೊಡು ಈ ಪ್ರದೇಶೊ ಶಾಕ್ಯರೆನ ಆಡಳಿತಗ್ ಒಳಪಟ್ಟ್‌ದ್‍ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಶಾಕ್ಯ ರಾಜಕುಮಾರೆರೆಡ್‌ ಒರಿ ಆಯಿನ ಸಿದ್ಧಾರ್ಥ ಗೌತಮೆ ಐಹಿಕ ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ವ್ಯಾಮೋಹೊಲೆನ್‍ ಬುಡುದು ದಿವ್ಯ ಜ್ಞಾನೊನು ಹೊಂದ್‌ದ್ ದುಂಬುಗು ಬುದ್ಧ ಪಂದ್‌ ಪನ್ಪವೊಂಡೆ. ಸುಮಾರ್ ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೨೫೦ರ ಸಮಯೊಗು ಈ ಪ್ರದೇಶ ಉತ್ತರಭಾರತದ ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಂಗವಾದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ತರುವಾಯ ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಟೆರ್, ಲಿಚ್ಛವಿ ಸಾಮ್ರಾಟೆರ್ ಬೊಕ್ಕ ಚಾಲುಕ್ಯೆರ್ ಈ ಪ್ರದೇಶೊದ ಮಿತ್ತ್ ಹತೋಟಿ ಸಾಧಿಸಾದ್ ಇತ್ತೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಈ ಪ್ರದೇಶ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಎಲ್ಯ ಎಲ್ಯ ಅರಸೊತ್ತಿಗೆಲಾದ್ ಪಟ್ಟ್‌ದ್‌ ಪೋಂಡ್. ೧೭೬೫ಟ್ ಪೃಥ್ವಿನಾರಾಯಣ ಶಹ ಪನ್ಪುನ ಗೂರ್ಖಾ ಅರಸೆ ನೇಪಾಳೊನು ಒಂಜಿಗೂಡಿಸಾಯೆ. ಭಾರತ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತೊಗು ಒಳಗ್ ಆಯಿನ ನೇಪಾಳ ತನ್ನ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆನ್ ಒರಿಪಾವೊಂದು ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಆಂಗ್ಲೆರೆನ ಒಟ್ಟುಗು ನಡತಿನ ಒಂಜಿ ಯುದ್ಧೊಡು ನೇಪಾಳ ಸೋಲ್ಂತ್ತ್ಂಡಲಾ, ತನ್ನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೊನು ಒರಿಪಾಯರೆಬೋಡಾದ್ ಬ್ರಿಟಿಷೆರೆನ ಒಟ್ಟುಗು ಸಂಧಿ ಮಲ್ತೊಂಡು. ಉಂದೆತ್ತ ಪ್ರಕಾರ ನೇಪಾಳ ಆಣಿ ತನ್ನ ಪ್ರದೇಶೊಲು ಆಯಿನ ಉತ್ತರಾಖಂಡ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಬೊಕ್ಕ ಸಿಕ್ಕಿಂ ಭಾಗೊಲೆನ್‌ ಆಂಗ್ಲೆರೆಗ್ ಬುಡ್‌ದ್ ಕೊರ್ಂಡ್. ಅಲ್ಪರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಇಂಚಿಪ ಮುಟ್ಟಲಾ ನೇಪಾಳ ಅರಸೊತ್ತಿಗೆ ಆದೇ ಒರಿದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಇಂಚಿಪ್ಪದ ದಿನೊಕುಲೆಡ್ ಪ್ರಜಾಸತ್ತೆಗಾದ್ ಹೋರಾಟ ತೀವ್ರ ಆದ್ ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ಸಾಂಸದೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆನ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಯೆರ್. ಅರಸೆರೆನ ಅಧಿಕಾರರೊಲೆನ್ ಬಹುಮಟ್ಟ್‌ಗ್ ಮೊಟಕು ಮಲ್ತ್ಂಡ್. ೧೯೯೧ಟ್ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಬಹುಪಕ್ಷೀಯ ಬೊಕ್ಕ ಮುಕ್ತ ಚುನಾವಣೆಲು ನಡತ್ತ್ಂಡ್.

ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣ

ನೇಪಾಳ ಸುಮಾರ್ ೮೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಉದ್ದ ಬೊಕ್ಕ ೨೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಅಗೆಲದ ಪಟ್ಟಿದಂಚನೇ ತೋಜುಂಡು. ಭೌಗೋಳಿಕವಾದ್ ದೇಶೊನು ಉನ್ನತ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶ, ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡೆಲೆನ ಪ್ರದೇಶ ಬೊಕ್ಕ ತರಾಯ್ ಪ್ರದೇಶೊಲು ಪಂದ್‍ ವಿಂಗಡಿಸವೊಲಿ. ಭಾರತದ ಗಡಿಕ್ಕ್ ಹೊಂದ್‌ದ್ ಉಪ್ಪುನ ಪ್ರದೇಶ ಗಂಗಾ ಬಯಲ್‌ದ ಒಂಜಿ ಭಾಗವಾದ್ ಉಂಡು. ಈ ಭಾಗೊಗು ಕೋಸಿ, ನಾರಾಯಣಿ (ಗಂಡಕಿ) ಬೊಕ್ಕ ಕರ್ನಾಲಿ ಸುದೆಕುಲು ನೀರುಣಿಸವುಂಡು. ಬೆಟ್ಟಗುಡ್ಡೆಲೆನ ಪ್ರದೇಶ ಕಾಠ್ಮಂಡು ಕಣಿವೆನ್ ಒಳಗೊಂಡ್‌ದ್ ಉಂಡು. ದೇಶದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನವಸತಿ ಈ ಜಾಗೆಡೇ ತೋಜಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡು. ಈ ಪ್ರದೇಶೊಡು ಮಹಾಭಾರತ ಲೇಖ್ ಬೊಕ್ಕ ಶಿವಾಲಿಕ ಪರ್ವತಶ್ರೇಣಿಲು ಉಂಡು. ಈ ಶ್ರೇಣಿಲು ಮಧ್ಯಮ ಮಟ್ಟದವು ಆದ್ ಇತ್ತ್‌ದ್ ಸರಾಸರಿ ೧೦೦೦ರ್ದ್ ೪೦೦೦ ಮೀ. ಮುಟ್ಟ ಎತ್ತರ ಇತ್‌ನವು ಆದ್ ಉಂಡು. ಹಿಮಾಲಯದ ಉನ್ನತ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶ ಪ್ರಪಂಚೊಡೇ ಅತಿ ಎಚ್ಚ ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶವಾದ್ ಉಂಡು. ಎವರೆಸ್ಟ್, ಕಾಂಚನ್ ಜುಂಗಾ, ಅನ್ನಪೂರ್ಣಾ, ಮಕಾಲು, ಧವಳಗಿರಿ ಸೇರ್‌ನಂಚ ವಿಶ್ವದ ಹಲವು ಅತ್ಯುನ್ನತ ಶಿಖರೊಲು ಈ ವಿಭಾಗೊಡು ಉಂಡು. ಅರಣ್ಯನಾಶ ದೇಶದ ಮಾತ ಕಡೆ ಅವಿರತವಾದ್ ಸಾಗ್‌ದ್ ಇತ್ತ್‌ದ್ ಉಂದು ಪ್ರಕೃತಿದ ಮಿತ್ತ್ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮೊನು ಬೀರೊಂದು ಉಂಡು.

ಅರ್ಥವ್ಯವಸ್ಥೆ

ನೇಪಾಳ ಕೃಷಿಪ್ರಧಾನ ದೇಶ. ದೇಶದ ೭೬% ಜನಕುಲು ಜೀವನೊಗಾದ್ ವ್ಯವಸಾಯೊನೇ ಅವಲಂಬಿಸಾದ್ ಉಲ್ಲೆರ್. ಬಾರ್, ಗೋಧಿ, ಕರ್ಂಬು ಬೊಕ್ಕ ಸೆಣಬು ಮುಖ್ಯ ಬುಲೆಕುಲು. ಕೈಗಾರಿಕೆಲು ಕೃಷಿ ಉತ್ಪನ್ನೊಲೆನ ಸಂಸ್ಕರಿಸುವುನೆಕ್‌ ಸೀಮಿತ. ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆ. ನೇಪಾಳದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗ ಪರ್ವತಪ್ರಾಂತ್ಯವಾದ್ ಉಪ್ಪುನೆರ್ದ್ ಆದ್ ಮಾರ್ಗ ಬೊಕ್ಕ ರೈಲ್‌ಮಾರ್ಗಲೆನ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಠಿಣ ಬೊಕ್ಕ ಅತಿ ವೆಚ್ಚನ್‌ ಉಂಡು ಮಲ್ಪುನವು ಆದ್‌ ಉಂಡು. ೨೦೦೩ತಲೆಕ್ಕ ದೇಶೊಡು ಒಟ್ಟು ೮೫೦೦ ಕಿ.ಮೀ. ಉತ್ತಮ ಮಾರ್ಗೊಲು ಬೊಕ್ಕ ಕೇವಲ ೫೯ ಕಿ.ಮೀ. ರೈಲ್‌ಮಾರ್ಗ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಇದರಿಂದಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರಗತಿ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಆಗಿಲ್ಲ. ದೂರಸಂಪರ್ಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಬಹಳ ಕೆಳಸ್ತರದ್ದಾಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ದೇಶದ ಜನತೆಯನ್ನು ತಲುಪಿಲ್ಲ. ನೇಪಾಳವು ಹೊರರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸಹಾಯಧನವನ್ನು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಭಾರತ, ಅಮೆರಿಕಾ, ಜಪಾನ್ , ಇಂಗ್ಲಂಡ್, ಯುರೋಪಿಯನ್ ಒಕ್ಕೂಟಗಳು ಪ್ರಮುಖ ದಾನಿಗಳು.

ಒರಿನ ವಿಷಯೊಲು

ನೇಪಾಳವ ವಿಶ್ವದ ಏಕೈಕ ಹಿಂದೂ ರಾಷ್ಟ್ರ. ದೇಶದ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ ನೇಪಾಲಿ. ಒರಿನಂಚ ಮೈಥಿಲಿ, ಭೋಜಪುರಿ ಬೊಕ್ಕ ಅವಧಿ ಭಾಷೆಲೆನ್ ಪಾತೆರುವೆರ್. ನೇಪಾಳೊಡು ಪುರುಷೆರ್ ಸರಾಸರಿ ಆಯುರ್ಮಾನ ಮಹಿಳೆಯೆರೆರ್ದ್‌ ಎಚ್ಚ. ಇಡೀ ಪ್ರಪಂಚೊಡು ನೇಪಾಳವೊಂಜೆಟ್ ಮಾತ್ರ ಈ ವಿದ್ಯಮಾನ ತೋಜಿದ್‌ ಬರ್ಪುಂಡು. ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಿಷಯೊಲೆಡ್ ನೇಪಾಳ ಟಿಬೆಟ್ ಬೊಕ್ಕ ಭಾರತೊನು ಹೋಲುಂಡು. ಉತ್ತರದ ಹಿಮಾಲಯ ಪ್ರದೇಶೊಡು ಟಿಬೆಟ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿದ ಛಾಪು ತೋಜಿದ್‌ ಬರ್ಪುಂಡು. ಒರಿನಂಚನೇ ಮಾತ ಕಡೆ ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿದ ಗಾಢ ಛಾಯೆ ಉಂಡು. ನೇಪಾಳ ಭಾರತೊನು ಬಹಳವಾದ್ ಅವಲಂಬಿಸ್‌ದ್ ಉಂಡು. ಆರ್ಥಿಕ ಸಹಾಯ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ರಕ್ಷಣೆ ಉಂದು ಪೂರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣೊಡು ಭಾರತೊರ್ದೆ ನೇಪಾಳೊಗು ಒದಗ್‌ದ್ ಉಂಡು.

ಸರ್ಕಾರ

೪-೮-೨೦೧೬: 4th Aug, 2016

ಮಾವೋವಾದಿ ನಾಯಕೆ ಪ್ರಚಂಡ ಆರ್ ರಡ್ಡನೇ ಸರ್ತಿಗ್ ನೇಪಾಳದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗದ್ ಬುಧವಾರ ಆಯ್ಕೆ ಆಯೆರ್. 595 ಸದಸ್ಯ ಬಲದ ನೇಪಾಳ ಸಂಸತ್‌ಡ್ ಪ್ರಚಂಡ ಅರೆನ ಪರ 363 ಸದಸ್ಯೆರ್ ಬೊಕ್ಕ ವಿರುದ್ಧವಾಗದ್ 210 ಸದಸ್ಯೆರ್ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿಯೆರ್‌. 22 ಸದಸ್ಯೆರ್ ಮತದಾನೊರ್ದು ದೂರ ಒರಿದಿತ್ತೆರ್

ನಾಲನೇ ಸರ್ತಿ ಪ್ರಧಾನಿ

7 Jun, 2017;
ನೇಪಾಳದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆ ಶೇರ್‌ ಬಹಾದ್ದೂರ್‌ ದೇವುಬಾ ಅರ್ ನಾಲನೇ ಸರ್ತಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದ್ ಆಯ್ಕೆ ಆತೆರ್‌. ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷ ಯುಎಂಎಲ್‌ ಸೇರ್‌ನಂಚ ಓವ್ವೇ ಪಕ್ಷ ತಮ್ಮ ಅಭ್ಯರ್ಥಿನ್‌ ಕಣಕ್ಕ್ ಜಪ್ಪವೊಂದಿನ ಕಾರಣ, 70 ವರ್ಷದ ಶೇರ್‌ ಬಹದ್ದೂರ್ ಅರ್ ಏಕೈಕ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾದ್ ಇತ್ತೆರ್. 593 ಸಂಸತ್‌ ಸದಸ್ಯರೆನ ಪೈಕಿ 558 ಜನ ಮತಚಲಾಯಿಸ್‌ದೆರ್. ಶೇರ್‌ ಬಹದ್ದೂರ್ ಅರ್ ಗೆಂದಿಯೆರೆ 297 ಮತಕುಲು ಮಾತ್ರ ಬೋಡಾದ್ ಇತ್‌ನೆ. ಆಂಡ ಆರ್ 388 ಮತ ಪಡೆವೊಂಡೆರ್‌. 1995–1997, 2001–2002, 2004–2005 ಮುಟ್ಟ ಪ್ರಧಾನಿಯಾದ್ ಇತ್ತ್‌ನ ಶೇರ್‌ ಬಹದ್ದೂರ್ ಇತ್ತೆ ನೇಪಾಳದ 40ನೇ ಪ್ರಧಾನಿ ಆದ್‌ ಉಲ್ಲೆರ್‌. ಮಾವೋವಾದಿ ನಾಯಕೆ ಪುಷ್ಪಾ ಕಮಲ್ ದಹಾಲ್ ಆರ್ 15 ದಿನೊರ್ದು ದುಂಬು ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊರಿಯೆರ್ - ದೀರ್ಘಾವಧಿದ ಸ್ಥಳೀಯ ಚುನಾವಣೆ ನೇಪಾಳೊಡು ನಡತ್‌ನೆರ್ದ್ ಬಹದ್ದೂರ್‌ ದೇವುಬಾಗಾದ್ ಪಕ್ಕೊಗು ಉಂತೆರೆ ಒತ್ತೊಂಡೆರ್.