Tranan

s’uli tayan pinspngan Gyencumin ga 82% kyan ku 622 hi, binah ga, ’yat kahun sku pinspngan Gyencumin ga 18% kyan ku 135 hi nya.

pinspung na linhuyan Gyencumin ga, Tayan 78%, Amis 3%, Bunun 1%.

maki qu ngasal bziran ru kyokay.

qalang Tranan ga maki 1 kyokay.

qalang Tranan ga maki 1 hasisyo.

qalang Tranan ga ungat ngasal sexu.

qalang Tranan ga ungat khu skwan biru.

qalang Tranan ga ungat ngasal pkita nbu.

qalang na tranan ga, kki’an na squliq Tayal, smsun squ gaga ru pincbaqan na qnxan Tayal, ini iyal wahiy pcyaqih na pmrruw zyuwaw kbalyun, nanu qu rhizyal qyunam、inkyasan hlahuy ga mtasaw kinbalay betunux, giwal nqu qqalang betunux minnanak iyat hmtan pkton na rhzyal. yasa qu tepucig min'zyu be thaqan na qalanq, maki sa yatux balau qu dong mstranan, maki hazi 106.3188 mpayat hkuy kore kinslabang nya ru 600 meta kinwagiq nya spngan kahul babaw bsilung umi', spiyang zzik na qalanq Ulay.

位於新北市烏來區的德拉楠部落，是個泰雅族原住民部落，是烏來保有最傳統泰雅生活方式及部落文化的部落，未受到過度的開發與破壞，福山部落山保有傳統原始的環境 風貌，清幽純樸，宛如世外桃源的福山部落，是泰雅族人移居烏來的最北端的地點，位於南勢溪上游流域，土地面積約160.3138平方公里，海拔約600公尺，是烏來山區最為內陸的部落。

Pinqzwan nqu mrhuw ta Yawi.Puna' ga, kahl kinhulan lkotas ta pinsbkan, ru magan squ kinqoyat biniq na Lkbuta lru rasun nya kwara cingasal nya si pkrayas squ hlahuy (  ), mintehuk squ qalang mstranan qani, qsu’un nya psurux qalang beh gong cyaqung qasa, yasa qu qsu balay maki qalang beh yatux na llyung mstranan la, baqaw ta kawas 1730 hazi mwah min’izyu sqani. suruw ryax nasa ga, ktan nha talagay pizyux qqulih Tayal si qopu’ mutu’ babaw na qsya llyung ru cingay bal qsinuw nyux mhmut mlata’ mqyanux beh syaw gong ru rrgyax, pqasun balay inlungan nya mrhu Yawi. Puna' ini naga kzinga nya musa kmayal mrhu krahu kinholan nqu Lkbuta, pqutan nya Yawi. Puna' qenu qasa? nanu lalu na? si knguray mnglung kma qu Yawi. Puna' mha: trang ryax nasa ga trang ini nya baqi lalu nya, iyat nya pnongan ana qutux uzi, nanu yasa si piray hmali nya mrhu Lkbuta’ mha: mstranan, twangan nya an suruw trang lga lalu na Tayal” tranan “ mha la, ana musa qalang inu qalang Tayal ga, pqzyu’ squ qalang mtranan ga misuw bal llungun nha rhzyal na hbuyaw qquliq Tayal ru qsinuw nhyun nqu mblaq qqoyat na qalang, mwah squ tlelu mlahang lga「xusan song」son nha la, ana betaq soni qu lalu na qalang la.

相傳始祖亞維.布納(Yawi.Puna')從祖源地，懷著大頭目哥布塔(Lkbuta')的祝福，帶領家族越過插天山來到現在的烏來鄉福山村地區，最先在札孔溪建立一個部落，即是搭拉南溪上游最早建立的泰雅族部落。，其移入的時間最早應是在1730年代左右。而後在人口漸增的壓力之下，亞維.布納從祖居地向北邊遷徙，來到福山部落見南勢溪流及多處支流，魚類豐富，其量幾乎如葉片落水覆蓋水面；同時看見各地平坦丘嶺及山坡上，到處可見千奇百種的禽獸，亞維.布納喜悅的等不及回祖居地向哥布塔(Lkbuta')頭目報告他們尋見的世外桃源，要建立他家族的生活部落，當哥布塔向(Lkbuta')詢問該地時，頭目問他是何處？地名是？亞維.布納(Yawi.Puna')也真的未聽見此處地名？不斷的說他那時正當發現那地魚群獸物之地….反覆地述說當時(mtrang)的泰雅語詞，機智反應的頭目直接將當時(mtrang…)的泰雅族語加上an變成處所的名詞(mstranan)，即開始為該地的泰雅族名，泰雅族人一提到mstranan部落就想起亞維.布納(Yawi.Puna')從祖源地帶領族人遷徙至該地區，正當那時發現魚群、獸物豐富的情景就選定家族生存之地，泰雅族人都羨慕在哪裡建立部落的族人豐魚足肉幸福生活，國民政府時期管理，實施行政編定漢名為『福山村』沿用至今。

qalang mstranan ga n_gyut hbuyaw squliq mqyanux lga, musa mgayangpsgagay hkangi giqas na qyunam, cyugan kbhul kawas wayal ga kahul sa qalang na Takasan Toyengmkrayas bbu’ na lupi mbziq mhkangi kakay tehuk sqaniru kbalay qalanq kki’an, ini bsyaq qu phbuyaw squliq na qalang ru rasun nya pqasuw llaqi na musa pkbalay nanaq qu qqalang kki’an nhamaki zmagan qu llaqi nya Yawi. Puna' mtasaw balay inlungan nharu smsun balay kinbaqan nqu lkotas kwara nha. tun nya llaqi si lgluwllyung mstrnana mbziq musa hkzngi ‘san nha qalalang nanaq，yasaqu qsuyan laqi maray ga sbilun qalang kwara cingasal nya,te sazinglaqi Tana gaptqalang beh Rahaw; te cyugan laqi Iban ga pyqalang squ Ulay; te mpayat laqi ga mus ptqalang kraga; te zmzgan laqi ga ptqalang nqu Kayu’(Tampya), squliq na Tayal qani ga, si tryax mgluw llyung mstranan mbziq musa mlata tqulih ru qmalup, netaq qu gong talah ru mbiq squ llyung mintehuh rhzyal na bnka’ ru bsilung na benux lupi’mblaq balay mqyanux sqsahuy na qyunam bniq ni lkotas, kyopan ta na kmukan minkahul cinbwanan na thelulga, si ta ryax mciraq pqqun rhzyal qnxun, ana gipun mwah klahng ita Taywan na ga sir u pciriq pkkyut krryax, nanu I kblayun nya qiway qqhoniq qu qes na Tayal ki kmukan lru yasa ini pciruq pkkut la, maki b’nux naqnahan Tayal qu ksu’ (Pyasan. Maray)qu tayal, nanu I syan nha muci Tayal na ubuy Ksyu’ lpi.

祖居地因人口漸增繁衍大遷徙後，約兩三百多年前族人由桃園Takasa部落翻山至樂倍山經古道到達福山平台，成為一個聚落，其位置為今日南勢溪的上游，之後亞維.布納(Yawi.Puna')見族人增多漁獵場領域不足又陸續遷至信賢村落。再帶領一些族遷至拉卡部落(kraga’)，亞維布納，有五位兒子，個個皆有獨特的才幹，因此，在後來的發展，皆能自沿著南勢溪向北建立了部落，如：除了長子maray ciwas留在Tranan本部落外，二子tana建立〈Rahaw〉信賢部落，三子Iban建立烏來部落，四子 payas建立〈Raga〉拉卡部落，五子 pehuw建立了〈Kayu〉忠治部落，形成了現在烏來全鄉的面貌。族人常沿著南勢溪流域往下走，沿著流域經新店溪、到達景美溪與基隆河會合之處一直到達公館、萬華(艋舺)地區，過著魚獵的生活，自給自足安樂生活。清朝末期漢人來台與原住民族人衝突頻繁，漸漸往上游遷徙至新店溪上游屈尺平台，日本來統治以後，原漢衝突此起彼落影響，日人為了易於統治管理，設置隘勇線，解決源漢衝突與糾紛，屈尺平台即為南勢溪流域泰雅族人耕作生活一段很長的時期，始有福山泰雅族人被歸類為「屈尺群」的緣故。

Ryax nasa ga musa hazi maki kbhul zmiman squliq na kya, baha hmswa maki qwang iyal nqu qalang sa ru ini nbah phtuw qalang, si muku mqumah ru mlata hlahuy qnxan nha kwara squliq qalang, baqaw ta aring kawas minkoku 70 ga, qalanq kyahu ga, t'aring prmuruw zyuwaw na lmosay hlahuy, phluzyun nha cingay be squliq hogan mwah qalang rgyax, gyahan nha blihul qalang mwah mkal ru mangay mblaq na ktal betunux na qqsya’ ki hlahuy la, squliq na kmkukan lga cingay uzi mwah pbaziy ru 'myuw qeqaya’ na Tayal, kruma kmukan lga n_gyut mwah tmwang maki sqani uzi la

那個時候，福山部落大約150餘人，因地處偏遠族人留在部落，鮮少出山離開部落，族人大多留在部落從事農耕與狩獵生活與部落以外的世界連結。70年代後期，山下的部落旅遊事業風興起，吸引大台北都會區人口進入山區攬勝及體驗傳統原始自然之美，才開始打開其神秘的大門，漢人為取山林資源作買賣及發展旅遊事業，易使有漢人逐漸遷入，時至今日漢人口有成長趨勢，原和相處以物易物，生活相容，互有生活發展之助益。

Kirsto Kyokay ru Tensukyo sinpiyang ps’urux squ inlungan na tayal, trang mhngaw ryax ga kwara ka mciwyaw sa hugal na laqi 以基督教和天主教為主要信仰。

mzyup ta qalang Ulay ru hnasun ta tuqi usa mpiray hlahuy ru si lgluw musa qalang Rahaw mrkyas qmzit turuy musa ru baqaw ta 12 kore hazi stwahiq lga ptehuk qalang mtranana la.

進入烏來區再經過烏來落，經環山路接唯一對外的烏福、信福產業道路，往前開約12公里即到達福山部落。

qalang Tranan ga maki nyux msyobay na wahan gmzuy tbasaw na okyak;wahan maniq blaq na nniqun hlahuy wahan mhngaw m’abi, ru wahan mqbaq gaga tayal ka cinringan mze’a nqu lubuw tminun cinrngan.mqumah na rramat nniqun lpyung hogan, pbaziy pinbahu hiya ga ungat iyu’ na szyon mwah mani okyak ,ana ga knalay nha nniqun nya hekil ru qwaw trakis ru tqenuw tnahuk nha ali’rima ki ayanq ga s’utux nha baly maniq , spiyang na smya’ mwah mbaziy lpyung hogan la.

忠治部落有些經營休閒農業；露營區、民宿、設攤販及推廣泰雅族文化如lubuw (口簧琴)編製文物DIY體驗的工作坊及歌舞表演欣賞等。農業部分種植桂竹筍及山胡椒副產品和香菇、小米糕及小米酒，是本區最為有名的經濟產業，廣受遊客來賓的青睞。

Te qutux: koyeng kperay,maki sqi yatux na gong mtranan cingay pphpah syaw tuqi ru mtasaw qsya' gong, tehuk ryax 'bagan lga ,khmay be okyak mwah n'os tmnga, lmosay sqani.

Te sazing: hkngyan tuqi usa qalang giran Lompya ru usa toying, qalang na balung,mtmalam lhbaw qsilq na mkal tuqi hkngyan ,tuqi na p'agan squliq sraral.

Te cyugan:ska na tlingay qalang ga cyux pira i mniqan ru wahan mhngaw m’abi’hngawan,ru psluy pbiran qqaya’hlahuy.

Te mpayat:yatux na qalang cyux kya macyapaw ki syawme pqniqan ru p'byal wahan mhngaw lmosay,maki balay lhbaw mhhwah usuw qsliq inlungan squliq ki!

一、蝴蝶谷園區，位於南勢溪上游的河谷，蜿蜒崎嶇、水流清澈；花香種類多，都會區遊客每至夏季，來訪遊客絡繹不絕、極為熱鬧非凡。

二、巴福越嶺、舊哈盆古道；是日治時期就有的姻親、易物、探親古道，沿著流域的古道往上可宜蘭崙碑部落；往南可通往復興區尺巴陵部落。

三、部落周邊攤販與泰雅文化體驗設施，可擴大規劃為文化懺業集散場

四、部落上方的馬家堡、小妹餐廳民宿，有其特別發展與體驗的價值。

tay ’llaw na Tranan hya’ ga rgyax krahu'. tay ’zil na Tranan hya’ ga rgyax krahu'. tay mkyahu’ na Tranan hya’ ga 宜蘭. tay mkraya’ na Tranan hya’ ga Lahaw.

tay mkraya’ na Tranan hya’ ga Lahaw.

maki 2 kyokay.

pqwasan biru ’laqi’ cikuy (國民小學)

maki 1 pqwasan biru ’laqi’ cikuy.

pqwasan biru ’laqi’ mrkyas (國民中學)

basu (公車)

kisya’ glgan (鐵路)

Ubuy qqmayh (農)

• 內政部戶政司全球資訊網
• 原住民族委員會全球資訊網統計資料