Esta página no está disponible en otros idiomas.
Kay wikipiqa «Imaykana» sutiyuq p'anqam kachkan
Imaykana nisqaqa runap imatapas ruranapaq imayaymi icha imayay chaqrusqam. Kaymi huk imaykanakuna: Rumi Q'iru Yura q'aytuchakuna (q'aytukunapaq, p'achapaq)… |
Imaykana muyurichiy nisqaqa (inlish simipi: recycling) q'upakunapi kaq imaykanankunata musuqmanta llamk'achiymi. Imaykana muyurichinapaqqa q'upatam rakinchik… |
Hatun kurkuyuq yura (Chinchaysuyupi), qhaway sach'a; Sach'a kurkumanta imaykana, qhaway q'iru; K'ullu; Yamt'a; Ima suyt'u, suni kaqpas, qirumanta, imamantapas… |
sach'a; Chaymanta hamuq sach'akunap kichwa sutinkuna; Sach'a kurkumanta imaykana, qhaway q'iru; K'ullu; Yamt'a; Asyapi huk hatun qucha, qhaway Kaspi hatun… |
(p'anqa) hina last'apas, yurakunap q'aytuchanmantam rurasqa. Sapsilla imaykana hina huk qillqana raphillatapas qillqana raphi icha raphi chaylla nispa… |
Q'iru (categoría Kawsasqa imaykana) Qiru nisqaqa huk sut'ikunayuqmi; Qiru (sut'ichana) rikuy. Q'iru (kichwapi Kiru, wankapi Qilu) icha K'ullu nisqaqa huk ancha llamk'achisqam imaykanam. Sach'akunapi… |
T'utura (categoría Kawsasqa imaykana) T'utura (Schoenoplectus californicus ssp. totora) nisqaqa yaku patapi, pampilku yakupi wiñaq runtuma hina yuram. Titiqaqa qucha patanpi achka tuturam wiñan… |
K'ullu (categoría Kawsasqa imaykana) K'ullu nisqaqa wasichaypaq, kuyuylla (kawitu, tiyana, hamp'ara, k'irana) ruranapaq, imakunata ruranapaqpas llamk'achisqa q'irum, sach'amantam. Ima sach'amanta… |
K'awchu (categoría Imaykana) K'awchu nisqaqa k'awchu sach'ap lichi hillinmanta rurasqa chutariqlla, thalu imaykanam, tawqa iñuwayuq imayaykunayuq. K'awchumantaqa qallapaq irurukunatam… |
Llirpu (categoría Imaykana) Llirpu, Lastiku icha Plastiku (grigu simipi πλαστικός, "ch'umanalla") nisqaqa tawqa iñuwayuq imaykanakunam. Lliwmanta aswan plastiku imayaykunataqa allpa… |
Millma (categoría Kawsasqa imaykana) Millma icha Millwa nisqaqa ñuñuq uywakunap chukchankunam, millmaqarapi kaq. Paquchap, wikuñap, llamap, wanakuppas millmanwanqa q'aytukunam puchkanchik… |
Utku yura (categoría Kawsasqa imaykana) Utku icha Utkhu (genus Gossypium) nisqakunaqa thansa kaq yurakunam, chakra yuram. Murunkunap hawanpi q'aytuchakunam. Chay q'aytuchakunawanqa utku nisqa… |
Q'aytucha (categoría Imaykana) Q'aytucha icha Phiwra (fibra) nisqaqa ima suyt'upas, ancha ñañupas, kawsaqkunapi. Yura q'aytuchakunamantaqa q'aytukunatam (p'achapaq), waskakunatapas ruranchik… |
Q'ispillu (categoría Imaykana) Q'ispillu icha qhispillu nisqaqa achkiyta chimpachiq, q'ispi, ch'uya kaq, pakiqlla sinchi imaykanam. Q'ipillutaqa ullaya aquta (SiO2) sudawan (Na2CO3)… |
Lichi hilli (categoría Kawsasqa imaykana) Lichi hilli nisqaqa lichiman (ñukñuman) rikch'akuq yuraq (icha q'illupas, killmupas) hillim, huk yurakunamanta paqariq. Huk lichi hillikunamantaqa k'awchutam… |
Llipipipiq q'aytu (categoría Kawsasqa imaykana) Llipipipiq q'aytu icha Uyu q'aytu (seda) nisqaqa yuraq murirap raphinkunapi kawsaq, murira pillpintup qirisan kaq murira kurup q'aytunmi, siminmanta hamuq… |
Utku (categoría Kawsasqa imaykana) Utku icha Utkhu nisqaqa utku yurap murunkunap hawanpi kaq q'aytuchakunamanta puchkasqa q'aytukunam, chay q'aytukunamanta awasqa p'achapas.… |
Putura (categoría Imaykana) Putura nisqaqa chaparrup, huk sach'akunappas huruchinmanta kuchusqa imaykanam, ancha chhallam llamp'upas. Puturamantaqa butilla kirpanakunatam ruranku… |