Yva

yvyramáta yva ñambojoajúvo «'a» hérape, upéicha jareko tarumaite'a (tarumaite máta yva), guavirana'a (guavirana máta yva), ha heta ambuéva. Yva hína heñói…

mba'ekuaa yvy ñeñotỹ hag̃ua. Ohechauka mba'eicha máva oñotỹ va'erã ka'avo ha yva ha ohechauka avei mba'eicha máva oñangareko va'erã tekoha ñemitỹva. Opa ava…

Ky'ỹi (karaiñe'ẽme: ají) ka'avo yva tái, Amérika pegua. Yvypóra oipuru ky'ỹi yva oñembohe hag̃ua tembi'u.…

peteĩ yva ojeipurúva ojejapo hag̃ua víno. Oñeñotỹ parraltykuérape, okakuaa hikuái oñembyatypa, poteĩ térã amo 300 parral peteĩ apesãme. Ko yva ro’o imorotĩ…

Tarumaite'a (karaiñe'ẽme: aceituna) yva michĩ tarumaite yvyra pegua. Europa ha Asia pegua. Ho'uveva tetã oĩ para yvy mbytépe irembe'y: Gyresia, Italia…

ha'e peteĩ ta'ỹingue oje'úva, hatãva ha michĩva. Tembi'u porã Heta yva ta'ỹingue ambuéva oñemboherakatúva "yvapo": Tururi Yvapo Kuruguãi Yva Mbokaja…

tembi'u mbaretemi, ka'avo ha so'o. Karu asaje: ka'arukue, oje'u sángui, yva, mbuja ha mbujape he'ẽ. Karu pyhare: pyharekue, oje'u jukyry, mbujape, so'o…

oleracea) térã Yasa'i Jusara ha'e peteĩ ñana, ha avei pe yva he'ẽ yvyra mbokajaty yasa'i rehegua, yva pytã. Opuruva japo hag̃ua yasa'irykue ha heta he'ẽva…

ryguasu rupi'a'ỹre, oguerekóva yva josopyre, yva rykue, y ha eiratã ñóntema. Syrykupyre'ẽ ndoguerekói kamby kyrakue, oguereko yva rykue ñónte. Syrykupyre'ẽ…

latinañe'ẽ: anacardium occidentale) térã Aka'iu ha'e peteĩ ñana, ha avei pe yva nunga, yvyra akaju rehegua. Opuruva japo hag̃ua akajurykue, akajuĩ, ha heta…

Kuvuasu (karaiñe'ẽ: cacao / latinañe'ẽ: Theobroma cacao) ha'e peteĩ ñana, ha avei pe yva he'ẽ yvyra kuvuasu rehegua. Ha'ỹi opuruva japo hag̃ua chokora.…

Arahaku (karaiñe'ẽme: Verano) hína peteĩva ary arajere umíva irundy pegua. Heta yva ñane retãme oĩ arahaku jave: sandia, anana, pakuri, parral.…

rembi'urã, y ha yvy porã reheve ikatu okakuaa. Jepínte jajuhu ka'avo ra'ỹi yva ryepýpe, ha oĩ ka'avo ra'ỹi yvypóra ho'úva (avati mirĩ, arro, sóha, manduvi…

Mamóne (poytugañe'ẽ: mamão, lasioñe'ẽ: Carica papaya) ha'e yva. http://iguarani.com/…

(Herbívoras) Okaru ka'avóre, yva ha yva ra'ỹire. So'o'uháva: (Carnívoras) Ho'u so'o. Opamba'e'uháva: (Omnívoras) Ho'u ka'avo, ka'avo ra'ỹi, yva, mu'ũ, so'o ha ojuhúva…

Umi ta'ỹingue ha'e yva ro'o'ỹ oje'ukatúva. Omongaru porã ha ojejuhu opaite tetãme. Umi yva ta'ỹingue oje'úva ha'e: Manduvi guasu Kuruguãi Manduvi Yvapo…

ha'e peteĩ tembi'u he'ẽ piro'yva ojejapova kamby, yva ha eiratã. Ikatu ojejapova chokora térã ambue yva ndie, tupi'a ha kamby rupi'are. Pyvupyre ha piro'y…

pakova máta yva oje'ukuaáva oparupi yvy ape ári, iñepyrũme okakuaa Ñembykuarahyresẽ Ásia-pe ha upéi oñemosarambi oparupi yvy hakumívare. Yva ipuku ha ikarapãmíva…

Korochire (karaiñe'ẽme: Zorzal, lasioñe'ẽ: Turdus) ha'e peteĩ guyra oikóva ha ojaitypóva ka'aguýre, ho'úva yva ha mymbachu'i kuéra.…

Pykasu (karaiñe'ẽme: paloma) guyra hũngy, jeruti joguaha, ho'úva kóga ha yva ra'ỹi. Oĩ hesaitéva ha oĩ oñemongakuaáva ogaháre. Ko juehepehẽme ojejuhu…