Kijōw
Kijōw (ukr.
Київ – Kyjiw) to je stolica a tyż nojsrogsze miasto Ukrajiny, siydziba kijowskigo ôbwodu. Jedno ze nojsrogszych i nojstarszych miast we Ojropie. Sztad leży nad rzykōm Dniypr, we pōłnocnyj tajli krŏju. Zajmuje wiyrchniã 827 km² a we 2021 pōmiyszkiwoło sam 2,96 milijōna ludzi, za to we aglomeracyji – 3,65 milijōna. Kijōw je kulturalne i ekōnōmiczne cyntrum krŏju, wyndzeł kōmunikacyjny a cyntrum elektrotechnicznyj industryje. Skuli swojij gyszichty je ofyn mianowany „matkōm ruskich miast”.
| Kijōw Київ | |||||
.jpg) Pałac Maryński | |||||
| |||||
| Geografijŏ | |||||
| Krŏj |  Ukrajina | ||||
| Wydzielōne miasto |  Kijōw | ||||
| Wysokość | 179 m n.p.m. | ||||
| Spōłrzyndne | 50°27′N 30°30′E/50,450000 30,500000 | ||||
| Społeczyństwo | |||||
| Nastōnie | 482 (ôficjalnie) | ||||
| Prziwileje miasta |
| ||||
| Wielość pōmiyszkiwŏczōw | 2 962 180 (2021) | ||||
| Tyngość zaludniyniŏ | 3,299 ôs./km² | ||||
| Skłŏd nacyjny | Ukrajińce, Rusyjŏki, Żydy, Biołorusy, Polŏki, Armynijŏki | ||||
| Administracyjŏ | |||||
| Wiyrchnia | 839 km² | ||||
| Byrger | Witalij Kłyczko | ||||
| Adresa amtu miasta | Вул. Хрещатик 36 01044 м. Київ | ||||
| Kerōnkowŏ nōmera | (+380) 44 | ||||
| Pocztowy kod | 01000-06999 | ||||
| Ôznaczynie aut | AA KA 11 | ||||
| Transzport | |||||
| Sztreki ojropejske |    | ||||
 Galeryjŏ we Wiki Commons | |||||
| Internetowŏ zajta | |||||
Miano
Miano miasta je utworzōne ôd miana Kij (Princ Kij – legyndarny princ Polanōw a założyciel Kijowa). We inkszych gŏdkach miano miasta je pisane: ynglandzkŏ: Kyiv, francuskŏ i rumyńskŏ: Kiev, polskŏ: Kijów, jidisz: קיאב [kijav], niymieckŏ: Kiew, łacina: Kiovia.
Gyszichta
Miasto istnioło już we 5. stoleciu, kej bōł to słowiański zidlōng na wielgij sztrece handlowyj miyndzy Skandynawijōm a Kōnstantynopolym. Miastym reskyrowali Chazary, a we pōłowie 9. stoleciŏ przejōnli jy Waregi (Wikingi). Ze reskyrowaniym ôd Waregōw sztad ôstoł zrobiōny stolicōm Kijowskij Rusi, co bōła ôna piyrszym krŏjym Weschodnich Słowianōw. Zniszczōne w czasie mōngolskigo najŏzdu we 1240 roku, miasto straciyło wiynkszość swojich wpływōw na nadchodzōnce stolecia. Bōła to stolica prowincyje ô małym znaczyniu na ôbrzeżach terytoriōw kōntrolowanych ôd potynżnych sōmsiadōw, nojprzōd Litwã, niyskorzij Polskã, a na kōńcu Rusyjõ.
Sztad nazŏd prosperowoł w czasie industryjalnyj rewolucyje we Ruskim Impyrium pod kōniec 19. stoleciŏ. We 1918 roku, po ôgłoszyniu ôd Ukrajińskij Republiki Ludowyj samostanowiynia ôd Sowieckij Rusyje, ônyj stolicōm ôstoł Kijōw. Ôd 1921 roku Kijōw bōł miastym Sowieckij Ukrajiny proklamowanyj ôd Czyrwōnyj Armije, a ôd 1934 roku bōł ônyj stolicōm. Miasto bōło fest zniszczōne w czasie drugij wojny światowyj, nale gibko sie ôdbudowoło we latach powojynnych, ôstoło trzicim we srogości miastym SSSR.
Po padniyńciu SSSR a ôgłoszyniu samostanowiyniŏ Ukrajiny we 1991 roku, Kijōw ôstoł stolicōm Ukrajiny i doświadczōł stałego napływu etnicznych ukrajińskich migrantōw ze inkszych regiōnōw krŏju.
Dymografijŏ
Kijōw je nojsrogszym miastym we Ukrajinie a siōdmym pod wzglyndym wielości pōmiyszkiwŏczōw we Ojropie. 1 stycznia 2021 roku sztad mioł 2 962 180 pōmiyszkiwŏczōw, co przi wiyrchni 839 km² dŏwŏ tyngość zaludniyniŏ 3,299 ôs./km².
| Rok | Ukrajińce | Rusyjŏki | Polŏki | Żydy | Niymce | Tatary krymske | Biołorusy | Czechy i Słowacyjŏki | Łotysze | Armynijŏki | Azery | Gruzyjŏki | Moldawiaki |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1874 | 38,6 (31,43%) | 58,2 (47,42%) | 7,9 (6,41%) | 12,9 (10,53%) | |||||||||
| 1897 | 55 064 (22,23%) | 134 278 (54,20%) | 16 579 (6,69%) | 29 937 (12,08%) | 4354 (1,78%) | 1133 (0,46%) | |||||||
| 1919 | 128,7 (23,64%) | 232,1 (42,65%) | 36,8 (6,77%) | 114,5 (21,07%) | |||||||||
| 1926 | 216 528 (42,29%) | 125 514 (24,51%) | 13 706 (2,68%) | 140 256 (27,39%) | 3554 (0,69%) | 733 (0,14%) | 5436 (1,06%) | 990 (0,19%) | 805 (0,16%) | 638 (0,12%) | |||
| 1939 | 450 556 (53,21%) | 139 495 (16,47%) | 11 808 (1,39%) | 224 236 (26,48%) | |||||||||
| 1959 | 663,9 (60,11%) | 254,3 (23,02%) | 8,5 (0,77%) | 153,5 (13,90%) | |||||||||
| 1970 | 1056,9 (64,76%) | 373,6 (22,89%) | 9,7 (0,59%) | 152,0 (9,31%) | |||||||||
| 1979 | 1455,6 (67,89%) | 474,4 (22,13%) | 10,5 (0,49%) | 132,2 (6,17%) | |||||||||
| 1989 | 1863,7 (72,45%) | 536,7 (20,87%) | 10,4 (0,40%) | 100,6 (3,91%) | (0,1%) | (1,0%) | (0,2%) | (0,1%) | (0,1%) | (0,1%) | |||
| 2001 | 2110,8 tauz. (82,2%) | 337,3 tauz. (13,1%) | 6,9 tauz. (0,3%) | 17,9 tauz. (0,7%) | 2,5 tauz. (0,1%) | 16,5 tauz. (0,6%) | 4,9 tauz. (0,2%) | 2,6 tauz. (0,1%) | 2,4 tauz. (0,1%) | 1,9 tauz. (0,1%) |
Kamracke miasta
Kamracke miasta Kijowa:
Ankara, Turcyjŏ (10.02.1993)
Aşgabat, Turkmynistōn (14.05.2001)
Atyny, Grecyjŏ (12.11.1996)
Baku, Azerbejdżōn (12.09.1997)
Bejdżing, CHLR (13.12.1993)
Belgrad, Syrbijŏ (4.06.2002)
Berlin, Niymce (6.06.2017)
Biszkek, Kirgistōn (2.10.1997)
Brasília, Brazylijŏ (5.09.2000)
Bratysława, Słowacyjŏ (3.04.1969)
Bruksela, Belgijŏ (8.12.1997)
Budapeszt, Madziary (19.10.1993)
Buenos Aires, Argyntyna (7.09.2000)
Chicago, Zjednoczōne Sztaty (17.06.1991)
Dżakarta, Indōnezyjŏ (30.05.2005)
Edinburgh, Wielgŏ Brytanijŏ 17.07.1989)
Erywań, Armynijŏ (14.09.1995)
Genève, Szwajcaryjŏ (29.09.2003)
Firenze, Italijŏ (27.07.1967)
Hawana, Kuba (21.02.1994)
Helsinki, Finland (12.03.1993)
Jeruzalym, Izrael (20.02.2000)
Kioto, Japōnijŏ (7.09.1971)
Chișinău, Moldawa (1.10.1993)
Krakōw, Polska (19.02.1993)
Lima, Peru (14.10.2005)- Lajpcik, Niymce (7.10.1956)
- Muster:Państwo fana POR Lizbōna, Portugalijŏ (26.10.2000)
Mińsk, Biołoruś (5.07.1997)- München, Niymce (6.10.1989)
Meksyk, Meksyk (25.09.1997)
Nur-Sułtan, Kazachstōn (11.06.1998)
Odense, Dynymark (22.04.1989)- Osz, Kirgistōn
Paryż, Francyjŏ (7.11.1992)
Pretoria, RPA (5.10.1993)- Rio de Janeiro, Brazylijŏ (4.09.2000)
Ryga, Łotwa (29.05.1998)- Rzim, Italijŏ (2.11.1999)
Santiago, Czile (5.08.1998)
Sofijŏ, Bulgaryjŏ (11.09.1997)- Suzhou, CHLR (14.06.2005)
Sztokholm, Szwedyjŏ (24.03.1999)
Tallinn, Estōnijŏ (7.12.1994)- Tampere, Finland (30.12.1954)
Taszkent, Uzbekistōn (16.01.1998)
Tbilisi, Gruzyjŏ (29.05.1999)
Toronto, Kanada (29.07.1991)
Trypolis, Libijŏ (29.05.2001)- Toulouse, Francyjŏ (9.06.1975)
- Warszawa, Polska (4.02.1994)
- Wuhan, CHLR (19.10.1990)
Wiedziyń, Austryjŏ (26.05.1992)
Vilnius, Litwa (21.06.1991)
.svg)
.svg)
Przipisy
Necowe ôdwołania
 Ferwaltůngowy tajlůng Ukrajiny | ||
|---|---|---|
| Uobwody | charkowski • chersůński • chmelnycki • czerkaski • czerńihowski • czerńowjecki • dńipropetrowski • důńecki • iwanofrankowski • kyjowski • kirowohradzki • lymberski • łuhański • mykołajowski • uodeski • połtawski • růwjyński • sumski • ternopolski • winnycki • wołyński • zakarpacki • zaporiski • żytomyrski | |
| Autůnůmiczno republika | Autůnůmiczno Republika Krymu | |
| Wydźelůne mjasta | Kyjůw • Sewastopol | |
This article uses material from the Wikipedia Ślůnski article Kijōw, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Tekst udostympniany na licyncyji CC BY-SA 4.0, jeźli niy było podano inakszyj. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ślůnski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.