Dziyń Ślōnskij Fany

Je ôn ôbchodzōny ôd 2011 roku.

  Ekstra artikel: Statut Ôrganiczny Ślōnskigo Wojewōdztwa.

Statut Ôrganiczny Ślōnskigo Wojewōdztwa sformułowoł ôrdōnek kōnstytucyjny polskigo Syjmu Ôrdōnkodŏwczego ze 15 lipnia 1920 roku. Bōł to piyrszy w Polsce kōnstytucyjny ôrdōnek – przijynty jeszcze przed kōnstytucyjōm dlŏ cołkij Polski. Autōnōmijŏ ôstała nadanŏ dlŏ Gōrnego Ślōnska we ôbliczności zbliżajōncego sie absztimōngu, ôd kerego zależała przinŏleżność regiōnu.

Statut nadŏwoł tamtyjszymu ślōnskimu wojewōdztwu szyrokõ autōnōmijõ na moc dōmyn. Dziynki niymu (miyndzy inkszymi) powołany bōł Ślōnski Syjm, a uznŏwoł ôn włŏsny budżet, kery zasiyloł Ślōnski Szac. Tekst statutu zawiyroł 45 artykułōw. Roboty nad niymi dōnżyły do zachowaniŏ rōwnowŏgi miyndzy samoregyrowaniym regiōnu, a wiyrchnictwym władzy państwowyj.

Autōnōmiczne ślōnske wojewōdztwo po prŏwdzie przestało fungować we wrześniu 1939 roku bez ôkupacyjõ i prziłōnczynie do III Rajchu, a 6 mŏja 1945 roku polskŏ kōmunistycznŏ Krajowa Rada Narodowa formalnie sniosła autōnōmijõ. Terŏźnie do przedwojynnego mustra autōnōmije ôdwołujōm sie ślōnske strzodowiska, kere chcōm m.in. zwiynkszyniŏ zakrysu samoregyrowaniŏ regiōnu i srogszõ rolã regiōnalnyj edukacyje.

Fajrowanie Dnia Ślōnskij Fany zapropōnowała Ślōnskŏ Ferajna, kerŏ sprosiła do tego deputyrowanygo do polskigo Syjmu Marek Plura, kery bōł medialnōm gymbōm projyktu. Jak napisoł we 2011 roku – podle ônego kōncepcyji, świynto to mŏ być „dniym uciechy z lokalnego patriotyzmu, dniym nadzieje na rozrost tyj ziymie a tyż dniym fajrowaniŏ spōlnoty Ślōnzŏkōw”. Propōnowoł ôn ludziōm powieszynie w tyn dziyń fan we żōłto-modrych farbach Gōrnego Ślōnska a prziczepiynie akcesoryje w tych farbach do ônych ôblyczyń.

Ôd tego czasu, do ôbchodzyniŏ Dnia Ślōnskij Fany zachyncali tyż m.in.: Tomasz Słupik, Ślōnskŏ Ferajna, Ruch Autōnōmije Ślōnska, samoregyrōnek Chorzowa, Wachtyrz.eu, Ruch Chorzów. Fajrowany bōł m.in. we Chorzowie, Siymianowicach, Katowicach, Pszczynie, Ślōnskij Rudzie, Bytōmiu, Kobiyrze, Mikołowie, Gōrnych Łaziskach, Gostyniji, Rybniku, Wodzisłowiu, Piekarach.

We 2018 i 2019 roku samoregyrōnek Ôrzesza ôdkŏzoł przijyńciŏ fan ôd Ruchu Autōnōmije Ślōnska. Niyskorzij burmistrz miasta wyklarowoł decyzyjõ negatywnōm ôpiniōm kōmisyje kultury, ôświaty, turystyki, rekreacyje i szportu. Fajrowaniŏ ôdkŏzoł tyż Racibōrz.

We 2021 roku w Dziyń Ślōnskij Fany w Katowicach ôdbyło sie nadanie banhowowi miana piyrszego marszałka Syjmu Ślōnskigo Konstantego Wolnego.

• Marsz Autōnōmije