Xhemil Bej Vlora: Politikan shqiptar

U lind në Vlorë, i biri i Xhaferr beut i oxhakut të Vlorajve dhe Nejre hanëmit të Ali bej Toptanit, e motra e Esad pashë Toptanit. Pas proçkave të rinisë së tij që kaluan pa u vënë re, më 1904 autoritetet osmane dërguan një batalion që ta arrestonin. Xhemili u lajmërua dhe me trimat e tij iku dhe u përpoq të organizohej kundër batalionit osman, por disa krerë të Vlorës dhe Kaninës e këshilluan të mos bënte marrëzira. Pasi mori anijen italiane të postës, zbriti në Shëngjin dhe shkoi nën mbrojtjen e dajës së tij, Esadit që asokohe ishte komandant i xhandarmërisë në Shkodër dhe nën mbrojtjen e tij ai kaloi 4-5 muaj në njërin nga çifligjet e Toptanve. Më pas i hipi sërish anijes dhe u vendos në Korfuz, por një ditë iu dorëzua autoriteteve osmane, të cilat e urdhëruan të shkojë në Manisë të Azisë së Vogël.

Pas vrasjes së një turku, gjyqi e nxorri Xhemil beun të pafajshë, dhe e urdhëruan që të shkonte në Ajdin, ku mytesarif ishte Mehmet Ali pashë Delvina. Xhemili u fejua me të bijën e tij, Zejnepin, dhe pas dy vjet e gjysmë internimi u kthye në vendlindje, i pritur nga kushëriri i tij Eqrem beu.

Nëntorin e 1912, në funksionin e kryebashkiakut të Vlorës, organizoi dhe lajmëroi parinë shqiptare për Kuvendin e Vlorës që do të mbahej me kushëririn e tij Et'hem beun që t'i bënin terrenin gati Ismail Qemalit. Kuvendi u bë në shtëpinë e tij, ku dhe u ngrit flamuri shqiptar më pas.

Gjatë udhëtimit të Esad Pashës në Bari shkurtin e 1914, Xhemil beu e shoqëron si përkthyes i tij së bashku me Zef Skiroin. Qe pjesë e delegacionit të përfaqësuesve shqiptarë që shkuan në Neuwied t'i dorëzonin kurorën dhe t'i betoheshin për besnikëri Princ Vidit.