Vilajeti i Malit të Zi ose Toka e Malit të Zi (Gjuha malazeze: Vilajet Crne Gore - Zemlja Crne Gore) ishte një njësi administrative osmane brenda Sanxhakut të Shkodrës, e përbërë nga pjesë të Malit të Zi të sotëm.
Ai u themelua në shekullin XVI dhe ekzistonte deri në vitin 1696. Edhe pse e pretenduar nga osmanët, zona ishte de fakto e pavarur me fiset malazeze, me mbështetjen e Eparkisë së Cetinjes, duke bërë vazhdimisht luftëra kundër turqve.
Në turqishten osmane, njihej si "Vilajeti i Malit të Zi" (vilâyet-i Kara Dağ ose "Vilâyeti Karadağ"; Vilajet Crna Gora). Megjithatë, për thjeshtësi përmendet shpesh si "Vilajeti i Malit të Zi".
Peshkopët e Cetinjës përdornin më shpesh termin "tokë (zemlja) e Malit të Zi (Crne Gore)".
Pjesa më e madhe e principatës Zetan humbi statusin e saj si shtet i pavarur, duke u bërë një shtet vasal i Perandorisë Osmane, derisa iu shtua Sanxhakut të Shkodrës në vitin 1499. Në vitin 1514 ky territor u nda nga Sanxhaku i Shkodrës dhe u krijua si sanxhak më vete Sanxhaku i Malit të Zi, nën sundimin e Skënderbeu Crnojeviqit. Kur ai vdiq në vitin 1528, Sanxhaku i Malit të Zi iu bashkua Sanxhakut të Shkodrës, si një njësi administrative unike me një shkallë të caktuar autonomie.
Regjistrimi i vitit 1582–83 paraqet vilajetin, si një pjesë autonome e kufirit të Sanxhakut të Shkodrës, kishte nahijen e Grbavcit (13 fshatra), Zhupës (11 fshatra), Malonshiqit (7 fshatra), Pješivcit (14 fshatra), Cetinje (16 fshatra), Rijeka (31 fshatra), Crmnica (11 fshatra), Pašhtrovići (36 fshatra) dhe Grbalj (9 fshatra); gjithsej 148 fshatra.
Fiset malazeze, me mbështetjen e Eparkisë Ortodokse Serbe të Cetinjes, zhvilluan luftëra guerile kundër osmanëve me njëfarë shkalle suksesi. Megjithëse osmanët vazhduan të sundonin nominalisht vendin, vendet malore thuhej se nuk ishin pushtuar kurrë plotësisht. Kishte kuvende fisnore (zbor). Kryepeshkopi (dhe krerët e fiseve) shpesh lidheshin me Republikën e Venedikut. Malazezët luftuan dhe fituan dy beteja të rëndësishme në Ljeshkopolje, në vitin 1604 dhe 1613, nën udhëheqjen dhe komandën e Mitropolitit Rufim Njegush. Kjo ishte beteja e parë, nga shumë të tjera, që një peshkop kishte udhëhequr dhe arriti të mposhtte osmanët.
Gjatë Luftës së Madhe Turke, më 1685, Sulejmani, Pasha i Shkodrës, udhëhoqi një kontingjent që iu afrua Cetinjes dhe gjatë rrugës u përlesh me hajdukët në shërbim veneciane nën komandën e Bajo Pivljanin në kodrën e Vrtijeljka (në Betejën e Vrtijeljkas), ku i asgjësuan hajdukët. Më pas, osmanët fitimtarë parakaluan me 500 koka të prera nëpër Cetinje, dhe sulmuan gjithashtu manastirin e Cetinjes dhe pallatin e Ivan Crnojević -it.
Malazezët dëbuan osmanët dhe shpallën pavarësinë pas Luftës së Madhe Turke (1683–1699).
Këto përfshijnë ndërtesa që dihet se janë ndërtuar midis viteve 1528 dhe 1697.
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Vilajeti i Malit të Zi, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.