Gjithësia

Gjithësia apo universi është gjithçka e kohës dhe hapësirës dhe përmbajtes së saj.

Gjithësia përfshin planetët, yjet, galaktikat, përmbajtjen e hapësirës ndërmjet galaktikave, grimca më e vogël bërthamore, dhe gjithë materia dhe energjia. Gjithësia e vëzhgueshme (dukshme) është rreth 28 billion parsecs (91 billion light-years) në diametër në kohën e tanishme. Madhësia e gjithë universit nuk dihet dhe mund të jetë e pafund. Vëzhgimet dhe zhvillimi i teorive fizike kanë çuar në konkluzione në lidhje me përbërjen dhe evoluimin e Universit.

Gjithësia
Gjithësia
Imazhi nga Hubble Ultra-Deep Field tregon disa prej galaktikave më të largëta të dukshme me teknologjinë e sotme, secili i përbërë nga miliarda yje. Diametri këndor i imazhit është përafërsisht i barabartë me një të dhjetën e një hëne të plotë, kur shihet nga Toka, ose një trembëdhjetë-milionta e sipërfaqes totale të qiellit
Mosha13.799 ± 0.021 billion years
DiametriNdoshta i pafund; të paktën 91 billion light-years (28×10^9 pc)
Masa (materia e zakonshme)Të paktën 1053 kg
Dendësia mesatare4.5 x 10−31 g/cm3
Temperatura mesatare2.72548 K
Përmbajtja kryesoreOrdinary (baryonic) matter (4.9%)
Dark matter (26.8%)
Dark energy (68.3%)
FormaE sheshtë me vetëm 0.4% mundësi gabimi

Përkufizimi

Gjithësia është përcaktuar zakonisht si gjithçka që ekziston, gjithçka që ka ekzistuar, dhe gjithçka që do të ekzistojë. Sipas të kuptuarit tonë të tanishëm, Gjithësia përbëhet nga tre përbërësve: hapësirë-koha, format e energjisë (duke përfshirë rrezatimin elektromagnetik dhe materien), dhe ligjet fizike që i lidh ato. Gjithësia gjithashtu përfshin gjithçka të jetës, gjithçka të historisë, dhe disa filozofë dhe matematikanë madje sugjerojnë se ajo përfshinë idetë siç janë matematika dhe logjika.

Kronologjia dhe Big Bang-u

Modeli aktual për evolucionin e universit është teoria e Big Bengut . Modeli i Big Bang thotë se gjendja më e hershme e universit ishte jashtëzakonisht e nxehtë dhe e dendur dhe se më pas u zgjerua.

Prejardhja e Universit

Rreth 15.000 milionë vjet më parë, sipas llogaritjeve të astronomëve, ndodhi një shpërthim i madh. Shpërtheu një masë me dendësi të madhe, ku atomet ishin nën shtypje të lartë. Kjo u quajt Big Beng ose shpërthimi i parë më i madh. Energjia e liruar e shpërndau këtë lëndë në të gjitha drejtimet, me shpejtësi të përafërt me atë të dritës. Me kalimin e kohës, ashtu siç u larguan nga qendra e shpërthimit edhe shpejtësia u zvogëlua, masat e kësaj lënde ngelën në afërsi dhe kështu u formuan Galaktikat.


Referime

Tags:

Gjithësia PërkufizimiGjithësia Kronologjia dhe Big Bang-uGjithësia Prejardhja e UniversitGjithësia ReferimeGjithësiaEnergjiaGalaktikaMateriaPlanetiYlli

🔥 Trending searches on Wiki Shqip:

NorvegjiaArmët e SkënderbeutDhelpraStadiumi Santiago BernabéuGjeografia e GjermanisëZef PllumiPrincipata e ArbëritEvropaNjohja ndërkombëtare e KosovësMatilda MakoçiKonferenca e Londrës (1912–1913)Numri piBronkitiSokol KushtaTeatriGegërishtjaPula (shpend)Emblema e TiranësBektashiNdotja e ajritAutobiografiaLufta e Parë BotëroreRrethiUrani (planet)Monarkia kushtetueseAventurat e Lizës në Botën e ÇudiraveLigjiFabulaEli FaraLista e filmave të ShqipërisëArtizanati i KukësitSokratiAnemiaMariana KondiDritan PriftiLuigj GurakuqiFotosintezaErnesto SabatoBashkimi SovjetikTurbinat me erëMolieriVaso pashë ShkodraniShpataRevolucioni i dytë industrialKromozomiRusiaLidhëza bashkërenditëseHistoria e ShqipërisëGjuha shqipeSistemi nervorShqiponjaMaltaJudaizmiLuljeta BozoBig Brother (Albania)Legjenda e gurit të “Bletës”KanceriOrkestra simfonikeNeptuniLëvizjaAjriNatyraEmigrimiTeatri në ShqipëriJeronim de RadaKalaja e BeratitSkizofreniaAfrikaLigji i ArkimeditRespekt per te moshuarveNaim FrashëriSpanjaIsmail KadareRepublika Socialiste Federative e JugosllavisëPërrallaRevolucioni industrialAbdyl FrashëriPiramidat e EgjiptitLogopedia🡆 More