Sëmundja: Gjendje jo e shëndetshme e një oraganizmi ose organi

Sëmundja mund të shikohet si gjendje me procese të çrregulluara biologjike, të cilat dërgojnë te çrregullimet e funksionit dhe të ndërtimit të organizmit.

Sipas definicionit të Organizata Botërore e Shëndetësisë, shëndeti është “gjendja e mirëqenies së plotë fizike, shpirtërore dhe sociale e jo vetëm mungesa e sëmundjes dhe rraskapitja”. Është vështirë të definohet (përkufizohet ç`është shëndeti dhe sëmundja) nocioni i shëndetit dhe i sëmundjes, ndërsa në format kaluese të përkufizohet, meqë shëndetin optimal dhe sëmundjen e shprehur e lidhin në një sërë gjendjesh në të cilat mund të jetë organizmi.

Sëmundja nënkupton çrregullimin e shëndetit në kuptimin e gjerë. Sëmundja në kuptimin më të ngushtë është entitet nosologjik (nga greqishtja nosos =sëmundje) me etiologji dhe patogjenezë të caktuar dhe me dëmtime karakteristike qelizore e indore dhe me pasqyrë klinike. Ky definicion (përcaktim) është i idealizuar, meqë etiologjia dhe patogjeneza e shumë sëmundjeve ende janë të paqarta.

Ndarja sistemike e sëmundjeve është në një zhvillim të vazhdueshëm. Ndarja moderne e sëmundjeve mund bëhet sipas organeve ose kriterieve të diagnozës (MDC, Major Diagnostic Categories). Një ndarje më e saktë mund të bëhet sipas sistemit ICD-10, për sëmundjet onkologjike sipas ICD-O.

Faktorët e brendshëm (janë faktorë të pandryshueshëm dhe pa ndikim nga jashtë):

• mplakja
• trashëgimi
• çrregullimet embrionale

Faktorët e jashtëm:

• kushtet sociale
• stresi
• faktorët ekologjik
• mikrobet

Këta faktorë janë faktorë që mund të ndryshohen dhe mbi të cilët mund të ndikohet nga jashtë.

Sipas ecurisë dhe kohëzgjatjes, dallojmë sëmundjet:

• akute - fillojnë shpejtë
• subakute - fillojnë ngadalë
• kronike - kohëzgjatje të gjatë, me muaj dhe vite
• kronike recidive - shfaqen kohë pas kohe
• fulminante - shfaqen dhe zhvillohen shumë shpejtë