Stadiumi zakonisht është një fushë e gjerë dhe e rrethuar, me shkallë të ngritura, e ndarë në disa pjesë dhe e pajisur me mjetet e nevojshme për të zhvilluar ndeshje futbolli, lojëra me dorë ose gara të tjera sportive.
Mund të përdoret edhe për koncerte dhe organizime e manifestime tjera publike.
Pausanias vuri në dukje se për rreth gjysmë shekulli e vetmja ngjarje në festivalin e lashtë Olimpik Grek ishte gara që përbënte një vrapim në gjatësi të stadionit në Olimpiadë, nga ku lindi edhe fjala "stadium".
Shumica e stadiumeve me një kapacitet të paktën 10,000 shikuesish janë përdorur për ndeshjet futbollistike. Sportet e tjera të njohura që organizohen në fushën e stadiumit përfshijnë futbollin gridiron, bejsbollin, kriketin, futbollin rugby, ndeshjen e demave (bullfight), etj. Shumë ambiente të mëdha sportive përdoren gjithashtu për koncerte.
"Stadium" është forma latine e fjalës greke " stadion " ( στάδιον ), një masë e gjatësisë e barabartë me gjatësinë e 600 këmbëve të njeriut. Meqenëse këmbët janë me gjatësi të ndryshueshme, gjatësia e saktë e një stade varet nga gjatësia e saktë e adoptuar për 1 këmbë në një vend dhe kohë të caktuar. Megjithëse në terma modern 1 stadion = 600 feet (180 m), në një kontekst të dhënë historik në të vërtetë mund të nënkuptojë një gjatësi deri në 15% më të madhe ose më të vogël.
Masa ekuivalente romake, stadiumi, kishte një gjatësi të ngjashme - rreth 185 metres (607 ft) - por në vend që të përcaktohet me këmbë është përcaktuar duke përdorur standardin romak të njohur si passus, me një distancë prej 125 passūs.
Përdorimi në anglisht i stadiumit vjen nga infrastruktura e niveleve që rrethojnë një udhë romake me gjatësi të tillë.
Shumica e fjalorëve përmbajnë si shprehjen stadiume ashtu edhe shprehjen tjetër në shumës stadia.
Stadiumi më i vjetër i njohur është Stadiumi në Olimpiadë në Greqi, ku u mbajtën Lojërat Olimpike të antikitetit nga viti 776 p.e.s. Fillimisht Lojërat përbëheshin nga një ngjarje e vetme, një sprint përgjatë gjatësisë së stadiumit.
Stadiume antike greke dhe romake janë gjetur në qytete të lashta, mbase më i famshmi është Stadiumi i Domitianit, në Romë.
Stadiumi antik Panathenaikos i gërmuar dhe rinovuar ishte vend organizimi i një versioni të hershëm të Lojërave Olimpike që në vitin 1870, 1875, 1896 dhe 1906. Gërmimet dhe rinovimi i stadiumit ishte pjesë e trashëgimisë së përfituesit të Kombëtares Greke Vangjel Zhaba, dhe ishte stadiumi i parë antik që u përdor në kohët moderne.
Stadiumet në Greqinë e lashtë dhe Romë u ndërtuan për qëllime të ndryshme, dhe në fillim vetëm grekët ndërtuan struktura të quajtura "stadium"; Romakët ndërtuan struktura të quajtura " cirk ". Stadia greke ishte për garat në këmbë, ndërsa cirku romak ishte për garat e kuajve. Që të dy, megjithatë, kishin forma dhe zona të ngjashme me ulëse përreth tyre për spektatorët. Grekët gjithashtu zhvilluan teatrin, me rregullimet e tij të uljes duke parashikuar ato të stadiumeve moderne. Romakët kopjuan teatrin, pastaj e zgjeruan për të akomoduar turma më të mëdha dhe ambiente më të hollësishme. Romakët zhvilluan gjithashtu teatrin e rrumbullakët me madhësi të dyfishtë të quajtur amfiteatër, duke ulur turmat në dhjetëra mijëra për të ndjekur luftimet e gladiatorëve dhe shfaqje të kafshëve. Stadiumi dhe teatri grek dhe cirku dhe amfiteatri romak janë të gjitha institucione stërgjyshore për stadiumin modern.
Emri | Vendi | Data e hershme | Gjatësia në metra/këmbë | Gjerësia në metra/këmbë |
---|---|---|---|---|
Stadiumi në Olimpiadë | Greqi | 776 p.e.s. | 212.54 metres (697.3 ft) | 28.5 metres (94 ft) |
Stadiumi në Delfi | Greqi | 500 p.e.s. | 177 metres (581 ft) | 25.5 metres (84 ft) |
Stadiumi i Domianit | Itali | 80 e.s. | 200 metres (660 ft) - 250 metres (820 ft) (vlerësohet) | |
Stadiumi në Afërdisias | Turqi | 225 metres (738 ft) (përafërsisht) | 30 metres (98 ft) (përafërsisht) |
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Stadiumi, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.