Shevqet Turgut Pasha

Shefqet Turgut Pasha shkoi në shkollën ushtarake prusiane.

Revolta shqiptare e vitit 1910

Gjatë revoltës shqiptare të vitit 1910, qeveria osmane zëvendësoi Xhavid Pashën dhe dërgoi Turgut Pashën së bashku me 16.000 këmbësorë, disa kalorës dhe artileri për të shuar revoltën e kryengritësve shqiptarë. Gjatë gjithë fushatës së tij ushtarake në Kosovë, Turguti vendosi mbi popullsinë masa të ashpra për çarmatimin dhe kontrollin e tyre. Më 10 prill, deputetët shqiptarë në parlamentin osman shprehën shqetësimet e tyre duke i quajtur veprimet e Turgut një "përparim barbar", ndërsa një raport që i referohej ngjarjeve në Shqipëri iu dha Vezirit të Madh nga një pjesë e elitës shqiptare në Stamboll. Në parlament qeveria osmane nuk pranoi të jepte përgjigje dhe deklaroi se nuk kishte nevojë të dërgohej një komision hetimor në Shqipëri. Si i tillë Turgut u fuqizua dhe zbatoi "ligjin për bandat" në Shqipëri.

Pas çarmatimit të Kosovës, Turguti vazhdoi drejt Shkodrës dhe gjatë udhëtimit luftoi Malësorët shqiptarë katolikë, zhvilluan veçanërisht një betejë kundër forcave të Mehmet Shpendit, bajraktarit (kryetarit) të fisit të Shalës. Më 26 korrik Turguti arriti në Shkodër, dha urdhër që popullsia të dorëzonte armët dhe bëri thirrje për regjistrimin e popullsisë me rekrutim ushtarak të të rinjve të moshës 18–26 vjeç. Masat e Turgutit nuk u pëlqyen nga banorët vendas dhe ai qëndroi në qytet deri më 22 gusht. Përveç maleve veriperëndimore dhe veriore, ushtritë osmane të udhëhequra nga Turgut kontrollonin Shqipërinë e veriut. Më 22 gusht 1910, Turguti u largua nga Shkodra për në Selanik (Saloniki i sotëm) pas përfundimit të synimeve ushtarake të fushatës që zgjati pesë muaj. Gjatë rrugës duke udhëtuar nëpër Mirditë Turguti dha urdhër që ushtarët e tij të merrnin Dibrën (Debarin e sotme) dhe të çarmatosnin banorët e saj. I ndihmuar me një ferman (dekret) perandorake, Turguti në Shqipërinë qendrore dhe jugore mbylli shkollat shqipe dhe arsimi në gjuhën shqipe pësoi një pengesë.

Revolta shqiptare e vitit 1911

Revolta shqiptare e vitit 1911 u zhvillua në prill dhe Turguti së bashku me 8000 ushtarë u kthyen në rajon për të përballuar situatën. Në Shkodër më 11 maj 1911, Turgut bëri një njoftim zyrtar dhe shpalli gjendjen ushtarake me një ofertë për amnisti për rebelët nëse ata ktheheshin shpejt në shtëpitë e tyre. Një falje nuk iu ofrua prijësve të Malisorit dhe si udhëheqës të kryengritjes ata do të duhej të gjykoheshin përmes një gjykate ushtarake (Divani Harb). Nga Podgorica, krerët shqiptarë iu përgjigjën Turgutit më 18 maj 1911. Nënshkruar nga 60 prijës, mesazhi thoshte se në vitin 1910 ata u çarmatosën për shkak të premtimeve të Turgut për të drejtat kushtetuese dhe ato angazhime nuk u mbajtën pasi qeveria osmane mbylli shkollat shqipe, rriti taksat, burgosi njerëz dhe kreu masa të tjera të rënda. Krerët akuzuan gjithashtu qeverinë osmane për provokimin e konfliktit të përbashkët midis shqiptarëve myslimanë dhe të krishterë dhe deklaruan se kthimi i tyre si nënshtetas besnikë varet nga respektimi i kushtetutës.

Turgut shpalli një dekret perandorak që ofronte amnisti për banorët më 18 qershor 1911. Kushtet e përshkruara që rebelët të kthehen brenda dhjetë ditësh për të dorëzuar armët e tyre dhe një dhuratë personale prej 10,000 lirash do të jepej nga sulltani për kompensimin e dëmeve. Për pronat e shkatërruara ose të humbura të Malisorëve, qeveria do të jepte dëmshpërblim. Krerët e Malisorëve dhe familjet e tyre ishin strehuar në Mal të Zi për të shmangur Turgutin dhe u vizituan nga Ismail Qemali. Në një tubim të Malisorëve dhe Qemalit ata shkruan Memorandumin e Greçës që kërkon autonomi shqiptare, të drejta etno-gjuhësore dhe masa të tjera. Nënshkruar nga delegatët shqiptarë, memorandumi i referohej edhe shkatërrimit të bërë nga Turgut në veri të Shqipërisë dhe dokumenti ishte një përgjigje ndaj dekretit të gjeneralit për amnisti. Sulltan Mehmeti V nënshkroi një dekret amnistie më 3 korrik 1911 dhe rebelët refuzuan të ktheheshin për shkak të mospëlqimit të Turgut. Rebelët mbanin përgjegjës Turgut personalisht dhe jo qeverinë osmane për atë që ndodhi në Shqipëri. Qeveria osmane e tërhoqi Turgut në Stamboll. Shqiptarët ishin të kënaqur me largimin e Turgut duke e konsideruar atë si një poshtërim për gjeneralin që ishte dekoruar për fushatën e tij ushtarake kundër rebelimit shqiptar nga sulltani dhe ambasadorët e huaj. Turgut u zëvendësua nga Abdullah Pasha .

• Mahmud Shevqet Pasha
• Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë

• Fevzi Kurtoğlu (1935). Turgut Paşa. Sebat Matbaası.