Racizmi
Racizmi: Formën e diskriminimit të racës, etnik ose i bazuar në religjion
Racizmi është besimi në superioritetin e një race mbi tjetrën, gjë e cila shpesh rezulton në diskriminim, segregacion dhe paragjykime ndaj njerëzve në bazë të racës apo përkatësisë etnike, kombëtare, fetare, etj. Sot, përdorimi i termit "racizëm", nuk ka të bëjë vetëm me një një përkufizim të vetëm.[1]
Përmbledhje
Racizmi si ideologji shpesh përfshin ide dhe pikëpamje të tilla, sipas të cilave njerëzit mund të ndahen në grupe të ndryshme, për shkak se, sipas tyre, të ndryshme janë sjelljet e tyre shoqërore dhe aftësitë e tyre të lindura (gjenetike), prandaj për këtë arsye ato grupe të caktuara shoqërore, mund të renditen si grupe inferiore ose superiore.[2] Rasti i Holokaustit është shembull i pastër, klasik e tipik i praktikave të institucionalizuara raciste, gjë që çoi në vdekjen e miliona njerëzve, duke u bazuar në racën dhe pikëpamjet raciste.Ndërsa konceptet e racës dhe përkatësisë etnike janë konsideruar të jenë të ndara në shkencat bashkëkohore shoqërore, të dy termat kanë një histori të gjatë të ekuivalencës së përdorimi të tyre, si në aspektin popullor ashtu edhe në shkencat shoqërore, dhe letërsi. "Përkatësia etnike" shpesh është përdorur në një kuptim të ngushtë dhe tradicional i cili i atribuohet "racës" ose "kombit". Prandaj, racizmi dhe diskriminimi racor, janë përdorur shpesh për të përshkruar diskriminimin në baza etnike, kulturore ose fetare pavarësisht asaj nëse këto dallime janë përshkruar si racore ose jo. Sipas Organizatës së Kombeve të Bashkuara, konventa për diskriminimin racor, nuk bënë dallim midis termave diskriminim "racor" dhe "etnik". Konventa e OKB-së më tej konstaton se superioriteti i bazuar në diferencimin racor është shkencërisht i rremë, moralisht i dënueshëm, shoqërisht i padrejtë dhe i rrezikshëm, dhe nuk ka asnjë justifikim për diskriminimin racor, qoftë në teori apo edhe në praktikën konkrete.[3]
Ideologjia raciste mund të manifestohet qartazi në shumë aspekte të jetës shoqërore. Racizmi mund të jetë i pranishëm në veprimet shoqërore, praktikat, apo sistemet politike (p.sh., aparteidi) i mbështetur në shprehje paragjykuese apo neveri në praktikat diskriminuese. Racizmi është i lidhur me veprime dhe qëndrime të tilla sociale si: nativizmi, ksenofobia, diskriminimi, segregacioni, renditja hierarkike, supremacioni, si dhe fenomene të ngjashme sociale.
Aspektet e racizmit
- Diskriminimi
- Segregacioni
- Ksenofobia
- Racizmi averziv
- Supremacia
- Racizmi institucional
- Racizmi shkencor
Shih edhe
Referime dhe shënime
- ^ Garner, Steve (2009). Racisms: An Introduction. Sage. Arkivuar nga origjinali më 1 prill 2019. Marrë më 19 nëntor 2017.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ Newman, D. M. (2012). Sociology: exploring the architecture of everyday life (bot. 9th). Los Angeles: SAGE. fq. 405. ISBN 978-1-4129-8729-5.
racism: Belief that humans are subdivided into distinct groups that are different in their social behavior and innate capacities and that can be ranked as superior or inferior.
{{cite book}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!) - ^ "International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination". Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. Marrë më dhjetor 23, 2011.
{{cite web}}
: Mungon ose është bosh parametri|language=
(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)
Lidhje të jashtme
- Being a Black Male in Cuba By Lucia Lopez, Havana Times May 5, 2009
- Race, history and culture – Ethics – March 1996 – Extract of two articles by Claude Lévi-Strauss
- Race, Racism and the Law – Information about race, racism and racial distinctions in the law.
- RacismReview, – created and maintained by American sociologists Joe Feagin, PhD and Jessie Daniels, PhD, provides a research-based analysis of racism.
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Racizmi, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply. (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 3.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
#Wikipedia® is a registered trademark of the Wikimedia Foundation, Inc. Wiki (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wikimedia Foundation.
In other languages:
- Afrikanisht: Rassisme - Wiki Afrikaans
- Gjermanishte zvicerane: Rassismus - Wiki Alemannisch
- Amarisht: ዘረኝነት - Wiki አማርኛ
- Aragonezisht: Racismo - Wiki Aragonés
- Arabisht: عنصرية - Wiki العربية
- Egyptian Arabic: تفرقه عنصريه - Wiki مصرى
- Asturisht: Racismu - Wiki Asturianu
- Azerbajxhanisht: İrqçilik - Wiki Azərbaycanca
- South Azerbaijani: عیرقچیلیک - Wiki تۆرکجه
- Bashkirisht: Расизм - Wiki башҡортса
- Bavarian: Rassismus - Wiki Boarisch
- Samogitian: Rasėzmos - Wiki žemaitėška
- Bjellorusisht: Расізм - Wiki беларуская
- Belarusian (Taraškievica orthography): Расізм - Wiki беларуская (тарашкевіца)
- Bullgarisht: Расизъм - Wiki български
- Bengalisht: বর্ণবাদ - Wiki বাংলা
- Bretonisht: Gouennelouriezh - Wiki Brezhoneg
- Boshnjakisht: Rasizam - Wiki Bosanski
- Russia Buriat: Расизм - Wiki буряад
- Katalonisht: Racisme - Wiki Català
- çeçenisht: Расизм - Wiki нохчийн
- çerokisht: ᏗᏓᏓᎴᏙᏗ - Wiki ᏣᎳᎩ
- Kurdishte qendrore: ڕەگەزپەرستی - Wiki کوردی
- çekisht: Rasismus - Wiki čeština
- çuvashisht: Расизм - Wiki чӑвашла
- Uellsisht: Hiliaeth - Wiki Cymraeg
- Danisht: Racisme - Wiki Dansk
- Gjermanisht: Rassismus - Wiki Deutsch
- Dinka: Nyiɛrëthändït - Wiki Thuɔŋjäŋ
- Greqisht: Ρατσισμός - Wiki Ελληνικά
- Anglisht: Racism - Wiki English
- Esperanto: Rasismo - Wiki Esperanto
- Spanjisht: Racismo - Wiki Español
- Estonisht: Rassism - Wiki Eesti
- Baskisht: Arrazismo - Wiki Euskara
- Persisht: نژادپرستی - Wiki فارسی
- Finlandisht: Rasismi - Wiki Suomi
- Võro: Rassism - Wiki Võro
- Faroisht: Rasuskilnaður - Wiki Føroyskt
- Frëngjisht: Racisme - Wiki Français
- Frizianishte perëndimore: Rasisme - Wiki Frysk
- Irlandisht: Ciníochas - Wiki Gaeilge
- Guianan Creole: Rasism - Wiki Kriyòl gwiyannen
- Galicisht: Racismo - Wiki Galego
- Hausisht: Wariyar launin fata - Wiki Hausa
- Hebraisht: גזענות - Wiki עברית
- Indisht: नस्लवाद - Wiki हिन्दी
- Fiji Hindi: Racism - Wiki Fiji Hindi
- Kroatisht: Rasizam - Wiki Hrvatski
- Hungarisht: Rasszizmus - Wiki Magyar
- Armenisht: Ռասիզմ - Wiki հայերեն
- Interlingua: Racialismo - Wiki Interlingua
- Indonezisht: Rasisme - Wiki Bahasa Indonesia
- Ilokoisht: Rasismo - Wiki Ilokano
- Idoisht: Rasismo - Wiki Ido
- Islandisht: Kynþáttahyggja - Wiki íslenska
- Italisht: Razzismo - Wiki Italiano
- Japonisht: 人種主義 - Wiki 日本語
- Jamaican Creole English: Riesizim - Wiki Patois
- Javanisht: Rasisme - Wiki Jawa
- Gjeorgjisht: რასიზმი - Wiki ქართული
- Kazakisht: Нәсілшілдік - Wiki қазақша
- Kanadisht: ವರ್ಣಭೇದ ನೀತಿ - Wiki ಕನ್ನಡ
- Koreanisht: 인종 차별 - Wiki 한국어
- Karaçaj-balkarisht: Расизм - Wiki къарачай-малкъар
- Kurdisht: Nîjadperestî - Wiki Kurdî
- Kornisht: Hilgasieth - Wiki Kernowek
- Kirgizisht: Расизм - Wiki кыргызча
- Latinisht: Rassismus - Wiki Latina
- Ladinoisht: Rasizmo - Wiki Ladino
- Luksemburgisht: Rassissem - Wiki Lëtzebuergesch
- Lingua Franca Nova: Razisme - Wiki Lingua Franca Nova
- Limburgisht: Racisme - Wiki Limburgs
- Ladin: Razism - Wiki Ladin
- Lombard: Razzismo - Wiki Lombard
- Lituanisht: Rasizmas - Wiki Lietuvių
- Letonisht: Rasisms - Wiki Latviešu
- Madagaskarisht: Fanavakavaham-bolon-koditra - Wiki Malagasy
- Minangkabauisht: Rasisme - Wiki Minangkabau
- Maqedonisht: Расизам - Wiki македонски
- Malajalamisht: വർണ്ണവിവേചനം - Wiki മലയാളം
- Mongolisht: Арьсны өнгөөр ялгаварлан гадуурхах үзэл - Wiki монгол
- Maratisht: वर्णद्वेष - Wiki मराठी
- Malajisht: Rasisme - Wiki Bahasa Melayu
- Mirandisht: Racismo - Wiki Mirandés
- Birmanisht: လူမျိုးစွဲဝါဒ - Wiki မြန်မာဘာသာ
- Neuarisht: रंगभेद - Wiki नेपाल भाषा
- Holandisht: Racisme - Wiki Nederlands
- Norvegjishte nynorsk: Rasisme - Wiki Norsk nynorsk
- Norvegjishte letrare: Rasisme - Wiki Norsk bokmål
- Oksitanisht: Racisme - Wiki Occitan
- Punxhabisht: ਨਸਲਵਾਦ - Wiki ਪੰਜਾਬੀ
- Papiamentisht: Racismo - Wiki Papiamentu
- Polonisht: Rasizm - Wiki Polski
- Piedmontese: Rassism - Wiki Piemontèis
- Western Punjabi: نسل پرستی - Wiki پنجابی
- Pashtoisht: توکمپالنه - Wiki پښتو
- Portugalisht: Racismo - Wiki Português
- Keçuaisht: Chawchuri rikuri - Wiki Runa Simi
- Retoromanisht: Rassissem - Wiki Rumantsch
- Rumanisht: Rasism - Wiki Română
- Rusisht: Расизм - Wiki русский
- Rusyn: Расізм - Wiki русиньскый
- Sakaisht: Расизм - Wiki саха тыла
- Sardenjisht: Ratzismu - Wiki Sardu
- Siçilianisht: Razzismu - Wiki Sicilianu
- Serbo-kroatisht: Rasizam - Wiki Srpskohrvatski / српскохрватски
- Sinhalisht: ජාතිවාදය - Wiki සිංහල
- Simple English: Racism - Wiki Simple English
- Sllovakisht: Rasizmus - Wiki Slovenčina
- Sllovenisht: Rasizem - Wiki Slovenščina
- Shonisht: Rusaruraganda - Wiki ChiShona
- Somalisht: Midabtakoor - Wiki Soomaaliga
- Serbisht: Расизам - Wiki српски / srpski
- Suedisht: Rasism - Wiki Svenska
- Suahilisht: Ubaguzi wa rangi - Wiki Kiswahili
- Silesian: Rasizm - Wiki ślůnski
- Tamilisht: இனவாதம் - Wiki தமிழ்
- Taxhikisht: Нажодпарастӣ - Wiki тоҷикӣ
- Tajlandisht: คตินิยมเชื้อชาติ - Wiki ไทย
- Tagalog: Rasismo - Wiki Tagalog
- Turqisht: Irkçılık - Wiki Türkçe
- Tatarisht: Расизм - Wiki татарча / tatarça
- Tuvinianisht: Расизм - Wiki тыва дыл
- Ukrainisht: Расизм - Wiki українська
- Urduisht: نسل پرستی - Wiki اردو
- Uzbekisht: Irqchilik - Wiki Oʻzbekcha / ўзбекча
- Vietnamisht: Phân biệt chủng tộc - Wiki Tiếng Việt
- Ualunisht: Raecisse - Wiki Walon
- Uarajisht: Rasismo - Wiki Winaray
- Kinezishte vu: 种族主义 - Wiki 吴语
- Mingrelian: რასიზმი - Wiki მარგალური
- Jidisht: ראסיזם - Wiki ייִדיש
- Jorubaisht: Ìṣẹlẹ́yàmẹ̀yà - Wiki Yorùbá
- Kinezisht: 种族主义 - Wiki 中文
- Min Nan Chinese: Chéng-cho̍k-chú-gī - Wiki Bân-lâm-gú
- Kantonezisht: 種族歧視 - Wiki 粵語
- Zuluisht: Ukucwasa ngokwebala - Wiki IsiZulu