Kueçua ose Runa Simi (Rune = njeri + Simi = gjuhe) është një gjuhë indigjene në Amerikës së Jugut.
Ajo ishte gjuha e Perandorisë Inkase dhe flitet ende sot në dialekte të ndryshme nga rreth 10 milion njerëz në Amerikën e Jugut, kryesisht në Peru dhe në vendet përreth, duke përfshirë Kolumbinë Jugore, Ekuadori, Bolivi, Argjentina veri-perëndimore dhe në veri të Kilit. Ajo është më e përhapura e të gjitha gjuhëve indigjene të kontinentit amerikan.Së bashku me gjuhën spanjolle dhe gjuhën all'aymara gëzon statusin e gjuhës zyrtare në Bolivi dhe Peru.
Kueçua |
Qhichwa Simi / Runa Shimi / Runa Simi
Flitet në | Peru, Bolivi, Kolombi, Ekuador, Kili dhe Argjentinë. |
Rajoni | Andet |
Folës | 10.4 milion (e hamendësuar) |
Renditja | 69 |
Familja | * Kueçua |
Sistemi i Shkrimit | Alfabeti latin |
Statusi Zyrtar |
Gjuhë Zyrtare në | Bolivi dhe Peru |
Rregullohet nga | Zyrtarisht nga askush |
Kodet e Gjuhës |
ISO 639-1 | qu |
ISO 639-2 | que |
ISO 639-3 | que Shumë nga nënllojet e gjuhës Kueçua kanë kodet e tyre. |
Shkrim nga gjuha Kueçua: Ati ynë
Proto‑Quechua |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numri | |||
Njëjës | Shumës | ||
Veta | E parë | Nuqa | Nuqanchis (përfshirës) Nuqayku (përjashtues) |
E dytë | Qan | Qankuna | |
E tretë | Pay | Paykuna |
Në gjuhën Kueçua ekzistojnë shtatë përemra. Ka dy trajta të përemrit të vetës së parë shumës. Nuqanchis (ne = unë dhe ti), bashkëfolësi përfshihet dhe Nuqayku (ne=unë pa ty) bashkëfolësi nuk përfshihet.
Mbiemrat vendosen gjithnjë përpara emrave.Ata përcaktojnë gjininë dhe numrin.
E tashme | E shkuar | E ardhme | E kryer e plotë | |
---|---|---|---|---|
Ñuqa | -ni | -rqa-ni | -saq | -sqa-ni |
Qam | -nki | -rqa-nki | -nki | -sqa-nki |
Pay | -n | -rqa(-n) | -nqa | -sqa |
Ñuqanchik | -nchik | -rqa-nchik | -su-nchik | -sqa-nchik |
Ñuqayku | -yku | -rqa-yku | -saq-ku | -sqa-yku |
Qamkuna | -nki-chik | -rqa-nki-chik | -nki-chik | -sqa-nki-chik |
Paykuna | -n-ku | -rqa-(n)ku | -nqa-ku | -sqa-ku |
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Kueçua (gjuhë), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.