Qeleshja apo Plisi është një mbulesë tradicionale e kokës ndër shqiptarët.
Zakonisht qyleshja mbahet si pjesë e kompletit të teshave folklorike apo ashtu i vetëm në ceremonitë e ndryshme shoqërore. Në disa pjesë rurale në veri të tokave shqipëtare mbahet edhe si mbulesë e kokës e kombinuar edhe me tesha të kohës. Kohëve të fundit qeleshja po përdoret vetëm i bashkangjitur me veshjet kombëtare të cilat përdoren vetëm për festat kombëtare e historike të popullit shqiptar, e jo si një kapele që zë vend në garderobën e përditshme.
Qeleshja e quajtur ndryshe edhe plis apo kësulë e bardhë, e ka origjinën nga Persia. Pas pushtimit persian të Greqisë në shek. V pr.e.s, plisi u fut në përdorim edhe në Greqinë e lashtë dhe rajonet përreth, prandaj gjejmë disa figura kryesisht mitologjike greke me plis, por këto janë shumë të pakta (Këta janë vetëm Hefesti dhe Odiseu i njohur te romakët si Uliks). Në Romën e Lashtë e përdornin më shumë skllevërit kur fitonin lirinë.
Duke qenë se Perandoria Osmane trashëgoi shumë nga kultura persiane, nuk shpëtoi as plisi të cilin turqit e adoptuan dhe e sollën edhe në Shqipëri e në Ballkan gjatë sundimit të tyre të gjatë.
Nuk ka prova nëse ilirët kanë përdorur plis, as te arvanitasit nuk paraqitet një kësulë e tillë, prandaj kjo është bërë pjesë e shqiptarëve më shumë 200 vitet e fundit. Disa nacionalistë shqiptarë, pa shkollim përkatës, i japin simbolikë të veçantë, sikur ai përfaqëson vezën kozmike, mirëpo asnjë autor antik nuk e thotë këtë. Plisi te shqiptarët përdorej më shumë për shtresat e ulëta dhe zakonisht deri vonë shoqërohej me çallmë osmane. Shtresat e larta mbanin më shumë kësula të kuqe e të zeza të quajtura fez.
Plisin mund ta gjejmë sot të përdorur edhe nga popullsia e Lorestanit në Iran, në Turqi, Kurdistan, Arabi, Izrael, etj.
Nga ana etimologjike fjala plis rrjedh nga italishtja mesjetare 'pelis', peli+s, ku vetë fjala "pelli" ne italisht ka kuptimin qime (lesh). Prej të njëjtës rrënjë rrjedh dhe fjala italiane cappelli (flokë apo lesht e kokës), apo peliçe. Po ashtu edhe fjalën qeleshe orientalisti Tahir Dizdari na e nxjer me origjinë turke kelesh që rrjedh nga rrënja persiane 'kel' që ka kuptimin 'qeros', dhe vërtetë plisi duket si një kokë pa flokë, tullace.
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Qelesheja, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.