Panthera: Gjini e gjitarëve
Panthera (Shqiptimi: Panterat) është një gjini brenda familjes Felidae, që u emërua dhe u përshkrua për herë të parë nga natyralisti gjerman Lorenz Oken në vitin 1816.
- Për përdorime të tjera të kësaj fjale, shiko Panthera (kthjellim).
Taksonomisti britanik R. I. Pocock rishikoi klasifikimin e kësaj gjinie në v. 1916, duke e përbërë nga llojet: luan, tigër, jaguar dhe leopard, në bazë të veçorive të kafkës. Rezultatet e analizave gjenetike tregojnë se edhe leopardi i dëborës i takon gjinisë së panterave, një klasifikim që u pranua dhe nga vlerësuesit e BNRN-së pas një studimi në vitin 2008.
| Panthera Vargu kohor: Mioceni i vonë – Tani | |
|---|---|
     | |
| Tigri, luani, jaguari, leopardi dhe leopardi i dëborës | |
| Klasifikimi shkencor | |
| Mbretëria: | |
| Filumi: | |
| Klasa: | |
| Rendi: | |
| Familja: | |
| Nënfamilja: | |
| Gjinia: | Panthera |
| Lloji i species | |
| Felis pardus (Linnaeus, 1758) | |
| Llojet | |
Emri
Fjala panterë rrjedh nga latinishtja panthēra, që rrjedh nga greqishtja pánthēr (πάνθηρ). Parashtesa greke pan- (πάν), që do të thotë "të gjitha", dhe thēr (θήρ), që do të thotë "gjah" ose "pre", bart kuptimin "grabitqari i të gjitha kafshëve". Përdorimi i fjalës për një bishë, ka origjinën nga antikiteti në Orienti, ndoshta nga India në Persi, e pastaj në Greqi.
Taksonomia
Gjatë shekujve 19-të dhe 20-të, eksploruesit e ndryshëm dhe stafi i muzeve të historisë natyrore sugjeruan një numër të madh nënllojesh, ose ndonjëherë të quajtur 'raca', për të gjitha speciet Panthera. Taksonomisti Pocock shqyrtoi lëkurat dhe kafkat në koleksionin zoologjik të Muzeut të Historisë Natyrore të Londrës dhe nënllojeve të grupuara, duke shkurtuar kështu listat në mënyrë të konsiderueshme. Që nga mesi i viteve 1980, disa specie të Panterave u bënë subjekt i hulumtimeve gjenetike, kryesisht duke përdorur mostra të gjakut të individëve kaptivë. Rezultatet e studimit tregojnë se shumë prej nënllojeve të luanit dhe leopardit duhet të diskutohen dhe klasifikohen për shkak të dallimit të pamjaftueshëm gjenetik midis tyre. Më pas, u propozua që të grupojnë të gjitha popullatat e leopardit Afrikan në P. p. pardus dhe të mbajë tetë emra nënllojesh për popullatën e leopardit Aziatik.
Bazuar në kërkimin gjenetik, u sugjerua që të grupohen të gjitha popullatat e luanit nën-saharian të grupohen në P. l. leo. Rezultatet e studimeve filogjeografike tregojnë se popullatat e luanit Perëndimorë dhe Qendrorë janë të lidhur ngushtë me luanin Indian dhe sëbashku formojnë një degë të ndryshme nga popullata e luanit në Afrikën Jugore dhe Lindore; Etiopia Juglindore është një rajon ku popullata Veriore dhe Jugore është përzierë.
Pantera e zezë nuk ështē një specie të veçantë nga të tjerat. Ajo formohet nga një gjen recesiv që gjendet në jaguarët dhe leopardët. Shpesh, pullat dallohen në jaguarët e zinj.
Filogjenia
Kladogrami më poshtë ndjek shkencëtarët Mazák, Kristiansen dhe Kitchener (2011).
| Pantherinae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Llojet
Tabela e mëposhtme tregon klasifikimin e specieve të gjinisë Panthera bazuar në klasifikimin e ri të vitit 2017:
| Llojet | Nënllojet | Përhapja |
|---|---|---|
| Tigri P. tigris
| Tigri i Azisë Kontinentale përfshin:
Tigri i Ishujve Sunda P. t. sondaica përfshin:
| Gjendet në në: Indi, Nepal, Bangladesh, Butan, Mianmar, Tailand, Kamboxhia, Rusinë lindore dhe Ishullin Indonezian të Sumatrës. |
| Luani P. leo
| Gjendet në: Indi, Afrikën Veriore, Afrika Perëndimore, Afrikën Qendrore, Afrika Lindore dhe në Afrikën Jugore | |
| Jaguari P. onca
| Monotipikë. | Ai shtrihet në të gjithë SHBA-në dhe në Meksikë, në Kili dhe Argjentinë, duke përfshirë pjesën më të madhe të Brazilit Amazonian. Vendet e pranishme në rangun modern janë Argjentina, Belize, Bolivia, Brazili, Kolumbia, Kosta Rika (veçanërisht në Gadishullin Osa), Ekuadori, Guiana Franceze, Guatemala, Guajana, Hondurasi, Meksika, Nikaragua, Panamaja, Paraguaji, Peru, Suriname, Shtetet e Bashkuara dhe në Venezuelë. |
| Leopardi P. pardus
|
| Gjendet në: Afrikën lindore, Afrikën veriore, Arabi, Persi, Kinën Veriore dhe në ishujt Sunda. |
| Leopardi i dëborës (P. uncia)
| Monotipikë. | Gjendet në: Himalaja, Indi, Tazakistan, Kazakistan, Kyrgizstan, në malet e Pamirit dhe në Uzbekistan. |
Shiko edhe
Referime
Lexim i mëtejshëm
- A. Turner; Mauricio Antón (1997). The Big Cats and Their Fossil Relatives: An Illustrated Guide to Their Evolution and Natural History (në anglisht). Columbia University Press. ISBN 978-0-231-10228-5.
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Panthera, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.