Olof Palme

Palme drejtoi Partinë Social Demokrate Suedeze nga viti 1969 deri në vrasjen e tij më 1986.

Olof Palme
Kryeministri i Suedisë
Në detyrë 8 tetor 1982 – 28 shkurt 1986
Monarku	Carl XVI Gustaf
Zëvendës	Ingvar Carlsson
Paraprirë nga	Thorbjörn Fälldin
Pasuar nga	Ingvar Carlsson
Në detyrë 14 tetor 1969 – 8 tetor 1976
Monarku	Gustaf VI Adolf Carl XVI Gustaf
Paraprirë nga	Tage Erlander
Pasuar nga	Thorbjörn Fälldin
Kryetar i Partisë Social Demokrate Suedeze
Në detyrë 14 tetor 1969 – 28 shkurt 1986
Paraprirë nga	Tage Erlander
Pasuar nga	Ingvar Carlsson
Presidenti i Këshillit Nordik
Në detyrë 1 January 1979 – 31 December 1979
Paraprirë nga	Trygve Bratteli
Pasuar nga	Matthías Árni Mathiesen
Ministër i Arsimit
Në detyrë 29 shtator 1967 – 14 tetor 1969
Kryeministri	Tage Erlander
Paraprirë nga	Ragnar Edenman
Pasuar nga	Ingvar Carlsson
Ministër i Infrastrukturës
Në detyrë 25 nëntor 1965 – 29 shtator 1967
Kryeministri	Tage Erlander
Paraprirë nga	Gösta Skoglund
Pasuar nga	Svante Lundkvist
Të dhëna vetjake
U lind më	Sven Olof Joachim Palme 30 shtator 1927 Stokholm, Suedi
Vdiq më	28 shkurt 1986 (56 vjet) Sveavägen, Stokholm, Suedi
Shkaku i vdekjes	Vrasje me revole
Partia politike	Socialdemokrat
Bashkëshortja/et	Jelena Rennerova (m. 1948; div. 1952) Lisbeth Palme (m. 1956)
Fëmijët	Joakim, Mårten dhe Mattias
Shkollimi	Universiteti i Stokholmit, Kolegji Kenyon
Nënshkrimi
Faqja në rrjet	Olof Palme International Center
Shërbimi ushtarak
Aleanca	Suedia
Dega/shërbimi	Ushtria suedeze
Vite shërbimi	1945–1947 (në ushtri) 1947–1977 (rezervë)
Grada	Toger
Njësia	Regjimenti i Artilerisë Svea

Gjatë kohës së tij si udhëheqës i opozitës, ai shërbeu si një ndërmjetës i veçantë për OKB-në në luftën Iran-Irak.

Pak kohë pasi Palme mori detyrën, zhvillimi ekonomik ndërkombëtar u përkeqësua pas disa dekadash zhvillimi të mirë pas Luftës së Dytë Botërore. Kjo kontribuoi që Socialdemokratët të humbnin zgjedhjet e përgjithshme të vitit 1976, gjë që çoi në humbjen e partisë pushtetin qeveritar që kishin pasur që nga viti 1932.

Vrasja e Palme ishte e para e këtij lloji në historinë moderne suedeze. Ish-udhëheqësit suedezë të cilët gjithashtu u vranë ishin mbretër të tillë si Erik XIV dhe Gustav III.

Olof Palme lindi në famullinë e Regjimentit të Artilerisë së Svea në Östermalm, Stokholm. Prindërit e tij ishin Gunnar Palme (1886–1934), drejtori menaxhues i kompanisë së sigurimeve Thule (një pozicion i mbajtur më parë nga gjyshi i Palmes Sven) dhe Elisabeth von Knieriem (1890–1972). Gjyshja Hanna von Born ishte me fisnikëri finlando-suedeze dhe nëna i përkiste një familje tregtare gjermane baltike. Babai i gjyshit, Alexander von Knieriem, u bë kalorës në vitin 1814 nga cari rus. Familja nuk i përket asnjërit prej kalorësve balltikë. Elisabeth von Knieriem lindi në Livonia dhe erdhi në Suedi në vitin 1915 si refugjate.

Si katër vjeç, Palme fliste frëngjisht me dadon e tij, gjermanisht me nënën e tij dhe suedisht me vëllezërit e motrat e tij. Vëllezërit dhe motrat e Olof Palme ishin Claës Palme (1917–2006), Catharina Palme Nilzén (1920–2002) dhe gjysmë-vëllai Sture Gunnarsson (1911–2005). Ai ishte nipi i Sven Palme dhe kushëriri i Sven Ulric Palme dhe nipi i historianit Olof Palme (1884–1918).

Ai studioi në Sigtunaskolan Humanistiska Läroverket, një nga pak shkollat e mesme rezidenciale të Suedisë dhe kaloi provimin pranues në universitet me nota të larta në moshën 17 vjeç. Ai u thirr në ushtri në janar 1945 dhe bëri shërbimin e tij të detyrueshëm ushtarak në Regjimentin e Artilerisë Svea midis viteve 1945 dhe 1947. Pasi u shkarkua nga shërbimi ushtarak në mars 1947, ai u regjistrua në Universitetin e Stokholmit.

Me një bursë, ai studioi në Kolegjin Kenyon nga viti 1947 deri më 1948, duke u diplomuar në një BA. Pas diplomimit ai udhëtoi në të gjithë vendin dhe përfundimisht përfundoi në Detroit, ku heroi i tij Walter Reuther ra dakord për një intervistë e cila zgjati disa orë. Në vitet e mëvonshme, Palme vërejti rregullisht gjatë shumë vizitave të tij të mëvonshme amerikane, se Shtetet e Bashkuara e kishin bërë atë një socialist, një vërejtje që shpesh ka shkaktuar konfuzion. Brenda kontekstit të përvojës së tij amerikane, nuk ishte se Palme u spraps nga ajo që gjeti në Amerikë, por përkundrazi ai u frymëzua nga ajo.

Në vitin 1953, Palme u rekrutua nga kryeministri social demokrat Tage Erlander për të punuar në sekretarinë e tij. Nga viti 1955 ai ishte anëtar i bordit të Lidhjes Rinore Social Demokrate Suedeze dhe ligjëroi në Kolegjin e Lidhjes së të Rinjve Bommersvik. Ai gjithashtu ishte anëtar i Shoqatës Arsimore të Punëtorëve.

Në vitin 1957 ai u zgjodh si anëtar i parlamentit (suedisht: riksdagsledamot) përfaqësoi Qarkun Jönköping në Dhomën e Dytë të zgjedhur drejtpërdrejt (Andra kammaren) të Riksdag. Në fillim të viteve 1960 Palme u bë një anëtar i Agjencisë për Ndihmën Ndërkombëtare (NIB) dhe ishte përgjegjës për hetimet për ndihmën për vendet në zhvillim dhe ndihmën arsimore. Në vitin 1963, ai u bë një anëtar i kabinetit si ministër pa portofol në zyrën e kabinetit dhe mbajti detyrat e tij si këshilltar i ngushtë politik i kryeministrit Tage Erlander. Në vitin 1965, ai u bë Ministër i Transportit dhe Lidhjeve. Një çështje me interes të veçantë për të ishte zhvillimi i mëtejshëm i radios dhe televizionit, duke siguruar pavarësinë e tyre nga interesat tregtare. Në vitin 1967 ai u bë Ministër i Arsimit dhe vitin e ardhshëm, ai ishte shënjestra e kritikave të forta nga studentët e krahut të majtë që protestonin kundër planeve të qeverisë për reformën në universitet. Protestat arritën kulmin me okupimin e ndërtesës së Bashkimit Studentor në Stokholm; Palme erdhi atje dhe u përpoq të ngushëllonte studentët, duke i nxitur ata të përdornin metoda demokratike për ndjekjen e çështjes së tyre. Kur kryetari i partisë Erlander dha dorëheqjen më 1969, Palme u zgjodh si kryetari i ri nga kongresi i partisë Social Demokrate dhe pasoi Erlander si kryeministër.

Mbrojtësi dhe aleati i tij politik, Bernt Carlsson, i cili u emërua komisioner i OKB-sëë për Namibinë në korrik 1987, u vra në bombardimet e Fluturimit 103 Pan Am mbi Lockerbie, Skoci më 21 dhjetor 1988 gjatë rrugës për në ceremoninë e nënshkrimit të OKB-së së Marrëveshjeve të Nju Jorkut ditën tjetër.

Palme u qëllua në Sveavägen, jashtë dyqanit Dekorima në qendër të Stokholmit në ora 23:21 në 28 shkurt 1986 kur ai dhe gruaja e tij Lisbeth Palme duhej të bënin një shëtitje në shtëpi pasi kishin parë Vëllezërit Mozart në kinemanë Grand. Ai u dërgua në Spitalin Sabbatsberg ku u shpall i vdekur në 00.06 më 1 mars 1986 dhe u bë autopsia në të njëjtën ditë. Operacioni më i madh i policisë suedeze në kohët moderne u vendos në përpjekje për të zgjidhur vrasjen sa më shpejt të ishte e mundur. Shumë turne befasuese pasuan, skandale dhe dështime të policisë. Shumë besuan se puna hetimore tregoi mangësi të mëdha në mënyrën e punës së policisë dhe se kontradiktat që ekzistonin midis autoriteteve dhe personave të ndryshëm parandalonin punën efektive hetimore.

Në dhjetor 1988, Christer Pettersson u arrestua nën dyshimin e vrasjes. Ai u dënua gjithashtu në korrik 1989 nga Gjykata e Rrethit në Stokholm. Vendimi u apelua dhe ai u shfajësua në nëntor të të njëjtit vit nga një gjykatë unanime e apelit. Sidoqoftë dyshimet ndaj Pettersson mbetën dhe një kërkesë u bë nga prokurori publik në dhjetor 1997. Sidoqoftë, kjo kërkesë u refuzua nga Gjykata e Lartë Suedeze më 28 maj 1998. Në një konferencë për shtyp më 10 qershor 2020, i ndjeri Stig Engström u identifikua si vrasësi i mundshëm i Olof Palme nga kryeprokurori Krister Petersson.

Vrasja e Palme u bë një traumë kombëtare dhe një thirrje zgjimi për suedezët, se situata në botë kishte ndryshuar. Ai gjithashtu preku vendet e tjera si një kujtesë e vrasjes së presidentit amerikan John F. Kennedy në vitin 1963. Ngjarja erdhi për një kohë të gjatë për të lënë gjurmët e saj në debatin publik dhe çfarë duhet bërë për të rritur sigurinë e vendeve kundër llojeve të ndryshme të sulmet ndaj individëve. në një pozitë udhëheqëse dhe funksionet shoqërore qendrore.

Olof Palme u martua me psikologen e fëmijëve Lisbeth Beck-Friis më 9 qershor 1956. Martesa ishte zyrtarisht e dyta, pasi gjatë viteve 1949–1952 ai ishte martuar me Jelena Rennerová në një martesë të rreme me qëllimin për t’i dhënë asaj mundësinë të linte vendin e saj pas grushtit të shtetit të Pragës. Olof dhe Lisbeth Palme kishin tre djem: Joakim, Mårten dhe Mattias.