Nadezhda Krupska

Krupska ka lindur më 26 shkurt të vitit 1869 në Peterburg (Petrograd). Babai i saj ishte një oficer ushtarak me orientim anticarist.

Nadezhda kreu shkollën fillore dhe gjimnazin në vendlindje. Si gjimnaziste, e tërheqnin pikëpamjet e Leon Tolstoit mbi edukimin. Pas përfundimit të gjimnazit, ajo filloi të punojë në një konvikt për vajza në Peterburg. Më 1890, u anëtarsua në një qerthull studentësh simpatizantë të marksizmit. Në periudhën 1891 - 1896, u angazhua si mësuese në shkollën e punëtorëve në Smolensko të Peterburgut.

Ajo u bë anëtare e Lidhjes së luftës për çlirimin e klasës punëtore, të cilën e kishte themeluar Lenini. U internua në fshatin Shuvensko të Sibirit ku edhe më 1895 u njoftua me bashkëshortin e saj të ardhshëm, Leninin.

Në vitin 1901, Krupska emigroi jashtë vendit, ku edhe vazhdoi veprimtarinë e saj politike. Në Mynih, ajo ishte sekretare e redaksisë së gazetës "Iskra" (Shqip: Shkëndija) si dhe e redaksisë së gazetës "Napred" (Shqip: Përpara). Gjatë qendrimit jashtë atdheut, Krupska mori pjesë në kongresin e II dhe të III të Partisë Socialdemokrate Punëtore Ruse. Ishte edhe anëtare e delegacionit rus në Konferencën Ndërkombëtare të Gruas në Bern (1915), etj.

Pas Revolucionit të Tetorit, Krupska kishte funksione të larta partiake e shtetërore në Bashkimi Sovjetik, por kontributin më të madh e dha në fushën e arsimit dhe të kulturës socialiste sovjetike. Ishte funksionare e lartë e arsimit, organizatore dhe drejtuese e shoqatave dhe asociacioneve të ndryshme arsimore dhe kulturore, dha kontribut në shtrirjen e rrjetit të institucioneve dhe formave të arsimit dhe të kulturës socialiste sovjetike, etj. Ishte propaganduese e zjarrtë e idealeve të Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik.

Nadezhda Konstantinovna Krupska shkroi edhe artikuj, punime e vepra me temë nga fusha e arsimit, edukatës dhe kulturës, siç janë:

• Gruaja punëtore - 1899
• Arsimi popullor dhe demokracia - 1915
• Mbi edukatën dhe arsimin
• Mësimet e tetorit - 1925
• Kujtimet e Leninit - 1930
• Reminishencat e Leninit - 1933
• Parathënia e Ligjit të ri për gruan dhe fëmijën

• Clements, Barbara Evans, Bolshevik Women, Cambridge University Press, 1997.
• McDermid, Jane and Anya Hilyar, "In Lenin's Shadow: Nadezhda Krupskaya and the Bolshevik Revolution," in Ian D. Thatcher (ed.), Reinterpreting Revolutionary Russia. New York: Palgrave Macmillan, 2006; pp. 148–165.
• McNeal, Robert H., Bride of the Revolution: Krupskaya and Lenin. London: Gollancz, 1973.
• Raymond, Boris The Contribution of N. K. Krupskaia to the Development of Soviet Russian Librarianship: 1917–1939. Ann Arbor, MI: University of Chicago, 1978.
• Scott, Marcia Nell Boroughs, Nadezhda Konstantinovna Krupskaya: A Flower in the Dark. PhD dissertation. University of Texas at Arlington, 1996. Available from ProQuest Dissertations Publishing, 1383491.
• Sebestyen, Victor, Lenin the Dictator: An Intimate Portrait. New York: Pantheon, 2017.
• Stites, Richard, The Women's Liberation Movement in Russia: Feminism, Nihilism, and Bolshevism, 1860-1930. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1978.