Mo Yan: Novelist kinez

Mo Yan është një shkrimtar shumë i popullarizuar, të cilin Donald Morrison , në revistën TIME e përshkruan si “njëri ndër më të nohurit, shpeshherë i ndaluar, dhe përgjithsisht në grupin e shkrimtarëve kinez të piratizuar”, ndërsa Jim Leach e përshkruan si versioni kinez i Franc Kafkës dhe i Joseph Hellerit. Për publikun perëndimor është bërë i njohur me romanin Klani i sorgumit të kuq botuar më 1986 në Kinë, i cili u adaptua edhe në verzionin filmik. Akademia suedeze, e cila Yanit ia ndau Nobelin në vitin 2012, e përshkruan Yanin si shkrimtar "I cili, me realizmin e vet magjik, i lidh tregimet popullore, historinë dhe të sotmen moderne."

Mo Yan
Mo Yan, shkrimtar kinez fitues i Çmimit Nobel për Letërsi për vitin 2012
U lind më	17 shkurt 1955 Gaomi , Kinë
Kombësia	kineze
Gjinitë letrare	Romane, tregime

Veprat e Mo Yan-it janë romane historiko-epike që karakterizohen nga realizmi halucinant, dhe të cilat përmbajnë elemente të humorit të zi. Ndër temat kryesore në veprat e Mo Yanit është pandryshueshmëria e lakmisë dhe korrupsionit të natyrës njerëzore, përkundër ndikimit të ideologjive. Ngjarjet e shumë tregimeve të tij ai i vendos në qytetin e lindjes Gaomin verilindor në provincën Shandong, të Republikës Popullore të Kinës, dhe ai përdor imazhe verbuese, komplekse dhe shpeshherë të dhunshme. Mo Yan thotë se e kuptoi se mund ti bënte "anëtarët e familjes, të njohurit, fashatarët..." personazhe të romaneve të tij, pas leximit të romanit The Sound and the Fury të shkrimtarit amerikan William Faulkner. Mo Yan satirizon me zhanrin letrar të Realizmit Socialist duke i vendosur punëtorët dhe burokratët në situata absurde.

Shkrimet e Mo Yanit shquhen për dallimet e turbullta mes "të shkuarës dhe të ardhmes, të vdekurve dhe të gjallëve, si dhe të mirës dhe të keqes". Mo Yan shfaqet në romanet e tij si personazh gjysmë-autobiografik që ritregon dhe modifikon rrëfimet tjera të autorit. Personazhet femërore shpesh rebelohen ndaj roleve gjinore që i përcakton tradita si p.sh. në romanin "Gjinj të mëdhenj, vithe të gjera", nëna e familjes Shangguan pasi dështon që t'i bëjë burrit djem, fillon ta tradhtojë me burra tjerë, duke mbetur shtatzënë me një misionar suedez, një ushtar japonez etj. Pushteti i meshkujve poashtu paraqitet në mënyrë cinike në po të njëjtin roman, ku ka vetëm një hero mashkull.

Më 11 tetor 2012, Akademia Suedeze e shpalli Mo Yanin laureat të Çmimit Nobel Për Letërsi me motivimin "me anë të realizmit halucionant i bën bashkë përrallat popullore, historinë dhe të tashmen". Kur e fitoi çmimin në moshën 57 vjeçare, më 2012, ai u bë laureati i 109-të i tij, dhe i pari shtetas i Republikës Popullore të Kinës që e fitoi. Per Wästberg, anëtar i akademisë suedeze, në fjalimin e tij shpjegoi: "Mo Yan është poet që i shkul posterat stereotipikë të propagandës, duke e nxjerrë në pah individin nga një masë anonime e njerëzve. Me anë të talljes dhe sarkazmës, Mo Yan sulmon historinë dhe falsifikimet e saj, si dhe deprivimin dhe histerinë politike

Kreu i Akademisë Suedeze, Peter Englund tha në mënyrë më pak zyrtare: "Ai ka një stil tepër të veçantë të të shkruarit. Nëse lexon një gjysmë faqe nga Mo Yani, e njeh menjëherë se është e atij"

• 《红高粱家族》 Klani i sorgumit të kuq (1986)
• 《天堂蒜薹之歌》 Baladat e hudhrave (1988)
• 《十三步》 Trembëdhjetë hapa (1988)
• 《食草家族》 Familja ime bimëngrënëse (1993)
• 《酒国》 Republika e verës: Një roman (1993)
• 《丰乳肥臀》 Gjinj të mëdhenj & vithe të gjera (1995)
• 《红树林》 Pylli i kuq (1999)
• 《四十一炮》 Pow! (2003)
• 《生死疲劳》 Jeta dhe vdekja po më lodhin (2006)
• 《檀香刑》 Vdekja dru sandali (2008)
• 《蛙》 Bretkosa (2009)

Në gjuhën shqipe janë përkthyer romanet:

•Bretkosa (2013) •Ndryshime (2014) •Klani i Sorgumit të kuq(2017)

Romani 'Bretkosa' është romani i parë i përkthyer drejtpërdrejt nga gjuha kinze në gjuhën shqipe.

• Çmimi Nobel për Letërsi për vitin 2012

• Novelist Mo Yan Takes Aim with 41 Bombs (China Daily 27 June 2003)
• VÍDEO prize movie of Mo Yan Arkivuar 24 nëntor 2012 tek Wayback Machine
• "Granta Audio: Mo Yan", Granta, 11 October 2012, John Freeman
• Russian site about Mo Yan
• Mo Yan and the Politics of Language China Digital Times 2.25.13 Accessed 2.25.13. Excerpts and links.
• Mo Yan dismisses 'envious' Nobel critics The Guardian 28 February 2013.
• School dropout to Nobel: A consistent beauty of Mo Yan FacenFacts
• Botimet ne shqip