Louis Pasteur, lexo Lui Pastër, (Dole, 27 dhjetor 1822 — Marnes-la-Coquette, 28 shtator 1895) ishte një kimist francez i njohur për punën dhe përparimet që solli në mikrobiologji.
Eksperimentet e tij konfirmuan teorinë e shkaktimit të sëmundjeve nga mikrobet dhe krijoi vaksinën kundër sëmundjes së tërbimit. Gjithashtu u mor me zbulimin e metodave dizinfektuese nga ku del edhe metoda pasterizuese. Ai është renditur ndër tre më të mirët në fushën e bakteriologjisë bashkë me Ferdinand Cohn dhe Robert Koch dhe njihet gjerësisht si "babai i mikrobiologjisë". Ai bëri disa zbulime edhe në kimi, shumicën prej tyre në asimetrinë e kristaleve dhe racemizimit. Pasteri po ashtu zbuloi jetën anaerobike (mundësinë e disa mikrobeve që të zhvilloheshin pa oksigjen).
Louis Pasteur ForMemRS | |
---|---|
U lind në | 27 dhjetor 1822 Dole, Jura, Francë |
Vdiq | 28 shtator 1895 (72 vjet) Marnes-la-Coquette, Francë |
Kombësia | Francez |
Shkollimi | |
Çmimet |
|
Karriera shkencore | |
Fushat | |
Institucionet |
|
Studentë të shquar | Charles Friedel |
Nënshkrimi | |
Shumë shkencetarë nuk kishin rënë dakord me të për këto eksperimente por që të ishin dakord Lui Pasteri bëri eksperimente për këtë gjë dhe doli fitimtar. Pas kësaj të gjithë u pajtuam me eksperimentin e Lui Pasterit.
Louis Pasteur lindi më 27 dhjetor 1822 në një familje katolike me një lëkurëpunues të varfër. Ai ishte fëmija i tretë i Jean-Joseph Pasteur dhe Jeanne-Etiennette Roqui. Familja u transferua në Marnoz më 1826 dhe më pas në Arbois më 1827. Pasteur hyri në shkollën fillore në vitin 1831.
Pasteur u martua me Louise Pasteur (néé Laurent) në vitin 1849. Ajo ishte vajza e rektorit të Universitetit të Strasburgut dhe ishte asistente shkencore të Pasteur. Ata kishin pesë fëmijë së bashku, vetëm tre prej të cilëve mbijetuan deri në moshën e rritur.
Ai ishte një student mesatar në vitet e tij të hershme, dhe jo veçanërisht akademik, pasi interesat e tij ishin peshkimi dhe skica. Ai vizatoi shumë pastel dhe portrete të prindërve, miqve dhe fqinjëve të tij. Pasteur ndoqi shkollën e mesme në Collège d'Arbois. Në tetor 1838, ai u nis për në Paris për t'u bashkuar me Barbet e Pensionit, por u dëshpërua dhe u kthye në nëntor.
Në vitin 1839, ai hyri në Kolegjin Mbretëror në Besançon për të studiuar filozofi dhe fitoi diplomën Bachelor of Letters më 1840. Ai u emërua një tutor në kolegjin Besançon ndërsa vazhdonte një kurs shkencor me matematika speciale. Ai dështoi në provimin e tij të parë në vitin 1841. Ai arriti të kalonte gradën baccalauréat scienceique (shkencë e përgjithshme) në vitin 1842 nga Dijon por me një notë mediokre në kimi.
Më vonë në vitin 1842, Pasteur mori provimin e hyrjes për École Normale Supérieure. Ai kaloi serinë e parë të testeve, por për shkak se renditja e tij ishte e ulët, Pasteur vendosi të mos vazhdojë dhe të provojë përsëri vitin e ardhshëm. Ai u kthye përsëri në Barbet Pensionale për t'u përgatitur për provën. Ai gjithashtu ndoqi mësimet në Lycée Saint-Louis dhe leksione të Jean-Baptiste Dumas në Sorbonne. Në vitin 1843, ai e kaloi provimin me një renditje të lartë dhe hyri në École Normale Supérieure. Në 1845 ai mori gradën licencié ès Sciences (Master i Shkencave). Në vitin 1846, ai u emërua profesor i fizikës në Collège de Tournon (tani quhet Lycée Gabriel-Faure) në Ardeche, por kimisti Antoine Jérôme Balard e kërkoi atë përsëri në École Normale Supérieure si një asistent i diplomuar i laboratorit (agrégé préparateur). Ai u bashkua me Balard dhe njëkohësisht filloi kërkimet e tij në kristalografi dhe më 1847, ai paraqiti dy tezat e tij, njëra në kimi dhe tjetra në fizikë.
Pasi shërbeu për pak kohë si profesor i fizikës në Dijon Lycée më 1848, ai u bë profesor i kimisë në Universitetin e Strasburgut, ku u takua dhe iu afrua Marie Laurent, vajza e rektorit të universitetit më 1849. Ata u martuan më 29 maj 1849 dhe së bashku kishin pesë fëmijë, vetëm dy prej të cilëve mbijetuan deri në moshën e rritur; tre të tjerët vdiqën nga tifoje.
Në vitin 1868, Pasteur pësoi një goditje të rëndë në tru që paralizoi anën e majtë të trupit të tij, por ai u shërua. Një goditje në tru ose uremi më 1894 dëmtoi rëndë shëndetin e tij. Duke mos u shëruar plotësisht, ai vdiq më 28 shtator 1895, afër Parisit. Atij iu dha një varrim shtetëror dhe u varros në Katedralen e Notre Dame, por eshtrat e tij u rivendosën në Institutin Pasteur në Paris, në një qemer të mbuluar në përshkrimet e arritjeve të tij në mozaikët Bizantinë.
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Lui Pastër, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.