Kryepeshkopata Ortodokse E Ohrit

Arqipeshkvisë Ortodokse të Ohrit i është refuzuar regjistrimi nga Komisioni Shtetëror i Fesë i Maqedonisë së Veriut me arsyetimin se një grup mund të regjistrohet për çdo rrëfim dhe se emri nuk ishte mjaftueshëm i ndryshëm nga ai i Kishës Ortodokse Maqedonase (KOM).

Kryepeshkopata kërkon trashëgimi nga Kryepeshkopata e Ohrit e Justiniana prima dhe e gjithë Bullgarisë, e themeluar në vitin 1019 nga perandori bizantin Vasili II duke ulur statusin e Patriarkanës autoqefale Bullgare dhe e shfuqizuar në 1767 nga osmanët. Kisha Ortodokse Bullgare pretendon gjithashtu trashëgimi nga Kryepeshkopata e Ohrit e Justiniana prima dhe e gjithë Bullgarisë. Organizata të shumta ndërkombëtare kanë kritikuar autoritetet e Maqedonisë së Veriut për lëvizjet e tyre drejt Kryepeshkopatës Ortodokse të Ohrit dhe Kryepeshkopit Jovan VI, duke ngritur mundësinë e një kërcënimi ndaj lirive fetare.

Në përpjekje për të rivendosur statusin e saj kanonik dhe për të fituar njohjen nga kishat ortodokse lindore, Kisha Ortodokse Maqedonase negocioi me Kishën Ortodokse Serbe, dhe këto negociata çuan në një marrëveshje eventuale të nënshkruar në Nish në qershor 2002, e njohur kështu si Marrëveshja e Nishit. Marrëveshja u nënshkrua nga të gjithë peshkopët e të dy delegacioneve. Mirëpo, ipeshkvijtë e delegacioneve të Kishës Ortodokse Maqedonase u ekspozuan ndaj kritikave të ashpra për nënshkrimin e kësaj marrëveshjeje, dhe megjithëse tentuan ta mbrojnë për një kohë të shkurtër, Sinodi i KOM-it e refuzoi marrëveshjen.

Patriarku serb Pavle më pas thirri të gjithë peshkopët, klerikët, manastiret dhe besimtarët që të hyjnë në unitet liturgjik dhe kanonik me Kishën Ortodokse Serbe. Jovan Vraniškovski, Mitropoliti i Velesit dhe Povardarit, dhe të gjithë priftërinjtë e Velesit ranë dakord që t'i përgjigjen kësaj thirrjeje dhe të gjithë nënshkruan një dokument marrëveshjeje.

Më 23 shtator 2002, Metr. Jovani u emërua ekzark i të gjitha territoreve të Kryedioqezës së Ohrit nga Kuvendi i Kishës Ortodokse Serbe. Më 25 dhjetor 2003 u zgjodh Kryetar i Sinodit të Shenjtë të Ipeshkvijve të Kryepeshkopatës Ortodokse të Ohrit, pas konstituimit të saj.

Më 24 maj 2005, ai u konfirmua nga Patriarku serb Kryepeshkop i Ohrit dhe Mitropoliti i Shkupit në përputhje me Marrëveshjen e Nishit. Në të njëjtën ditë u shpall Tomos Patriarkal dhe i Kuvendit për autonomi të Kryepeshkopatës së Ohrit me Kryepeshkop Jovan si Kryetar i Sinodit të Shenjtë të Ipeshkvijve.

Më 15 maj 2022, në seancën e parë të mbledhjes vjetore të Këshillit të Shenjtë të Ipeshkvijve të Kishës Ortodokse Serbe, u miratua dhe u nënshkrua nga të gjithë peshkopët Enciklika me rastin e Festës së Njëqindvjetorit të Rithemelimit të Patriarkanës Serbe të KOS-it, duke përfshirë të katër ipeshkvijtë e OOA. Në seancën e dytë, të mbajtur më 16 maj, Këshilli vendosi të zgjidhë mosmarrëveshjet e ndryshme me Kishën Ortodokse Maqedonase, duke shëruar kështu përçarjen e kahershme. Më 19 maj, në Beograd u mbajt një koncelebrim historik, nga ipeshkvijtë e KOS-it dhe KOS-it, duke përfshirë edhe ipeshkvijtë e OOA-së. Me atë rast kryepeshkopi Jovan (kryetari i OOA) mbajti një fjalim, i cili shprehu mbështetjen e OOA-së për rivendosjen e unitetit kishtar.

Më 24 maj, gjatë vizitës së patriarkut serb Porfir në Shkup, u njoftua vendimi i KOS-it për njohjen e autoqefalisë së KOS-it, ndërsa koncelebrim e mbajtën hierarkët e KOS-it dhe KOS-it, duke përfshirë edhe hierarkët e KOS-it. Me atë rast, Patriarku në fjalën e tij theksoi se Këshilli i Shenjtë i Ipeshkvijve (KOS) i kishte vënë detyrë Sinodit që të zgjidhte të gjitha çështjet e mbetura teknike dhe organizative.

Disa nga çështjet më të rëndësishme organizative kishin të bënin me statusin e ardhshëm të OOA-së, por nuk u njoftuan vendime konkrete për bashkimin e mundshëm organizativ të OOA dhe KOM. Për shkak të atyre rrethanave, hierarkia e OOA nuk mori pjesë në botimin e tomos patriarkal për autoqefalinë e KOM-it, i cili u dorëzua në Beograd, më 5 qershor. Që atëherë, hierarkia e OOA-së nuk ka bërë asnjë deklaratë zyrtare në lidhje me çështjet kryesore që lindin nga raporti midis tomos patriarkal të përmendur dhe tomos më të vjetër konciliar nga viti 2005.

Më 19 qershor, i dërguari i patriarkut Jovan (Ćulibrk), peshkop i Pakracit dhe Sllavonisë, u takua në Shkup me hierarkët e OOA-së me rastin e pesëmbëdhjetë vjetorit të shërbimit ipeshkvnor të peshkopit David (Ninov) të Stobit, por përkundër se, hierarkia e OOA nuk mori pjesë në asnjë ngjarje të organizuar nga KOM-i me rastin e vizitës së Patriarkut serb në Maqedoninë e Veriut, e cila u zhvillua më 20 dhe 21 qershor.

Çështja e integrimit organizativ të ZSHSH-së dhe KOM-it mbetet e pazgjidhur dhe priten vendime të mëtejshme. Më parë, më 10 qershor, ish- kryeministri i Maqedonisë së Veriut, Ljubço Georgievski (në detyrë nga 1998 deri në 2002) deklaroi në një intervistë televizive se Maqedonia e Veriut duhet t'i kërkojë falje kryepeshkopit Jovan (Vraniškovski) për trajtimin e dobët gjatë viteve të kaluara. Çështje të ngjashme në lidhje me kryepeshkopin Jovan janë ngritur nga ish-ministri serb i Kulturës Vladan Vukosavljević (në detyrë nga viti 2016 deri në vitin 2020) në letrën e tij të hapur drejtuar hierarkisë së KOS-it, të datës 22 qershor.

Që nga viti 2005, Kryepeshkopata Ortodokse e Ohrit drejtohet nga Kryepeshkopi Jovan VI i Ohrit. Ai kryeson Sinodin e Shenjtë të Hierarkëve të Kryepeshkopatës Ortodokse të Ohrit, i përbërë nga kryepeshkopi dhe 3 peshkopë.

Dioqezat në territorin e Maqedonisë së Veriut:

1. Mitropolia e Shkupit, një kryepeshkopatë, e drejtuar nga kryepeshkopi Jovan VI i Ohrit;
2. Eparchy of Prespa and Pelagonia [sh; sr] i Prespës dhe i Pellagonisë, i lirë;
3. Eparchy of Bregalnica [ru; sh; sr] i Bregalnicës, me në krye peshkopin Marko Kimev [bg; pl; ru; sh; sr] ;
4. Eparkia e Dibrës dhe Kërçovës, e lirë;
5. Eparkia e Pollogut dhe Kumanovës, në krye me peshkopin Joakim Jovcevski [bg; pl; ru; sh; sr] ;
6. Eparchy of Veles and Povardarie [sh; sr] i Velesit dhe i Povardarisë (Vardarit), vakant;
7. Eparchy of Strumica [sh; sr] i Strumicës , me në krye Davidin ;

Sinodi i Shenjtë i Ipeshkvijve u krijua më 23 dhjetor 2003 në manastirin e Shën Gjon Gojartit. Anëtarët aktualë të Sinodit janë:

• Kryepeshkopi Jovan (Vranišovski) i Ohrit dhe Mitropoliti i Shkupit; locum tenens e Velesit dhe Povardarisë.
• Peshkopi Joakim (Jovčevski) [bg; pl; ru; sh; sr] i Pollogut dhe Kumanovës ; Locum tenens të Dibrës dhe Kërçovës .
• Peshkopi Marko (Kimev) [bg; pl; ru; sh; sr] i Bregalnicës ; Locum tenens të Prespës dhe Pellagonisë .
• Vikar peshkopi David (Ninov) i Stobit ; locum tenens e Strumicës .

• Komuna e Ohrit
• Kisha Ortodokse Lindore
• Sanxhaku i Ohrit

• Čairović, Ivica (2018). "The role of vicar bishop Dositej (Stojković) at the beginning of the church schism in Macedonia in 1958" (PDF). Istorija 20. Veka. 36 (2): 155–186.
• Лунић, Томислав А. (2020). "Македонски раскол - Однос Православне Охридске Архиепископије и МПЦ (The Macedonian Schism - The Relationship of the Orthodox Archdiocese of Ohrid and the Macedonian Orthodox Church)" (PDF). Теолошки погледи. 53 (1): 145–160. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 4 korrik 2022. Marrë më 19 nëntor 2022.
• Манојловић, Милка; Манојловић, Марко (2017). "Историјски пресек и анализа судских процеса против Архиепископа охридског г. г. Јована, Eпископа, свештенства, монаштва и верног народа Православне Охридске Архиепископије, у периоду од 2002–2016. године" (PDF). Српска теологија данас. 8 (2016): 237–250.
• Slijepčević, Đoko M. (1958). The Macedonian Question: The Struggle for Southern Serbia. Chicago: The American Institute for Balkan Affairs.
• Слијепчевић, Ђоко М. (1969). Македонско црквено питање. Минхен: Искра.
• Слијепчевић, Ђоко М. (1986). Историја Српске православне цркве. Vëll. 3. Келн: Искра.
• Пузовић, Предраг (1999). "Раскол у Српској православној цркви - македонско црквено питање (The Rift in the Serbian Orthodox Church - The Macedonian Church Issue)". Вардарски зборник (1): 155–173.
• Vasić, Dušan N.; Vasić, Nina D. (2014). "Violation of human rights and religious freedom of archbishop Jovan of Ohrid" (PDF). International Journal of Economics and Law. 4 (10): 138–144. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 13 tetor 2022. Marrë më 19 nëntor 2022.