Komisioni Ndërkombëtar I Kontrollit

Qëllimi i komisionit ishte të kujdeset për qeverisjen e Shqipërisë së sapo krijuar, deri sa institucionet e saj politike të ishin në rregull.

Selia e Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit (ICC) ishte në Vlorë. Fuqitë e Mëdha autorizuan komisionin të merrte administrimin e vendit.

Një komplot i qeverisë xhonturke i udhëhequr nga Bekir Fikri për të rivendosur kontrollin osman mbi Shqipërinë përmes vendosjes së një oficeri osmano-shqiptar Ahmed Izzet Pasha si monark u zbulua nga serbët dhe u raportua në KNK. Ismail Qemali mbështeti komplotin për ndihmë ushtarake kundër Serbisë dhe Greqisë. KNK lejoi oficerët e tyre holandezë që shërbenin si Xhandarmëria Shqiptare të shpallnin gjendjen e jashtëzakonshme dhe të ndalonin komplotin. Ata bastisën Vlorën më 7–8 janar 1914, duke zbuluar më shumë se 200 trupa osmane dhe arrestuan Fikrin. Gjatë gjyqit të Fikrit komploti doli dhe një gjykatë ushtarake e KNK nën kolonelin Willem de Veer e dënoi atë me vdekje dhe më vonë e ndryshuan në burgim të përjetshëm, ndërsa Qemali dhe kabineti i tij dhanë dorëheqjen. Pas largimit të Qemalit nga vendi, trazira u shpërndanë në të gjithë Shqipërinë.

Fuqitë e Mëdha themeluan Komisionin e Kontrollit të përbërë nga përfaqësuesit e secilës Fuqi të Madhe dhe një shqiptar.

Anëtarët e Komisionit ishin:

Shteti	Mbikëqyrësi	Shërbimi
Franca	Léon-Alphonse-Thadée Krajewski	16 tetor 1913 – 6 shtator 1914
Mbretëria e Bashkuar	Harry Harling Lamb	16 tetor 1913 – 6 shtator 1914
Stampa:Country data Italy (1861–1946) Italia	Alessandro Leoni	16 tetor 1913 – gusht 1914
	Carlo Galli	gusht 1914 – 6 shtator 1914
Rusia	Aleksandr Mihajlovič Petrjaev	16 tetor 1913 – 6 shtator 1914
Stampa:Country data Austria-Hungary (1869-1918) Austro-Hungaria	Aristoteles Petrović	16 tetor 1913 – 25 prill 1914
	August Kral	25 prill 1914 – 6 shtator 1914
Stampa:Country data Germany (1867–1919) Gjermania	Julius Winckel	15 tetor 1913 – 25 prill 1914
Stampa:Country data Albania (1914–1920) Shqipëria	Myfid bej Libohova	20 tetor 1913 – 17 mars 1914
	Mehdi bej Frashëri	17 mars 1914 – 6 shtator 1914

Kur Princi Vilhelm i Vidit mori kontrollin mbi Principatën e Shqipërisë në mars 1914, përfaqësuesi shqiptar (Libohova) u zëvendësua nga Mehdi Frashëri më 17 mars 1914. Pas këtij ndryshimi, të gjithë anëtarët e tjerë të komisionit qëndruan në postet e tyre deri më 9 shtator 1914, përveç përfaqësuesit të Austro-Hungarisë që dha dorëheqjen para 25 majit 1914.

 

Pasi mori gradualisht administrimin e vendit në vitin 1914, Komisioni Ndërkombëtar përgatiti një draft të kushtetutës (Statuti Organik) me 216 nene. Ai do të parashikonte ngritjen e Asamblesë Kombëtare me fuqi legjislative në Shqipëri e cila ishte projektuar si monarki kushtetuese trashëgimore.

Sipas kushtetutës, vendi do të kishte, me pak përjashtime, të njëjtin organizim administrativ si gjatë sundimit të Perandorisë Osmane. Ai do të ndahej në shtatë rrethe administrative, secili prej tyre do të zgjidhte tre përfaqësues për asamblenë kombëtare me votim të drejtpërdrejtë.

Princi do të emëronte dhjetë përfaqësues dhe krerët e të tre feve (islame, ortodokse dhe katolike) do të përfaqësoheshin gjithashtu në asamblenë kombëtare, e cila do të kishte një mandat katërvjeçar. Këshilli i Ministrave, me kompetenca ekzekutive, do të emërohej nga princi.

Më 17 maj, pasi grekët që jetonin në Shqipërinë e Jugut shpallën Republikën Autonome të Vorio Epirit, Komisioni ndërhyri për të shmangur përshkallëzimin e konflikteve. Si rezultat, u nënshkrua Protokolli i Korfuzit, i cili njihte statusin autonom të provincave jugore të Shqipërisë. Për më tepër, ekzekutimi dhe mirëmbajtja e kësaj marrëveshjeje iu besua Komisionit.

Me Shqipërinë në një gjendje lufte civile nga korriku 1914, Greqinë që pushtoi jugun e vendit, Fuqitë e Mëdha në luftë me njëra-tjetrën, regjimi u shemb dhe Princi Vilhelm u largua nga vendi më 3 shtator 1914, fillimisht në Venecia. Pavarësisht se u largua nga Shqipëria, ai e bëri këtë duke këmbëngulur që të mbetej kreu i shtetit. Në proklamatin e tij ai njoftoi popullin se “e ka parë të nevojshme që të mungojë përkohësisht”. Princi ia dorëzoi qeverinë Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit dhe vetëm tre ditë më vonë ajo u shpërnda.