Jurisprudenca ose teoria juridike është studimi teorik i së drejtës .
Studiuesit e jurisprudencës kërkojnë të shpjegojnë natyrën e ligjit në formën e tij më të përgjithshme dhe të sigurojnë një kuptim më të thellë të arsyetimit juridik, sistemeve juridike, institucioneve juridike dhe rolit të ligjit në shoqëri.
Fjala anglisht rrjedh nga latinishtja, iurisprudentia . Juris është forma gjinore e ligjit jus, dhe prudentia që do të thotë maturi (gjithashtu: diskrecion, largpamësi, parathënie, kujdes). I referohet ushtrimit të gjykimit të mirë, sensit të përbashkët dhe kujdesit, veçanërisht në sjelljen e çështjeve praktike. Fjala u shfaq për herë të parë në anglishtin e shkruar në vitin 1628, në një kohë kur fjala prudence nënkuptonte njohuri ose aftësi në një çështje. Mund të ketë hyrë në anglisht përmes jurisprudencës franceze, e cila u shfaq më herët.
Jurisprudenca moderne filloi në shekullin XVIII dhe ishte përqendruar në parimet e para të ligjit natyror, të drejtën civile dhe ligjin e kombeve. Jurisprudenca e përgjithshme mund të ndahet në kategori si për nga lloji i pyetjeve që studiuesit kërkojnë të përgjigjen, ashtu edhe nga teoritë e jurisprudencës, ose shkollat e mendimit, në lidhje me atë se si përgjigjen më mirë në këto pyetje. Filozofia bashkëkohore e ligjit, e cila merret me jurisprudencën e përgjithshme, adreson problemet e brendshme të ligjit, sistemet juridike dhe problemet e ligjit, si një institucion shoqëror që ka të bëjë me kontekstin më të madh politik dhe shoqëror në të cilin ai ekziston.
Ky artikull adreson tre degë të ndryshme të mendimit në jurisprudencën e përgjithshme. E drejta e lashtë natyrore është ideja se ka kufij objektiv racional ndaj fuqisë së pushtetarëve legjislativ. Themelet e ligjit janë të arritshme përmes arsyes, gjë e cila është nga këto ligje të natyrës e ku ligjet njerëzore fitojnë çfarëdo force që ata kanë. Jurisprudenca analitike ( jurisprudenca sqaruese) hedh poshtë përkufizimin e ligjit natyror se cili është ligji dhe çfarë duhet të jetë. Ajo mbështet përdorimin e një këndvështrimi neutral dhe gjuhës përshkruese kur i referohet aspekteve të sistemeve juridike. Në kuadër të saj përfshinë edhe teori të tilla të jurisprudencës si p.sh. "pozitivizmi juridik", i cili pretendon se nuk ekziston asnjë lidhje e nevojshme midis ligjit dhe moralit dhe se forca e ligjit vjen nga faktet themelore shoqërore; dhe "realizmi juridik", i cili argumenton se praktika e ligjit në botën reale përcakton se cili është ligji, ligji që ka forcën që ai bën për shkak të asaj që bëjnë legjislatorët, avokatët dhe gjykatësit. Jurisprudenca normative ka të bëjë me teoritë "vlerësuese" të së drejtës. Ajo merret me synimin ose qëllimin e ligjit, ose cilat teori morale ose politike ofrojnë një themel për ligjin. Ajo jo vetëm që adreson pyetjen "Çfarë është ligji?", por gjithashtu përpiqet të përcaktojë se cili duhet të jetë funksioni i duhur i ligjit, ose cilat lloj veprimesh duhet të jenë subjekt i sanksioneve ligjore, dhe cilat lloj dënimesh duhet të lejohen.
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Teoria juridike, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.