Indeksi I Zhvillimit Njerëzor

Statistika përbëhet nga statistikat e Jetëgjatësisë, Edukimit dhe PKB (Prodhimi Kombëtar Bruto).

Origjina e HDI duhet gjetur në Raportin e Zhvillimit Njerëzor (HDR) që gjendet në Programin për Zhvillim të Kombeve të Bashkuara (UNDRP). Këto programe u filluan në vitin 1990 nga Mahbub ul Haq dhe ka qëllimin e caktuar: "për të zhvendosur fokusin e zhvillimit ekonomik nga llogaritja e të ardhurave kombëtare drejt politikave të përqendruara ndaj popullit.".

Për të krijuar HDR, Haq mblodhi bashkë një grup të njohur ekonomistësh si : Paul Streeten, Frances Stewart, Gustav Ranis, Keith Griffin, Sudhir Anand, and Meghnad Desai. Por ishte puna e Amartya Sen që dha thelbin e konceptit. Haq ishte i sigurt se një përzierje e matësve të zhvillimit njerëzor do të duhej për të bindur publikun, akademikët dhe politik-bërësit kështu që ata mund të vlerësonin zhvillimin jo vetëm nga ana ekonomike por gjithashtu edhe nga përmirësimet në mirëqenien e njerëzve. Sen fillimisht e kundërshtoi këtë ide, por ai e ndihmoi Haq për të krijuar Indeksin e Zhvillimit Njerëzor (HDI). Sen ishte i shqetësuar për shkak se ishte e vështirë të kapje tërë kompleksitetin e faktorëve njerëzorë në një tregues të vetëm por Haq e bindi atë se vetëm një numër i vetëm mund të tërhiqte vëmendjen e politik-bërësve nga përqendrimi ekonomik deri në mirëqenien e njerëzve.

HDI është përdorur nga Organizata e Kombeve të Bashkuara që nga viti 1990.

HDI kombinon tre dimensione:

• Jetëgjatësia në lindje, një tregues i shëndetit dhe jetëgjatësisë së popullatës.
• Dija dhe edukimi, të matura nga shkalla e analfabetizmit të të rriturve dhe disa statistika të tjera.
• Standardi i jetesës, të matura nga prodhimi kombëtar bruto për frymë.

 

Formula që përcakton HDI është shpallur nga Programi për Zhvillim i Kombeve të Bashkuara (UNDRP) Në përgjithësi, për të transformuar një variabël të papërpunuar, le të themi ${\displaystyle x}$ , në një tregues pa njësi ndërmjet 0 dhe 1, përdoret formula e mëposhtme:

• ${\displaystyle x}$ -index = ${\displaystyle {\frac {x-\min \left(x\right)}{\max \left(x\right)-\min \left(x\right)}}}$ 

ku ${\displaystyle \min \left(x\right)}$  dhe ${\displaystyle \max \left(x\right)}$  janë vlerat më të ulëta dhe më të larta që variabla ${\displaystyle x}$  mund të marrë, respektivisht.

HDI pastaj përfaqëson një shumë uniformë ⅓ e kontribuar nga secili prej këtyre treguesve:

• Treguesi i Jetëgjatësisë = ${\displaystyle {\frac {LE-25}{85-25}}}$ 
• Treguesi i Edukimit = ${\displaystyle {\frac {2}{3}}\times ALI+{\frac {1}{3}}\times GEI}$ 
  • Treguesi i Analfabetizmit i të Rriturve = ${\displaystyle {\frac {ALR-0}{100-0}}}$ 
  • Raporti Bruto i Rregjistrimeve (në shkollë) = ${\displaystyle {\frac {CGER-0}{100-0}}}$ 
• GDP = ${\displaystyle {\frac {\log \left(GDPpc\right)-\log \left(100\right)}{\log \left(40000\right)-\log \left(100\right)}}}$ 

Raporti i 2009 u lëshua në 5 tetor 2009 dhe mbulon periudhën e vitit 2007. U titullua "Kapërcimi pengesave: Ndryshimi dhe zhvillimi njerëzor". Vendet e para në HDI u grupuan në një kategori te re të quajtur "Zhvillim Njerëzor Shumë i Lartë". Ato janë:

70.   Shqipëria 0.814 ( )

• Lista e shteteve sipas Indeksit të Zhvillimit Njerëzor