Fatos Lubonja: Shkrimtar dhe disident shqiptar

U lind më 27 prill 1951 në Tiranë në një familje funksionarësh të Partisë së Punës, i biri i Todi dhe Liri Lubonjës. I ati kishte qenë drejtor i Radio Televizionit Shqiptar, ndërsa e ëma qe punonjëse e Institutit të Historisë. Kur ka qenë 16 vjeç u dënua për riedukim në Laç. I ati më 1974 u arrestua dhe u dënua me burg pas Festivalit të 11 të Këngës, me akuzën për "për futjen e ndikimeve dekadente që vinin në opozicion me vijën e Partisë në muzikë." Po atë vit që Fatosi kishte përfunduar studimet për fizikë teorike në Universitetin e Tiranës, Fatosi u arrestua për "agjitacion dhe propagandë" sepse gjetën të fshehura shkrime kundër regjimit dhe për to u dënua 7 vite burgim. Dënimin nisi ta shlyente në minierën e bakrit të burgut të Spaçit.

Më 1979 ende i burgosur, u dënua sërish edhe me 16 vite të tjera burgim, me akuzën si pjesëtar i një organizate kundër revolucionare. Nga burgu u lirua në vitin 17 mars 1991, pas shtatëmbëdhjetë vitesh burgim.

Nga koha e lirimit gjer në vitin 1993 punoi si sekretar i Përgjithshëm i Komitetit Shqiptar të Helsinkit. Në vitin 1994 themeloi revistën "Përpjekja". Në vitin 1997 u zgjodh lider i Forumit për Demokraci.

Dy veprat e tij që i shkroi gjatë burgimit, dramae shkruar në Burrel në vitet 1988-1989 Ploja e mbrame dhe Në vitin e shtatëmbëdhjetë u botuan më 1994. Megjithëse më e dashur për të, e para u përcoll gati në heshtje; ndërsa e dyta ngaqë përbën një ditar burgu u përcoll me kërshëri e madje u botua i plotë në Itali. Libri tjetër memuaristik, Ridënimi u botua në Tiranë më 1996, u përkthye në anglisht dhe u botua në Londër më 2009. Përmbledhja e tij publicistike Liri e kërcënuar: publicistika e viteve 1991–1997 u botua më 1999.

I shquar për qëndrimin e tij, Lubonja ka qenë ndër kritikët më të zëshëm të faktorëve politikë dhe shoqërorë, nga lideri i Partisë Demokratike Sali Berisha, ai i Partisë Socialiste Edi Rama, te kryetari i AKK-së Ramush Haradinaj, i Aleancës Kuq e Zi si dhe shkrimtarit Ismail Kadare.

• Në vitin e shtatëmbëdhjetë: ditar burgu 1990-1991, Tiranë: sh.b. Marin Barleti, 1994;
• Ploja e mbrame, Tiranë: Marin Barleti, 1994;
• Ridënimi, Tiranë: bot. Përpjekja, 1996;
• Liri e kërcënuar, Tiranë: Përpjekja, 1999;
• Trashëgimia kulturore e Shqipërisë në rrezik (anglisht: Albania's heritage in danger), bashkëautor me Artan Shkrelin, Geneve: Tricorne, 1999;
• Nëntëdhjeteshtata: Apokalipsi i rremë, Tiranë: Marin Barleti, 2010.