Diktatura: Një mënyrë për të qeverisur njerëzit dhe vendin
Diktatura (nga latinishtja dictatura) shfrytëzimi i pakufishëm i fuqisë nga ana e një apo më shumë personave, veçanërisht në shtet.
Ky artikull nuk citon asnjë burim, prandaj mund të mos jetë i saktë. |
Është për t'u dalluar tubimi i përkohshëm i të drejtave të ushtrimit të fuqisë me qëllim tejkalimi të situatave të rënda (jashtëzakonshme). Diktatura në jetën e përditshme përdoret si shprehje me të cilën kuptohet sundim permanent, si kundërvlerë e demokracisë. Një rast klasik i gjendjes së jashtëzakonshme (e përkohshme), në Romen e vjetër kërkonte vënien e një Diktatori në krye të shtetit. Në shtete me sisteme parlamentare demokratike, fuqi kushtetues e pushteti i jepet kryetarit të shtetit ose ndonjë organi tjetër shtetërorë më qëllim të ndërmarrjes së masave për mbajtjen e sigurisë së rendit publik (p.sh. Gjendja e jashtëzakonshme, Shtetrrethimi, Ora policore, dhe forma tjera të kufizimeve të të drejtave të garantuara me kushtetutë). Veçori e gjitha këtyre kufizimeve është koha e kufizuar për organin fuqiplotë. Në anën tjetër, ushtri i pa kufizuar kohor, është ngushtë i lidhur me ngulfatjen e opozitës si dhe mënjanimin e të drejtave themelore të qytetarëve të garantuara me kushtetutë, nëse ato më parë kanë ekzistuar. Mbajtëse e diktaturës zakonisht është një parti e ardhur në pushtet nëpërmjet ndonjë forme revolucioni apo puçi. Gjatë shekullit të kaluara, Fashizmi, Nacional-socializmi dhe Komunizmi kanë qenë sisteme të dalluar në të cilat ka vepruar kjo formë, që ndryshe quhej edhe diktatura totalitare.
Shembuj të diktaturave
Disa shtete, regjimi politik i të cilëve ishte (ose vazhdon të jetë) diktaturë:
- Gjermania Naziste nën Adolf Hitlerin
- Italia Fashiste nën Benito Musolinin
- Bashkimi Sovjetik nën Josif Stalini
- Kuba nën Fidel Castro
- Republika Popullore e Shqipërisë nën Enver Hoxha
- Haiti nën François Duvalier
- Koreja e Veriut nën Dinastinë Kim
- Kina nën Mao Zedong
- Filipinet nën Ferdinand Marcos
- Kampuchea Demokratike (Kamboxhia e sotme) nën Pol Pot
- Kili nën Augusto Pinochet
- Brunei nën Hassanal Bolkiah
- Perandoria e Japonisë nën Hirohito
Shih edhe
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Diktatura, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.