Dallga

Valët mekanike ekzistojnë vetëm në një mjedis (i cili gjate deformimit prodhon forca elastike kundërvepruese), valët e rrezatimit elektromagnetik (dhe valët gravitacionale) mund te përhapen në boshllëk, pra pa pasur nevoje për një mjedis përhapës. Valët përhapen dhe transferojnë energjinë nga një pike tek tjetra, duke shkaktuar lëvizje shume te vogla te thërrmijave te mjedisit përçues (pra, këtu zakonisht nuk kemi te bëjmë me transport te lendes) ; në te kundërt këto janë oshilime rreth pozicioneve fikse.

Dallga, në fizikë, tregon një shqetësim që lind nga një burim dhe përhapet në kohë dhe hapësirë ​​duke bartur energji ose një moment lëvizës, pa përfshirë një zhvendosje të lidhur të materies. Nga pikëpamja matematikore, një valë është një zgjidhje e ekuacionit të valës, ose e varianteve më të ndërlikuara të saj, shprehja e të cilave ndryshon sipas llojit të shqetësimit.

Një valë mund të përhapet ose përmes një mjedisi material ose në një vakum; për shembull vala elektromagnetike dhe vala gravitacionale mund të përhapen edhe në mungesë të materies, ndërsa fenomenet e tjera valore ekzistojnë vetëm në një mjedis fizik, deformimi i të cilit prodhon forcat kthyese (për shembull elastike, të lidhura me gravitetin, presionin ose tensionin sipërfaqësor) që lejojnë përhapjen e tij (valë deti, valë zanore, valë sizmike etj...). Kur ata ndeshen me një pengesë, valët mund të gjenerojnë efekte të ndryshme, të tilla si reflektimi, përthyerja, difuzioni, difraksioni, dhe ndërhyrje (interferenca). Valët jolineare mund të shkaktojnë fenomene më të veçanta, të tilla si solitone ose turbulenca valore, të cilat përbëjnë një fushë kërkimi në zgjerim në degë të ndryshme të fizikës.

Në fizikën klasike, fenomenet valore janë kundër fenomeneve korpuskulare: vala shfaqet si një fenomen fizik "i delokalizuar" në lidhje me trajektoret e ndjekura nga grimcat. Duke u nisur nga mekanika kuantike, jemi dëshmitarë të unifikimit të dy klasave të fenomeneve, me futjen e dualizmit valë-grimcë dhe parimit të komplementaritetit. Ky dualizëm nënkupton që në nivel mikroskopik grimcat posedojnë edhe veti valore dhe se disa lloje valësh mund të trajtohen si grimca (në këtë rast flasim për kuazigrimca). Shembuj të kuazigrimcave janë fononet (valët zanore të kuantizuara), magnonet (kuantizimi i një vale rrotulluese) ose plazmonet (kuantizimi i lëkundjeve në një plazmë).

Një përcaktim i vetëm gjithëpërfshirës për termin valë nuk është i lehte. Një vibrim mund te përcaktohet si një lëvizje para-mbrapa rreth një pike reference. Megjithatë, përcaktimi i karakteristikave te nevojshme që një fenomen te trajtohet ose te njihet si një valë është i mundur. Termi zakonisht kuptohet si transport i një shqetësimi në hapësire, i cili nuk është i lidhur me lëvizjen e vete mjedisit që zë te gjithë hapësire. Në një valë, energjia e vibrimeve lëviz tutje nga burimi në formën e një shqetësimi te mjedist rrethues (Hall, 1980: 8). Megjithatë, ky nocion është problematik për rastin e valëve valëve stacionare (për shembull valët në një korde), ku energjia lëviz në te dyja drejtim njësoj, ose për valët elektromagnetike / valët e dritës në boshllëk, ku koncepti i mjedisit nuk mund të aplikohet.

 

• Ekuacioni i valës elektromagnetike
• Ekuacioni i valës
• Shpejtësia e grupit
• Shpejtësia fazore

• Campbell, M. and Greated, C. (1987). The Musician’s Guide to Acoustics. New York: Schirmer Books.
• French, A.P. (1971). Vibrations and Waves (M.I.T. Introductory physics series). Nelson Thornes. ISBN 0-393-09936-9. OCLC 163810889.
• Hall, D. E. (1980). Musical Acoustics: An Introduction. Belmont, California: Wadsworth Publishing Company.
• Hunt, F. V. (1978). Origins in Acoustics. New York: Acoustical Society of America Press, (1992).
• Ostrovsky, L. A. and Potapov, A. S. (1999). Modulated Waves, Theory and Applications. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
• Vassilakis, P.N. (2001). Perceptual and Physical Properties of Amplitude Fluctuation and their Musical Significance. Doctoral Dissertation. University of California, Los Angeles.

• A Radically Modern Approach to Introductory Physics - an online physics textbook that starts with waves rather than mechanics
• Interactive Visual Representation of Waves
• Science Aid: Wave properties - Concise guide aimed at teens
• Simulation of diffraction of water wave passing through a gap
• Simulation of interference of water waves
• Simulation of longitudinal traveling wave
• Simulation of stationary wave on a string
• Simulation of transverse traveling wave
• Sounds Amazing - AS and A-Level learning resource for sound and waves Arkivuar 17 qershor 2014 tek Wayback Machine
• Vibrations and Waves - an online textbook Arkivuar 14 dhjetor 2010 tek Wayback Machine