Martti Ahtisaari (23 qershor 1937 - 16 tetor 2023) është një politikan finlandez, president i dhjetë i Finlandës, laureat i Çmimi Nobel për Paqe, diplomat i Kombeve të Bashkuara dhe ndërmjetësues i njohur për punën e tij ndërkombëtare të paqes.
Martti Ahtisaari | |
---|---|
Preisdenti i 10-të i Finlandës | |
Në detyrë 1 mars 1994 – 1 mars 2000 | |
Kryeministri | Esko Aho Paavo Lipponen |
Paraprirë nga | Mauno Koivisto |
Pasuar nga | Tarja Halonen |
Ambasadori i Finlandës në Tanzani | |
Në detyrë 1973–1977 | |
Paraprirë nga | Seppo Pietinen |
Pasuar nga | Richard Müller |
Të dhëna vetjake | |
U lind më | 23 qershor 1937 Viipuri, Finlandë (tani Vyborg, Rusi) |
Vdiq më | 16 tetor 2023 |
Partia politike | Socialdemokrat |
Bashkëshortja/et | Eeva Hyvärinen (m. 1968) |
Fëmijët | Marko Ahtisaari |
Shkollimi | Universiteti i Oulus |
Çmimet | Çmimi Nobel për Paqe (2008) |
Nënshkrimi | |
Shërbimi ushtarak | |
Dega/shërbimi | Ushtria finlandeze |
Grada | Kapiten |
Ahtisaari ishte një i dërguar special i Kombeve të Bashkuara për Kosovën, i ngarkuar për organizimin e negociatave të procesit të statusit të Kosovës, që kishin për qëllim zgjidhjen e një mosmarrëveshjeje të gjatë në Kosovë, e cila më vonë deklaroi pavarësinë e saj në vitin 2008. Në tetor 2008, ai u dha Çmimi Nobel për Paqe "për përpjekjet e tij të rëndësishme, në disa kontinente dhe për më shumë se tre dekada, për të zgjidhur konfliktet ndërkombëtare". Deklarata e Nobelit tha se Ahtisaari kishte luajtur një rol të rëndësishëm në zgjidhjen e konflikteve serioze dhe afatgjata, përfshirë ato në Namibi, Aceh (Indonezi), Kosovë dhe Irak.
Që nga vdekja e Mauno Koivisto në maj 2017, Martti Ahtisaari është aktualisht Presidenti më i vjetër i Finlandës.
Martti Ahtisaari lindi në Viipuri, Finlandë (tani Vyborg, Rusi). Babai i tij, Oiva Ahtisaari (gjyshi i të cilit Julius Marenius Adolfsen kishte emigruar me prindërit e tij në Finlandë në vitin 1872 nga Tistedalen në Norvegjinë Jugore) mori nënshtetësinë finlandeze në vitin 1929 dhe finicizoi mbiemrin e tij nga Adolfsen më 1936. Lufta e Vazhdimit (Lufta e Dytë Botërore) e çoi babanë e Martit në front si mekanik i ushtrisë nënoficer, ndërsa nëna e tij, Tyyne, u transferua në Kuopio me djalin e saj për t'i shpëtuar rrezikut të menjëhershëm nga lufta. Kuopio ishte vendi ku Ahtisaari kaloi pjesën më të madhe të fëmijërisë së tij, duke ndjekur përfundimisht shkollën e mesme Kuopion Lyseo.
Në vitin 1952, Martti Ahtisaari u transferua në Oulu me familjen e tij për të kërkuar punë. Atje ai vazhdoi shkollimin në shkollën e mesme, duke u diplomuar më 1956. Ai gjithashtu u bashkua me YMCA lokale. Pasi përfundoi shërbimin e tij ushtarak (Ahtisaari mban gradën kapiten në rezervën e ushtrisë finlandeze), ai filloi të studionte përmes një kursi të mësimit në distancë në kolegjin e mësuesve në Oulu. Ai ishte në gjendje të jetonte në shtëpi ndërsa ndiqte kursin dy-vjeçar që i dha mundësi të kualifikohej si mësues i shkollës fillore më 1959. Përveç gjuhës së tij amtare, finlandisht, Ahtisaari flet suedisht, frëngjisht, anglisht dhe gjermanisht.
Në vitin 1960, ai u transferua në Karaçi, Pakistan, për të udhëhequr selinë e trajnimit të edukimit fizik të Institutit pakistanez suedez, ku u mësua me një mjedis më ndërkombëtar. Përveç administrimit të shtëpisë së studentëve, puna e Ahtisaarit përfshinte trajnimin e mësuesve. Ai u kthye në Finlandë më 1963 dhe u bë aktiv në organizatat joqeveritare përgjegjëse për ndihmat për vendet në zhvillim. Ai u bashkua me organizatën ndërkombëtare të studentëve AIESEC, ku zbuloi pasione të reja rreth diversitetit dhe diplomacisë. Në vitin 1965, ai u bashkua me Ministrinë e Punëve të Jashtme në zyrën e saj për Ndihmën e Zhvillimit Ndërkombëtar, duke u bërë përfundimisht ndihmës shefi i departamentit. Në vitin 1968, ai u martua me Eeva Irmeli Hyvärinen. Çifti ka një djalë, Marko Ahtisaari, një sipërmarrës i teknologjisë dhe muzikant.
This article uses material from the Wikipedia Shqip article Martti Ahtisaari, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Përmbajtja është në disponim nëpërmjet licencës CC BY-SA 4.0 nëse nuk shënohet ndryshe. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Shqip (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.